Τα κίνητρα πίσω από την απόφαση του Βλαντίμιρ Πούτιν να καθίσει η Ρωσία, επιτέλους, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το ουκρανικό επιχειρεί να αναλύσει το Politico.
Σε άρθρο γνώμης της Αγκάθι Ντεμαρέ, συνεργάτιδας της δεξαμενής σκέψης European Council on Foreign Relations, σημειώνεται ότι ο βασικός πονοκέφαλος του Ρώσου προέδρου, που τον έκανε να αλλάξει στάση, δεν ήταν οι απώλειες επί του εδάφους, ούτε η διαπίστωση ότι μάλλον δεν θα μπορέσει να τοποθετήσει, ως ήλπιζε, «αχυράνθρωπό» του στην ηγεσία του Κιέβου, αλλά περισσότερο η συνειδητοποίηση ότι η Ρωσία «θα μπορούσε σύντομα να δυσκολευτεί να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο».
Σύμφωνα με το άρθρο, μπορεί το σύνηθες αφήγημα για τη δημοσιονομική κατάσταση της Ρωσίας να κάνει λόγο για μικρό δημοσιονομικό έλλειμμα και χαμηλό κρατικό χρέος (περίπου στο 20% του ΑΕΠ), αλλά εν προκειμένω υπάρχει μια «σημαντική παγίδα: με τις δυτικές κυρώσεις να περιορίζουν την ικανότητα της Μόσχας να βγαίνει στις διεθνές αγορές χρέους, είναι περιορισμένα τα περιθώρια χειρισμών του Κρεμλίνου για τη χρηματοδότηση του μικρού -πλην υπαρκτού- δημοσιονομικού του ελλείμματος».
Πώς η ηγεσία της Ρωσίας στράφηκε στο plan C
Η οικονομολόγος σημειώνει στην ανάλυσή της ότι «με το εξωτερικό χρέος εκτός εξίσωσης, το αρχικό plan B της Μόσχας ήταν να κάνει τις ρωσικές τράπεζες να αγοράσουν κρατικό χρέους».
Η στρατηγική αυτή λειτούργησε σχετικά καλά τα πρώτα δύο χρόνια του πολέμου, αλλά εμφάνισε ρωγμές πέρυσι, καθώς οι εγχώριες τράπεζες, πιεζόμενες από το Κρεμλίνο να αγοράζουν κρατικά ομόλογα και να χορηγούν, παράλληλα, φθηνά δάνεια εκατοντάδων δισεκατομμυρίων σε αμυντικές βιομηχανίες, ξέμειναν σε τέτοιο βαθμό από ρευστό, που είναι πλέον απρόθυμες να συσσωρεύσουν κι άλλα χρέη.
«Στα τέλη του 2024 η Μόσχα υποχρεώθηκε να ακυρώσει αρκετές δημοπρασίες για την έκδοση εγχώριου χρέους, ελλείψει αγοραστών», σημειώνει.
Έτσι, η Μόσχα στράφηκε στο plan C: την άντληση από τα αποθεματικά του ρωσικού Εθνικού Ταμείου Πρόνοιας, κάτι που ναι μεν φαντάζει εκ πρώτης όψεως ως μια λογική στρατηγική, αλλά μετά από τρία χρόνια πολέμου τα αποθεματικά αυτά έχουν συρρικνωθεί κατά περίπου 60%.
Για τη ρωσική ηγεσία, η εφετινή χρονιά διαγράφεται δύσκολη στο δημοσιονομικό μέτωπο.
Τον περασμένο μήνα το μηνιαίο έλλειμμα προϋπολογισμού της Ρωσίας ήταν κατά 45% υψηλότερο του στόχου για ολόκληρο το 2025, και αν παραμείνουν στα επίπεδα του Ιανουαρίου οι δημοσιονομικές δαπάνες την υπόλοιπη χρονιά, τα αποθέματα του Εθνικού Ταμείου Πρόνοιας θα μπορούσαν να εξαϋλωθούν μέσα σε ένα τρίμηνο.
Όμως, ακόμη κι αν δεν συμβεί αυτό -κάτι που είναι το πιθανότερο- η εφετινή χρονιά θα είναι πιθανώς η τελευταία που η Ρωσία θα μπορεί να καλύψει πλήρως το δημοσιονομικό της έλλειμμα αντλώντας από αυτά τα αποθεματικά.
Κίνδυνος χρηματοοικονομικής κρίσης;
Το ερώτημα, ως εκ τούτου, είναι τι θα συμβεί αν ξεμείνει η Ρωσία από χρήματα για να χρηματοδοτήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα.
Όπως σημειώνει η αρθρογράφος, «με τις ρωσικές τράπεζες να ασφυκτιούν υπό το βάρος του χρέους, μια κρατική χρεοκοπία θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια πλήρους κλίμακας χρηματοοικονομική κρίση». Σε αυτή την περίπτωση, θα ήταν πολύ δύσκολο για τη Μόσχα να στηρίξει τον τραπεζικό της κλάδο.
«Με τα αποθεματικά του Εθνικού Ταμείου Πρόνοιας να εξαντλούνται, δεν θα υπήρχε διαθέσιμος ''κουμπαράς'' για να προχωρήσει σε ανακεφαλαιοποιήσεις και ο χάρτινος πύργος, στον οποίο έχει εξελιχθεί η ρωσική οικονομία, θα άρχιζε γρήγορα να κλυδωνίζεται».
Ο χρόνος μετρά αντίστροφα για τη Ρωσία
Η οικονομολόγος εκτιμά ότι από δημοσιονομικής άποψης ο χρόνος κυλά αντίστροφα για τη Ρωσία, με την ηγεσία της να μη διαθέτει plan D για τη χρηματοδότηση του δημοσιονομικού ελλείμματος, εγείροντας ερωτήματα αναφορικά με την ικανότητά της να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο.
Υπ' αυτή την έννοια, αυτό που πραγματικά αποζητά ο Πούτιν στις συνομιλίες με τις ΗΠΑ θα μπορούσε να είναι χώρος για να ανασάνει δημοσιονομικά.
Το άρθρο σημειώνει ότι η χαλάρωση των αμερικανικών κυρώσεων ή η παύση της σύγκρουσης θα επέτρεπε στη Μόσχα να ξαναγεμίσει τα ταμεία της με τη μείωση των αμυντικών δαπανών.
Και καταλήγει: «Ο λόγος που ο Πούτιν ίσως είναι, επιτέλους, έτοιμος να διαπραγματευτεί φαίνεται ότι είναι αξιοσημείωτα απλός: θέλει να αποφύγει μια ταπεινωτική χρεοκοπία».