Σκληρή γραμμή έναντι της Ρωσίας υιοθέτησαν οι ηγέτες της ΕΕ στη Σύνοδο Κορυφής, καθώς η Πολωνία και χώρες της Βαλτικής τορπίλισαν την πρόταση Γερμανίας και Γαλλίας για το ενδεχόμενο να οργανωθεί σύνοδος με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Υστερα από μια παρατεταμένη και ενίοτε «δύσκολη» συζήτηση, οι αρχηγοί των 27 κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ απέκλεισαν τις πρώτες πρωινές ώρες μια σύνοδο με τον Πούτιν, κρίνοντας ότι δεν εκπληρώνονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για αυτό, σε μια «ταπεινωτική», όπως τη χαρακτηρίζουν διεθνή ΜΜΕ, εξέλιξη για την Άνγκελα Μέρκελ και τον Εμανουέλ Μακρόν, που συνήθως ασκούν τη μεγαλύτερη επιρροή στις Συνόδους Κορυφής της Ένωσης.
Στύλωσαν τα πόδια οι ανατολικοευρωπαίοι
Η Γερμανίδα καγκελάριος δήλωσε ότι έγινε «πολύ διεξοδική συζήτηση», η οποία «δεν ήταν εύκολη», όπως αναγνώρισε, μετά τη γαλλογερμανική πρόταση να οργανωθεί αυτή η σύνοδος. «Δεν κατέστη δυνατό να συμφωνήσουμε σήμερα ότι πρέπει να συγκαλέσουμε άμεσα σύνοδο», είπε. «Προσδιορίσαμε ξανά ποιες είναι οι προϋποθέσεις με τις οποίες θα μπορέσουμε να συνεργαστούμε και να επικοινωνούμε πιο στενά με τη Ρωσία», πρόσθεσε η Μέρκελ.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Λιθουανίας, Γκιτάνας Ναουσέντα, εξήγησε ότι «είναι ακόμη πολύ νωρίς, διότι ως τώρα δεν βλέπουμε κάποια ριζική αλλαγή στη συμπεριφορά του Βλαντίμιρ Πούτιν». «Το να δεσμευθούμε χωρίς καμία κόκκινη γραμμή, χωρίς κανένα προαπαιτούμενο, θα έστελνε πολύ άσχημο μήνυμα», έκρινε ο κ. Ναουσέντα.
Η Μέρκελ, μολαταύτα, έκρινε «σημαντικό ο διάλογος να συνεχιστεί και θα εργαστούμε για τη μορφή που θα πάρει αυτός ο διάλογος». Προσωπικά, η Γερμανίδα καγκελάριος ήθελε «πιο τολμηρό» αποτέλεσμα, κατέληξε.
«Υποστήριξα τη Γερμανία και τη Γαλλία» σε ό,τι αφορά την πρόταση να γίνει «διάλογος στο κορυφαίο επίπεδο με τη Ρωσία. Θα πρέπει τώρα να διευκρινιστεί ποιοι δίαυλοι διαλόγου μπορούν να φανούν χρήσιμοι», είπε από την πλευρά του ο Αυστριακός καγκελάριος, Σεμπάστιαν Κουρτς.
«Η σχέση με τη Ρωσία δεν μπορεί να περιορίζεται στην επιβολή οικονομικών κυρώσεων και στις απελάσεις διπλωματών. Κάποια δεδομένη στιγμή πρέπει να υπάρξει η πιθανότητα να καθίσουμε γύρω από ένα τραπέζι», είπε ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ Ντε Κρόο.
Αντίθετα, ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε, υπογράμμισε πως παρότι, καταρχήν, δεν εναντιώνεται στον διάλογο με τη Ρωσία, προσωπικά δεν θα συμμετείχε σε σύνοδο κορυφής.
Σκληρότερη γραμμή έναντι της Ρωσίας
Γαλλία και Γερμανία πρότειναν να γίνει προσπάθεια να δοθεί ώθηση στον διάλογο με τη Μόσχα, που έδειξε πρόθυμη για κάτι τέτοιο, αλλά η ιδέα να ξαναρχίσουν σύνοδοι κορυφής ΕΕ/Ρωσίας δίχασε τους Ευρωπαίους ηγέτες. Ο διάλογος θα αφορά «πεδία ενδιαφέροντος της ΕΕ», σύμφωνα με το κείμενο των συμπερασμάτων που εγκρίθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και οι ηγέτες θα συζητήσουν τις «μορφές» και τις «προϋποθέσεις» για τον διάλογο με το Κρεμλίνο.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τη Ρωσία να δείξει «πιο εποικοδομητική δέσμευση» και να «σταματήσει τις ενέργειες εναντίον της ΕΕ και γειτονικών της χωρών». Διαμηνύει πως είναι «έτοιμο να αντιδράσει με σθεναρό και συντονισμένο τρόπο σε οποιαδήποτε νέα κακόβουλη, παράνομη και διασπαστική ενέργεια της Ρωσίας, χρησιμοποιώντας την πλήρη εργαλειοθήκη που έχει στη διάθεσή της», μη εξαιρουμένων των κυρώσεων. Επίσης, ανατέθηκε στον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, να παρουσιάσει «επιλογές για επιπρόσθετα περιοριστικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών κυρώσεων».
