«Δεν ξέρω πώς να πληρώσω, δεν ξέρω πώς να ζήσω», δήλωσε ο Ρώσος ολιγάρχης Μιχαήλ Φρίντμαν για τις κυρώσεις που του επιβλήθηκαν από ΕΕ και Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Ρώσος ολιγάρχης Μιχαήλ Φρίντμαν μίλησε στο Bloomberg και δήλωσε, μεταξύ άλλων, πως «οι δισεκατομμυριούχοι στους οποίους επιβλήθηκαν κυρώσεις δεν έχουν καμία επιρροή στον Βλαντιμίρ Πούτιν», υποστηρίζοντας παράλληλα ότι η τιμωρία των δισεκατομμυριούχων- όπως είναι ο ίδιος- «είναι μια ανησυχητική παρανόηση της εξουσίας στη Ρωσία».
Ο Φρίντμαν, όπως δήλωσε, δεν πίστευε ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα εξαπέλυε μια εισβολή πλήρους κλίμακας ενώ όπως φανέρωσε, στο παρελθόν ο Ρώσος ολογάρχης είχε δηλώσει ότι δεν μπορούσε να φανταστεί τους Ρώσους να πολεμούν τους Ουκρανούς.
Όπως περιέγραψε στη συνέντευξή του, την ημέρα που ξεκίνησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Φρίντμαν βρισκόταν στη Μόσχα σε ένα επαγγελματικό ταξίδι ρουτίνας ενώ γρήγορα επέστρεψε στο Λονδίνο. Ο ίδιος και οι εταίροι του είναι ιδιοκτήτες μίας από τις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας και κατέχουν μερίδιο στον μεγαλύτερο τηλεπικοινωνιακό φορέα της, την KyivStar.
Το μήνυμά του προς τα στελέχη του ήταν: «Χρησιμοποιήστε όσα χρήματα της εταιρείας χρειάζεστε για να διασφαλίσετε την ασφάλεια των εργαζομένων και των οικογενειών τους». Στις 25 Φεβρουαρίου, την επομένη της εισόδου των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, έστειλε επιστολή στο προσωπικό του στη LetterOne, η οποία αργότερα δόθηκε στη δημοσιότητα, καταδικάζοντας τη σύγκρουση και χαρακτηρίζοντάς τη «τραγωδία», λέγοντας πως «ο πόλεμος δεν μπορεί ποτέ να είναι η απάντηση».
Πάντως, όπως σημειώνεται και στο Bloomerg, για τον Φρίντμαν, ήταν μια σπάνια πολιτική δήλωση ενώ σταμάτησε να επικρίνει άμεσα τον Ρώσο πρόεδρο, καθώς «αυτή η δήλωση θα μπορούσε να καταστήσει επικίνδυνη την επιστροφή του στη Ρωσία». Μάλιστα, λίγες ημέρες αργότερα, η φιλανθρωπική του οργάνωση, η Genesis Philanthropy Group, ανακοίνωσε ότι θα δωρίσει 10 εκατομμύρια δολάρια σε εβραϊκές οργανώσεις που υποστηρίζουν τους πρόσφυγες στην Ουκρανία.
Δεν κατάφερε να γλιτώσει από τις κυρώσεις σε ολιγάρχες της Ρωσίας
Και τίποτα από όσα είχε καταφέρει όλα αυτά τα χρόνια δεν ήταν αρκετό για να γλιτώσει από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από ΕΕ και ΗΠΑ κατά των ολογαρχών της Ρωσίας. Ούτε καν οι επαφές του σε Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρώπη. Έτσι, λίγες μέρες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έμαθε από τον δικηγόρο του για τις κυρώσεις στον ίδιο αλλά και στον συνεργάτη του, Πετρ Άβεν, ο οποίος ήταν επικεφαλής της Alfa-Bank, της μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας της Ρωσίας και βασικό μέρος της κοινοπραξίας Alfa Group του Φρίντμαν.
Από την πλευρά του, ο δικηγόρος άρχισε να τού εξηγεί τι σήμαινε αυτό μιλώντας για ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και δεσμευμένους λογαριασμούς. Ο Φρίντμαν μόλις που μπορούσε να καταλάβει τις λέξεις. «Έπαθα σοκ. Σχεδόν δεν καταλάβαινα τι έλεγε», φανέρωσε στη συνέντευξή του στο Bloomberg. «Η ΕΕ δεν καταλαβαίνει πώς λειτουργεί στην πραγματικότητα η εξουσία στη Ρωσία. Αν το νόημα των κυρώσεων είναι να παρακινήσουν ανθρώπους σαν κι αυτόν να ασκήσουν πίεση στον Βλαντιμίρ Πούτιν, αυτό είναι κάτι χειρότερο από μη ρεαλιστικό», εξήγησε.
