Η Λιζ Τρας ανασκουμπώνει τα μανίκια της την πρώτη πλήρη μέρα της από την ανάληψη των πρωθυπουργικών καθηκόντων με συνεδρίαση του νέου υπουργικού συμβουλίου, προτού αντιμετωπίσει μπαράζ ερωτήσεων στο βρετανικό Κοινοβούλιο.
Η Τρας, που διορίστηκε χθες επίσημα πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου από τη βασίλισσα Ελισάβετ Β΄μετά την παραίτηση του Μπόρις Τζόνσον, ετοιμάζεται να συναντήσει το επιτελείο της το πρωί.
Ένα επιτελείο που περιλαμβάνει παιδιά μεταναστών σε κρίσιμα υπουργικά πόστα, όπως ο Κουάσι Κουαρτένγκ -του οποίου οι γονείς μετανάστευσαν από την Γκάνα τη δεκαετία του '60- στο χαρτοφυλάκιο των Οικονομικών, ο Τζέιμς Κλέβερλι -η μητέρα του οποίου είναι από τη Σιέρα Λεόνε- στο Φόρεϊν Όφις και η Σουέλα Μπράβερμαν -οι γονείς της οποίας μετανάστευσαν από την Κένυα και τον Μαυρίκιο πριν από έξι δεκαετίες- στο υπουργείο Εσωτερικών, όπου μεταξύ άλλων θα διαχειριστεί το μεταναστευτικό.
Η κυβέρνηση της Τρας καλείται να αντιμετωπίσει μια σωρεία φλεγόντων προβλημάτων, από τον πληθωρισμό που καλπάζει σε υψηλά δεκαετιών, μέχρι τους λογαριασμούς ενέργειας, που αναμένεται να αυξηθούν κατά 80% τον ερχόμενο μήνα και ακόμη περισσότερο τον Ιανουάριο, κι ενώ η Τράπεζα της Αγγλίας προβλέπει πιθανή ολίσθηση της βρετανικής οικονομίας στην ύφεση αργότερα εντός του έτους.
Η Τρας, ωστόσο, εμφανίστηκε αισιόδοξη χθες στο πρώτο της διάγγελμα ως πρωθυπουργός στο κατώφλι της Ντάουνινγκ Στριτ, αποφεύγοντας στο τσακ μια νεροποντή. «Είμαι πεπεισμένη ότι μαζί μπορούμε να ξεπεράσουμε την καταιγίδα», είπε.
Στη συνεδρίαση του νέου κυβερνητικού σχήματος οι υπουργοί της ενδέχεται να κληθούν να υπογράψουν αμέσως ένα σχέδιο για το πάγωμα των λογαριασμών ενέργειας για τον ερχόμενο χειμώνα, πιθανώς και για μεγαλύτερο διάστημα, με κόστος δεκάδων δισεκατομμυρίων λιρών, σύμφωνα με δημοσιεύματα.
Οι περικοπές φόρων και η εκτροπή ορισμένων κονδυλίων για την υγεία στην κοινωνική περίθαλψη θα μπορούσαν επίσης να είναι στην ημερήσια διάταξη. «Θα μειώσω τους φόρους για να ανταμείψω τη σκληρή δουλειά και να ενισχύσω την ανάπτυξη και τις επενδύσεις που καθοδηγούνται από τις επιχειρήσεις», δεσμεύτηκε η Τρας, ενώ υποσχέθηκε επίσης «δράση αυτή την εβδομάδα» για τους λογαριασμούς φυσικού αερίου και ρεύματος και την ευρύτερη ενεργειακή πολιτική.
Πρόκληση για την Τρας ο διχασμός στους Τόρηδες
Μετά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου η Τρας θα μεταβεί στη Βουλή των Κοινοτήτων για να διασταυρώσει τα ξίφη της με τον ηγέτη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, σερ Κιρ Στάρμερ, κατά την «Ώρα του Πρωθυπουργού».
Η συχνά θορυβώδης εβδομαδιαία σύνοδος, στην οποία ο εκάστοτε επικεφαλής της κυβέρνησης δέχεται σκληρές ερωτήσεις από βουλευτές, θα δοκιμάσει την πολιτική ικανότητα και τη ρητορική δεινότητα της Τρας, καθώς και το επίπεδο υποστήριξής της από τους Συντηρητικούς.