Η ΕΕ έχει ήδη επιβάλει αρκετούς γύρους οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία, για την προσάρτηση της Κριμαίας, για τη δηλητηρίαση του αντιπολιτευόμενου Αλεξέι Ναβάλνι, για την κατάρριψη αεροσκάφους της Malaysian, η ευθύνη για την οποία επιρρίφθηκε στους φιλορώσους αυτονομιστές αντάρτες στην ανατολική Ουκρανία κ.λπ. Οι κυρώσεις αυτές παραμένουν σε ισχύ.
«Αντιμαχόμενες απόψεις, αλλά ειλικρινής διάλογος» με τον Όρμπαν
Αναφορικά με τον αμφιλεγόμενο νόμο που πέρασε από το Κοινοβούλιο στην Ουγγαρία και ο οποίος κάνει διακρίσεις κατά της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ, η Γερμανίδα καγκελάριος επιβεβαίωσε ότι στη Σύνοδο Κορυφής διατυπώθηκαν «αντιμαχόμενες απόψεις», αλλά «έγινε ένας πολύ ειλικρινής διάλογος» με τον Βίκτορ Ορμπάν. «Καταστήσαμε όλοι μας σαφές ποιες είναι οι θεμελιώδεις αξίες που πρεσβεύουμε», είπε η Μέρκελ, σημειώνοντας ότι με το θέμα θα ασχοληθεί περαιτέρω η Κομισιόν.
Τέτοιες συζητήσεις θα χρειάζονταν πιο συχνά επειδή διατυπώθηκαν διαφορετικές ιδέες για το μέλλον της Ευρώπης, όχι μόνο στην περίπτωση της Ουγγαρίας, δήλωσε η Μέρκελ. «Αυτό σημαίνει ότι αυτή η συζήτηση πρέπει να συνεχιστεί».
Ο Ορμπάν αρνήθηκε ισχυρισμούς ότι ο νόμος κάνει διακρίσεις εις βάρος των ΛΟΑΤΚΙ. Οι περισσότεροι από τους συναδέλφους του στην ΕΕ το βλέπουν διαφορετικά.
Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, Ξαβιέ Μπετέλ, που είναι παντρεμένος με έναν άνδρα, είπε, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες: «Η μητέρα μου μισεί ότι είμαι ομοφυλόφιλος, πρέπει να ζήσω με αυτό. Και τώρα εσείς το γράφετε σε νόμο».
Λίγες ώρες νωρίτερα, ο πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Μαρκ Ρούτε, είχε ασκήσει έντονη κριτική στην Ουγγαρία, δηλώνοντας ότι δεν έχει πλέον θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση.
Κοινή γραμμή στη σύνοδο κορυφής για την πανδημία, την Τουρκία και το μεταναστευτικό
Πάντως, παρά τις κόντρες για τη Ρωσία και με την Ουγγαρία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατάφεραν να βρουν κοινή γραμμή σε ορισμένα βασικά ζητήματα:
- Στο μέτωπο της πανδημίας συμφώνησαν, όπως ανέφεραν συμμετέχοντες στη Σύνοδο Κορυφής, ότι τα σύνορα των κρατών μελών της ΕΕ θα ανοίγουν για ταξιδιώτες από τρίτες χώρες μόνον προσεκτικά και συντονισμένα. Στόχος είναι να επιβραδυνθεί η εξάπλωση της τρομακτικής παραλλαγής Δέλτα του κορωνοϊού. Τα μέτρα μπορεί να επηρεάσουν ιδιαίτερα ταξιδιώτες από τη Βρετανία, όπου καλπάζει η συγκεκριμένη παραλλαγή του κορωνοϊού.
- Συναίνεση υπήρξε και στο μέτωπο της μεταναστευτικής πολιτικής και της Τουρκίας. Ειδικά όσον αφορά στην Τουρκία, οι 27 υπογράμμισαν το «στρατηγικό ενδιαφέρον της ΕΕ για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο» και για την ανάπτυξη μιας σχέσης συνεργασίας και αμοιβαία επωφελούς σχέσης, επαναλαμβάνοντας την ετοιμότητα της Ένωσης να συνεργαστεί με την Άγκυρα με «σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο» για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος, υπό την επιφύλαξη των όρων που καθορίστηκαν τον Μάρτιο και σε προηγούμενα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Συμφώνησαν δε να επεξεργαστεί η Κομισιόν μια συγκεκριμένη πρόταση για νέο πακέτο 3,5 δισ. ευρώ μέχρι το 2024 για τους πρόσφυγες από τη Συρία που φιλοξενούνται στην Τουρκία.
Οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται σήμερα στη δεύτερη μέρα των εργασιών της Συνόδου Κορυφής αναφορικά με την κατάσταση των οικονομιών μετά την πανδημία και των περαιτέρω μεταρρυθμίσεων στην ευρωζώνη.