Και προσέθεσε: «Ποτέ δεν ήμουν σε καμία κρατική εταιρεία ή κρατική θέση. Αν οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι στην ΕΕ πιστεύουν ότι λόγω των κυρώσεων θα μπορούσα να πλησιάσω τον Πούτιν και να του πω να σταματήσει τον πόλεμο και αυτό να λειτουργήσει, τότε φοβάμαι ότι όλοι μας έχουμε μεγάλο πρόβλημα. Αυτό σημαίνει ότι αυτοί που παίρνουν αυτή την απόφαση δεν καταλαβαίνουν τίποτα για το πώς λειτουργεί η Ρωσία. Και αυτό είναι επικίνδυνο για το μέλλον».
«Τα προβλήματά μου δεν είναι πραγματικά τίποτα σε σύγκριση με τα προβλήματα των Ουκρανών»
Όταν το Ηνωμένο Βασίλειο ακολούθησε την ΕΕ και επέβαλε κυρώσεις στον Φρίντμαν, η τελευταία τραπεζική του κάρτα που λειτουργούσε στο Ηνωμένο Βασίλειο δεσμεύτηκε, σημειώνοντας πως «πιστεύαμε ειλικρινά ότι είμαστε τόσο καλοί φίλοι του δυτικού κόσμου που δεν θα μπορούσαμε να τιμωρηθούμε».
Πάντως, όπως υποστήριξε, τώρα πλέον πρέπει να υποβάλει αίτηση για άδεια να ξοδεύει χρήματα και η βρετανική κυβέρνηση θα αποφασίσει αν οποιοδήποτε αίτημα είναι «εύλογο». Και δηλώνει εκνευρισμένος, αλλά φροντίζει να μην συγκρίνει τα βάσανά του με εκείνα των Ουκρανών που υποφέρουν από τον πόλεμο. «Τα προβλήματά μου δεν είναι πραγματικά τίποτα σε σύγκριση με τα δικά τους προβλήματα», είπε.
Τι απαντά ο Μιχαήλ Φρίντμαν για τη μεγαλύτερη κόρη του Πούτιν
Σε ερώτηση γιατί δεν πούλησε την Alfa Group, ο Μιχαήλ Φρίντμαν δήλωσε: «Δεν είναι εύκολο να πουλήσεις κάτι τόσο μεγάλο. Εξάλλου, είναι η εταιρεία που έχτισα από το πρώτο τούβλο, οπότε συναισθηματικά δεν είναι τόσο εύκολο. Αυτές οι επιχειρήσεις είναι σαν τα παιδιά μου».
Και σε ερώτηση για τις Βρυξέλλες και τους ισχυρισμούς ότι ο Φρίντμαν συνδεόταν με τη μεγαλύτερη κόρη του Πούτιν η οποία, σύμφωνα με την ΕΕ, διηύθυνε ένα φιλανθρωπικό πρόγραμμα που είχε συσταθεί από την Alfa Bank και ονομαζόταν Alfa Endo, ένα πρόγραμμα υγειονομικής περίθαλψης για ρωσικά παιδιά, τόνισε πως «ποτέ δεν συνήθιζε να εργάζεται μαζί μας με οποιαδήποτε ιδιότητα. Δεν την έχω δει ποτέ στη ζωή μου. Δεν ξέρω ποια είναι». Σημειώνεται πως ο παραπάνω ισχυρισμός προήλθε από μια έκθεση του Reuters το 2015 που ανέφερε ότι εργάστηκε στο έργο ως υποψήφια διδάκτωρ.
Γιατί ο Μιχαήλ Φρίντμαν δεν μπορεί να ασκήσει επιρροή στον Πούτιν
Μάλιστα, σύμφωνα με το Bloomberg, το επιχείρημα του Φρίντμαν ότι δεν είναι σε θέση να ασκήσει επιρροή στο Κρεμλίνο αντανακλά το πώς ο ρόλος των δισεκατομμυριούχων της Ρωσίας έχει ανατραπεί από τη δεκαετία του 1990. Τότε, ο Φρίνταμ ήταν ένας από τους επτά αρχικούς ολιγάρχες που υποστήριξαν την εκστρατεία επανεκλογής του προέδρου Μπόρις Γέλτσιν και είχαν επιρροή στο Κρεμλίνο.
Όμως, όταν ο Πούτιν ήρθε στην εξουσία το 2000, επέβαλε το δικό του μοντέλο: Η νέα συμφωνία ήταν ότι αν έμεναν έξω από την πολιτική, θα μπορούσαν να συνεχίσουν να διευθύνουν τις επιχειρήσεις τους. Στο μεταξύ, ο Πούτιν κατέστρεψε τους ολιγάρχες που παραβίαζαν αυτή τη συμφωνία, κυρίως τον Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ο οποίος πέρασε 10 χρόνια στη φυλακή αφού προσπάθησε να μπει στην πολιτική.
Στα 22 χρόνια της εξουσίας του, σύμφωνα με το Bloomberg, ο Πούτιν βοήθησε στη δημιουργία μιας νέας σοδειάς ολιγαρχών, οι οποίοι πλούτισαν από κρατικές συμβάσεις και τη διαχείριση κρατικά ελεγχόμενων εταιρειών.
