Οργή στις τάξεις της ΕΕ, αλλά και στις ΗΠΑ έχει προκαλέσει η πρωτοφανής στα χρονικά ενέργεια της Λευκορωσίας να εξαναγκάσει σε προσγείωση στο Μινσκ την κυριακάτικη πτήση από την Αθήνα στο Βίλνιους για να συλλάβει έναν αντικαθεστωτικό δημοσιογράφο.
Συγκεκριμένα, αεροσκάφος της ιρλανδικής Ryanair, που εκτελούσε απευθείας δρομολόγιο από την Αθήνα στο Βίλνιους της Λιθουανίας, υποχρεώθηκε από τις Αρχές της Λευκορωσίας σε αναγκαστική προσγείωση στο αεροδρόμιο του Μινσκ το απόγευμα της Κυριακής. Ο λόγος; Στο αεροσκάφος επέβαινε, μεταξύ άλλων, ο ακτιβιστής δημοσιογράφος Ρόμαν Προτασέβιτς, τον οποίο το καθεστώς Λουκασένκο καταζητούσε με την κατηγορία της «τρομοκρατικής δράσης». Μετά την προσγείωση στο Μινσκ όλοι οι επιβάτες πέρασαν από έκτακτο έλεγχο ασφαλείας, όπου οι Αρχές εντόπισαν και συνέλαβαν τον 26χρονο δημοσιογράφο. «Θα με εκτελέσουν», ήταν τα τελευταία λόγια αγωνίας του Προτασέβιτς πριν πέσει στα χέρια της αστυνομίας, όπως τα μετέφερε συνεπιβάτης του.
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι στιγμής, στη συγκεκριμένη πτήση είχαν επιβιβαστεί από την Αθήνα μυστικοί πράκτορες, οι οποίοι μόλις το αεροσκάφος μπήκε στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας άρχισαν να προκαλούν ένταση, προειδοποιώντας μάλιστα για τοποθέτηση βόμβας στο αεροσκάφος, με προφανή στόχο να το οδηγήσουν σε έκτακτη προσγείωση. Πολεμικό αεροσκάφος της Λευκορωσίας, τύπου MiG-29, απογειώθηκε για να «συνοδεύσει» το πολιτικό αεροσκάφος της Ryanair στο αεροδρόμιο του Μινσκ. Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Belta, τη σχετική εντολή έδωσε προσωπικά ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο.
Τελικά, το αεροσκάφος της Ryanair αναχώρησε από το Μινσκ λίγο μετά τις 20:00 της Κυριακής και έφτασε στο Βίλνιους στις 21:25 ώρα Ελλάδος.
Μισέλ: Στη Σύνοδο Κορυφής το άνευ προηγουμένου περιστατικό
Οι αντιδράσεις από την ΕΕ ήταν έντονες. Την άμεση απελευθέρωση του Ρομάν Προτασέβιτς ζητεί ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, με ανακοίνωση που εξέδωσε, τονίζοντας ότι «το περιστατικό δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες».
Ειδικότερα, ο Σαρλ Μισέλ επισημαίνει: «Καταδικάζω με τον πιο ισχυρό τρόπο την αναγκαστική προσγείωση πτήσης της Ryanair στο Μινσκ της Λευκορωσίας, στις 23 Μαΐου 2021 και την αναφερόμενη κράτηση από τις Αρχές της Λευκορωσίας του δημοσιογράφου Ρομάν Προτασέβιτς. Καλώ τις Αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσουν αμέσως τον κρατούμενο επιβάτη και να εγγυηθούν πλήρως τα δικαιώματά του».
«Οι ηγέτες της ΕΕ θα συζητήσουν αύριο (σ.σ.: Δευτέρα) αυτό το άνευ προηγουμένου περιστατικό κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου», προσθέτει. Τέλος, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπογραμμίζει ότι «το περιστατικό δεν θα μείνει χωρίς συνέπειες».
Πιθανή η επιβολή κυρώσεων στη Λευκορωσία στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ
Λίγο μετά τα μεσάνυχτα πληροφορίες ανέφεραν ότι οι ηγέτες των 27 κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα συζητήσουν στη σημερινή σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες την εκτροπή και τον εξαναγκασμό σε προσγείωση στο Μινσκ της Λευκορωσίας αεροσκάφους της Ryanair, καθώς και το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε στελέχη του κρατικού μηχανισμού του Αλεξάντρ Λουκασένκο.
Στο διήμερο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το πρόγραμμα περιλάμβανε συζητήσεις για την πανδημία του νέου κορονοϊού, την κλιματική αλλαγή και τη Ρωσία. Όμως εκπρόσωπος του προέδρου Σαρλ Μισέλ κατέστησε σαφές ότι η Λευκορωσία προστέθηκε στην ατζέντα. «Οι συνέπειες και οι πιθανές κυρώσεις θα συζητηθούν» στη Σύνοδο Κορυφής, ανέφερε ο εκπρόσωπος. Αυτό το «συμβάν άνευ προηγουμένου» δεν «θα μείνει χωρίς συνέπειες», διεμήνυσε ο ίδιος ο κ. Μισέλ, χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες, σε ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησε.
