Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δίνουν την τελική μάχη στην ευθεία προς την κρίσιμη αναμέτρηση της 14ης Μαϊου, αλλά όποιος κι αν επικρατήσει τελικά, θα κληθεί να αντιμετωπίσει ένα βουνό προβλημάτων, το μεγαλύτερο εκ των οποίων θα είναι η ανάταξη της τουρκικής οικονομίας.
Στην πρώτη δεκαετία διακυβέρνησης του Ερντογάν η τουρκική οικονομία γνώρισε μια άνθηση με τη συνδρομή συντηρητικών μουσουλμάνων επιχειρηματιών και εξαγωγέων, οπαδών του κόμματός του, από την ενδοχώρα. Το σκηνικό άλλαξε, ωστόσο, τη δεύτερη δεκαετία που ο Ερντογάν ήταν στην εξουσία, καθώς ανέλαβε τον απόλυτο έλεγχο της νομισματικής πολιτικής και προώθησε μια ανορθόδοξη πολιτική επιτοκίων, που τρόμαξε τους ξένους επενδυτές, καταπόντισε τη λίρα, ώθησε τον πληθωρισμό και τις τιμές βασικών αγαθών και τροφίμων στα ύψη, θέμα στο οποίο έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην προεκλογική του εκστρατεία ο Κιλιτσντάρογλου.
Ο ετήσιος πληθωρισμός υποχώρησε, σύμφωνα με την Τουρκική Στατιστική Υπηρεσία τον Απρίλιο στο 43,68% για πρώτη φορά εδώ και πάνω από έναν χρόνο – αν και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ανεξάρτητης ερευνητικής οργάνωσης ENAGrup βρίσκεται στην πραγματικότητα στο 105% - ενώ η ισοτιμία της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου βρίσκεται κοντά στο 20/1. Kι όλα αυτά την ώρα που η επόμενη κυβέρνηση – υπό τον Ερντογάν ή τον Κιλιτσντάρογλου – θα έχει να διαχειριστεί έναν δυσθεώρητο λογαριασμό για την ανοικοδόμηση των πληγεισών τον Φεβρουάριο από το διπλό φονικό χτύπημα του Εγκέλαδου περιοχών της νοτιοανατολικής Τουρκίας. Και όπως σημειώνει το Politico τα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα γνωρίζουν ότι βασική προτεραιότητα μετά τις κάλπες θα είναι να σταματήσει η αιμορραγία της τουρκικής οικονομίας και η προσέλκυση ξένων επενδυτών.
«Όποιος κι αν έλθει στα πράγματα, το βασικό θέμα θα είναι η οικονομία και το πρώτο εξάμηνο θα είναι δύσκολο», δήλωσε ο πρώην αξιωματούχος της Κεντρικής Τράπεζας, Ουγούρ Γκιουρσές.
«Μία από τα ίδια» για την τουρκική οικονομία υπό τον Ερντογάν;
Ο Τούρκος πρόεδρος έχει αφήσει να εννοηθεί ότι είναι διατεθειμένος για διορθωτική πορεία εκφράζοντας τον περασμένο μήνα την επιθυμία του να συγκροτήσει μια ομάδα ειδικών υπό τον πρώην τσάρο της οικονομίας Μεχμέτ Σιμσέκ, υπέρμαχο της ορθόδοξης οικονομικής πολιτικής και αγαπημένο των επενδυτών, ο οποίος θεωρείται πως συνέβαλε καθοριστικά στην ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας τα πρώτα χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το AKP του Ερντογάν. Μόνον που ο Σιμσέκ απέρριψε την πρόταση να επαναδραστηριοποιηθεί πολιτικά.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι, σχολιάζει το Politico, ανησυχούν ότι ο Ερντογάν δεν διαθέτει και πολλά ταλέντα, στα οποία μπορεί να αναθέσει την ανάταξη της τουρκικής οικονομίας και ως εκ τούτου η συνταγή του μετά από μια ανανέωση της θητείας του θα είναι «μία από τα ίδια». Ο καθηγητής Οικονομικών του Πολυτεχνείου Μέσης Ανατολής της Άγκυρας, Ερόλ Ταϊμάζ αμφιβάλει κατά πόσον μια νέα κυβέρνηση Ερντογάν θα διαθέτει «το έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό που μπορεί να λύσει αυτά τα προβλήματα με το λιγότερο κόστος».
«Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η νέα κυβέρνηση θα εγκαταλείψει τις τρέχουσες πρακτικές της, που οδήγησαν σε προβλήματα ανάπτυξης και διανομής. Η τρέχουσα υπερβολικά συγκεντρωμένη δομή διακυβέρνησης ενισχύει επίσης αυτά τα προβλήματα. Δεν έχει νόημα να κάνουμε το ίδιο πράγμα και να περιμένουμε διαφορετικό αποτέλεσμα», είπε.
Δρόμος γεμάτος παγίδες και για τον Κιλιτσντάρογλου
Αλλά ακόμη κι αν ηττηθεί ο Ερντογάν στις εκλογές, ο δρόμος για μια κυβέρνηση υπό τον Κιλιτσντάρογλου - που έχει υποσχεθεί μια επιστροφή σε πιο ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές - θα είναι στρωμένος με αγκάθια, αφού πιθανώς θα αναγκαστεί να ανεβάσει αισθητά τα επιτόκια από το 8,5% σήμερα για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό.
Για την Σελβά Ντεμιράλπ, καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κοτς της Κωνσταντινούπολης, το πόσο θα εκτιναχθούν τα επιτόκια θα εξαρτηθεί από το «πόσο γρήγορα θα κερδίσει σε αξιοπιστία το νέο οικονομικό team, την επικοινωνιακή του δύναμη, το πόσο επίμονες είναι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό και οι πιέσεις στη συναλλαγματική ισοτιμία». Τα υψηλά επιτόκια -μολονότι απαραίτητα για να τιθασευθεί ο πληθωρισμός - θα ήταν ένα πικρό χάπι για την όποια νέα κυβέρνηση, λόγω της πιθανότητας να ασκήσουν πιέσεις στις τουρκικές επιχειρήσεις. Η Ντεμιράλπ υποστήριξε ότι μια βασική πρόκληση για τη νέα κυβέρνηση είτε υπό τον Ερντογάν είτε υπό τον Κιλιτσντάρογλου, θα είναι να εμπνεύσει εμπιστοσύνη, τόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας όσο και διεθνώς, ώστε να δώσει κάποιο περιθώριο ελιγμών στην οικονομία και να προσελκύσει περισσότερα ξένα κεφάλαι για τη χρηματοδότηση της οικονομίας χωρίς να υποδαυλίσει τον πληθωρισμό.
Η Εθνική Συμμαχία της αντιπολίτευσης, που φιλοδοξεί να εκπαραθυρώσει τον Ερντογάν, διαθέτει ένα team, που περιλαμβάνει τον πρώην υπουργό Οικονομικών Αλί Μπαμπατζάν και τον οικονομολόγο της Wharton School της Φιλαδέλφεια, Μπιλγκέ Γιλμάζ καθώς και τον διάσημο Αμερικανό οικονομολόγο Τζέρεμι Ρίφκιν και το οικονομολόγο του MIT Νταρον Ατζέμογλου.
Το στοίχημα για την εξακομματική συμμαχία της αντιπολίτευσης είναι να νικήσει τον Ερντογάν και τον κυβερνητικό συνασπισμό τόσο στις προεδρικές όσο και στις βουλευτικές εκλογές, ώστε να έχει λυμένα τα χέρια. Αλλά η μεγαλύτερη πρόκληση ίσως αποδειχθεί η διατήρηση της συνοχής της. Ο Μουράτ Ουτζέρ, πρώην σύμβουλος της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας, θεωρεί ότι υπό μια κυβέρνηση της νυν αντιπολίτευσης είναι πιο εφικτή η επιστροφή σε ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές που θα μπορούσαν να σημάνουν πιο αδύναμη ανάπτυξη, αλλά βελτιωμένη εικόνα της τουρκικής οικονομίας στις αγορές. Ωστόσο, όπως τόνισε, «αν τα θαλασσώσουν με τσακωμούς, δείχνουν ότι δεν έχουν συνοχή, ότι προχωρούν με αργά βήματα και δεν προσελκύουν ικανά κεφάλαια από το εξωτερικό, αν χαθεί αυτή η ευκαιρία, τότε το AKP του Ερντογάν μπορεί να επιστρέψει».