Η 47χρονη πρωθυπουργός επικράτησε στην εσωτερική ψηφοφορία των μελών των Τόρηδων τη Δευτέρα, εξασφαλίζοντας το 57% των ψήφων, μετά από μια εξαντλητική αναμέτρηση με τον πρώην ΥΠ ΟΙΚ Ρίσι Σούνακ, η οποία ξεκίνησε τον Ιούλιο. Αλλά στην πρώτη φάση της κούρσας διαδοχής του Τζόνσον η Τρας εξασφάλισε την υποστήριξη λιγότερο από το ένα τρίτο των μελών της κοινοβουλευτικής ομάδας των Συντηρητικών, και τώρα αντιμετωπίζει τη δύσκολη πρόκληση της επανένωσης των κυβερνώντων Τόρηδων μετά την πικρή μάχη για την ηγεσία.
Σύμφωνα με κυβερνητική πηγή που επικαλέστηκαν οι Financial Times τη Δευτέρα, οι Συντηρητικοί βουλευτές είναι «σχεδόν ανεξέλεγκτοι» και «δεν έχουν όρεξη να διαχειριστούν δύσκολες αποφάσεις. Αυτό έκαναν με τον Μπόρις, αυτό μπορεί να κάνουν και με τη Λιζ», είπε.
Η Τρας πιθανότατα θα δεχθεί μια σειρά από εχθρικές ερωτήσεις από τον Στάρμερ και τους Εργατικούς, που προσπαθούν να επωφεληθούν από την πολύμηνη αποδιοργάνωση των Τόρηδων. Οι Εργατικοί έχουν ανοίξει διψήφιο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, αλλά ίσως χρειαστεί να περιμένουν δύο χρόνια για τις επόμενες γενικές εκλογές, καθώς η Τρας υποσχέθηκε τη Δευτέρα να οδηγήσει τους Συντηρητικούς στη νίκη «το 2024», με τις εκλογές να προγραμματίζονται το αργότερο μέχρι τον Ιανουάριο του 2025.
Έντονες ανησυχίες για την πολιτική της Τρας
Η Τρας, η οποία εμφανίστηκε στη βάση των Τόρηδων ως υπέρμαχος των περικοπών φόρων και του ελεύθερου εμπορίου, για να δώσει ώθηση στην οικονομία, αντιμετωπίζει προειδοποιήσεις ότι οι κινήσεις αυτές θα μπορούσαν να επιδεινώσουν ακόμη περισσότερο τον πληθωρισμό, την ώρα που οι τιμές στη Βρετανία αυξήθηκαν φέτος με πιο απότομο ρυθμό εδώ και τέσσερις δεκαετίες, λόγω του αυξανόμενου ενεργειακού κόστους.
Βάσει των σχεδίων της Τρας που τέθηκαν επί τάπητος για την αντιμετώπιση της κατάστασης, οι λογαριασμοί φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις θα περιοριστούν κοντά στα τρέχοντα επίπεδα τουλάχιστον για τον ερχόμενο χειμώνα, ίσως και μέχρι το 2024. Η κυβέρνηση θα δανείσει ή θα εγγυηθεί δάνεια από τον ιδιωτικό τομέα σε παρόχους ενέργειας για να καλύψουν τη διαφορά που πληρώνουν με τις αυξανόμενες παγκόσμιες τιμές χονδρικής.
Ο Πολ Τζόνσον, της έγκριτης δεξαμενής σκέψης «Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών» (IFS), έκανε λόγο για «τρομακτική πολιτική» αλλά πιθανώς απαραίτητη. «Πανάκριβη, μη στοχευμένη, αυξάνει τον κίνδυνο ελλείψεων» σημείωσε στο Twitter. Ωστόσο, προειδοποίησε ότι το μέγεθος του προβλήματος «σημαίνει ότι μπορεί απλώς να μην υπάρχει πρακτική εναλλακτική». Άλλα πιεστικά ζητήματα για την Τρας περιλαμβάνουν την επίλυση των εντάσεων μετά το Brexit με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδιαίτερα αναφορικά με τις εμπορικές ρυθμίσεις στη Βόρεια Ιρλανδία, και τη δυτική υποστήριξη προς την Ουκρανία.