«Δεν ξέρω πώς να ζήσω μετά τις κυρώσεις»
Στη συνέντευξή του, ο Μιχαήλ Φρίντμαν δήλωσε ότι δεν έχει συναντήσει ποτέ τον Βλαντιμίρ Πούτιν και να είναι μόνοι τους, αλλά τον έχει συναντήσει μαζί με άλλους.
Και παρότι που οι ΗΠΑ δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στον ίδιο, τα μέτρα της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου οδήγησαν στο πάγωμα των λογαριασμών του, την επομένη της ανακοίνωσης των κυρώσεων από τις Βρυξέλλες, διαπιστώνοντας ότι η τραπεζική του κάρτα δεν λειτουργούσε.
Και τώρα προσπαθεί να βρει πώς να πληρώσει για μικρά πράγματα, όπως για παράδειγμα για την καθαρίστρια του σπιτιού. «Δεν ξέρω πώς να ζήσω, πώς να πληρώσω. Ίσως θα έπρεπε να καθαρίσω το σπίτι μόνος μου. Δεν πειράζει. Ζούσα σε ένα μικρό δωμάτιο κοιτώνα με τέσσερις άντρες όταν ήμουν φοιτητής, αλλά μετά από 35 χρόνια είναι απρόσμενο», ανέφερε, καθώς, όπως φαίνεται θα πρέπει να ζει με 2.500 λίρες τον μήνα, δηλαδή 3.000 ευρώ.
Ωστόσο, ο Φρίντμαν είπε ότι έχει δύο μήνες για να αμφισβητήσει τις κυρώσεις της ΕΕ ενώ παράλληλα, συνεργάζεται με τον Ρότζερ Γκέρσον, έναν δικηγόρο στο Λονδίνο που είναι γνωστός για τη συνεργασία του με Ρώσους πελάτες σχετικά με τις βίζες, αν και όχι με τις κυρώσεις.
Σημειώνεται πως οΜιχαήλ Φρίντμαν έχει ισραηλινό διαβατήριο, αλλά στην ερώτηση για το αν μπορεί να μετακομίσει στο Ισραήλ, απέρριψε την ιδέα γιατί δεν έχει σπίτι εκεί και δεν έχει πρόσβαση σε χρήματα για να αγοράσει ένα. «Είμαι φυλακισμένος εδώ», δήλωσε.
Το προφίλ του Ρώσου ολιγάρχη
Ο Μιχαήλ Φρίντμαν είναι 57 ετών. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σοβιετική Ένωση στη δυτική ουκρανική πόλη Λβιβ. Έκανε μία περιουσία στον τραπεζικό και ενεργειακό τομέα πριν από την άνοδο του Βλαντιμίρ Πούτιν στην εξουσία.
Οι γονείς του είναι Ουκρανοί πολίτες που μέχρι πρόσφατα ζούσαν- μέρος του έτους- σε ένα διαμέρισμα στην πόλη Λβιβ. «Γνωρίζω κάθε γωνιά αυτής της πόλης. Πάντα πίστευα ότι η Ουκρανία θα αντισταθεί», δήλωσε ο Ρώσος ολιγάρχης.
Και σύμφωνα με το Bloomberg, ο Φρίντμαν άξιζε περίπου 14 δισεκατομμύρια δολάρια πριν από τον πόλεμο ενώ τώρα αξίζει περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια στα χαρτιά και βρίσκεται στην περίεργη θέση να είναι ένας ολιγάρχης χωρίς ουσιαστικά καθόλου μετρητά.
Επίσης, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο Μιχαήλ Φρίντμαν, έχει δηλώσει ότι δεν διαθέτει ακίνητη περιουσία εκτός από το σπίτι του στο Λονδίνο, ένα σπίτι στη Μόσχα και ένα διαμέρισμα για τους γονείς του στη Λετονία, και ότι δεν έχει ούτε γιοτ ούτε αεροπλάνο για να γίνει κατάσχεση.
Και όπως έχει δηλώσει, προσπάθησε να μείνει μακριά από την πολιτική, αν και είναι κάτι δύσκολο για έναν δισεκατομμυριούχο. Ήταν φίλος με τον Μπόρις Νεμτσόφ, τον ηγέτη της αντιπολίτευσης που δολοφονήθηκε έξω από το Κρεμλίνο το 2015. Την επόμενη χρονιά συμμετείχε σε ένα ρωσικό ντοκιμαντέρ για τον Νεμτσόφ μαζί με άλλους ηγέτες της αντιπολίτευσης, μία ασυνήθιστη κίνηση για έναν Ρώσο ολιγάρχη, εκφράζοντας τη λύπη του που πέρασε λιγότερο χρόνο με τον Νεμτσόφ τα χρόνια πριν από τον θάνατό του.