Η Λευκορωσία ανέπτυξε χθες Κυριακή καταδιωκτικό για να αναχαιτίσει το Boeing 737. Ο ιστότοπος της λευκορωσικής αντιπολίτευσης Nexta ανέφερε ότι ο πρώην διευθυντής του Ρομάν Προτάσεβιτς, που επέβαινε στο αεροσκάφος, συνελήφθη όταν αυτό προσγειώθηκε στο Μινσκ, πληροφορία που επιβεβαίωσε αργότερα η λευκορωσική κρατική τηλεόραση. Το αεροσκάφος της Ryanair εκτελούσε πτήση από την Ελλάδα στη Λιθουανία, χώρες μέλη της ΕΕ και του NATO. Αργότερα χθες, το αεροσκάφος συνέχισε εντέλει την πτήση του προς το Βίλνιους, όπου προσγειώθηκε.
Η ΕΕ είχε ήδη επιβάλει, πριν από το συμβάν αυτό, τρεις γύρους κυρώσεων σε βάρος της κυβέρνησης του κ. Λουκασένκο και ετοιμαζόταν να ανακοινώσει τέταρτο γύρο μέτρων σε βάρος λευκορροιών αξιωματούχων σε αντίδραση στις περυσινές προεδρικές εκλογές, το αποτέλεσμα των οποίων οι Βρυξέλλες αμφισβήτησαν, όπως και η αντιπολίτευση, καταγγέλλοντας επίσης τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων που ακολούθησαν τη διαδικασία.
Ο επικεφαλής
της διπλωματίας της ΕΕ Τζουζέπ Μπορέλ
είχε ανακοινώσει τη 10η Μαΐου πως οι 27
ετοίμαζαν νέες κυρώσεις σε βάρος του
Μινσκ και είχε εκφράσει την ελπίδα πως
θα υιοθετούνταν «εντός των προσεχών
εβδομάδων». Απαιτείται ομοφωνία στη
Σύνοδο Κορυφής για την επιβολή τους.
Παρά τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές
κυρώσεις, που βάζουν στο στόχαστρο τον
Αλεξάντρ Λουκασένκο και ανώτερα στελέχη
της κυβέρνησής του, ο Λευκορώσος πρόεδρος,
με την υποστήριξη της Μόσχας, δεν έχει
δώσει την παραμικρή ένδειξη ότι θα
επιδιώξει κάποιον συμβιβασμό με το
κίνημα αμφισβήτησης στη χώρα, απεναντίας
ενίσχυσε την καταστολή.
Μητσοτάκης: Σοκαριστική ενέργεια
Σκληρή κριτική άσκησε με ανάρτησή του ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην κίνηση της Λευκορωσίας να αναγκάσει σε προσγείωση ένα αεροπλάνο με προορισμό τη Λιθουανία για να συλλάβει έναν δημοσιογράφο.
Η ανάρτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη για το περιστατικό στη Λευκορωσία: «Η αναγκαστική προσγείωση ενός επιβατικού αεροπλάνου, προκειμένου να τεθεί υπό κράτηση ένας δημοσιογράφος, είναι μία άνευ προηγουμένου σοκαριστική ενέργεια. Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωση όλων των επιβατών. Το αυριανό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πρέπει να ανταποκριθεί στην ανάγκη να κλιμακωθεί η πίεση στη Λευκορωσία. Αρκετά».
Σκληρή ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ
Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε σκληρή ανακοίνωση, στην οποία αναφέρει: «Η Ελλάδα καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο την πράξη κρατικής αεροπειρατείας που έλαβε χώρα σήμερα και είχε ως αποτέλεσμα την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης Ryanair FR 4978, που εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα-Βίλνιους, στο Μινσκ της Λευκορωσίας.
Στο αεροπλάνο επέβαιναν συνολικά 171 επιβαίνοντες, 11 εκ των οποίων είναι Έλληνες πολίτες. Η πράξη αυτή, η οποία έθεσε σε κίνδυνο την ζωή όλων των επιβαινόντων είναι απαράδεκτη. Καλούμε για την άμεση απελευθέρωση του αεροσκάφους και του συνόλου των επιβαινόντων προκειμένου να φτάσουν στον τελικό προορισμό τους.
Καταδικάζουμε την παράνομη σύλληψη του Λευκορώσου ακτιβιστή Roman Protasevich, ο οποίος απειλείται με την θανατική ποινή.
Ο κ. Protasevich ήταν μέλος της αντιπροσωπείας της ηγέτιδας της Λευκορωσικής Αντιπολίτευσης Svetlana Tikhanovskaya, η οποία είχε συμμετάσχει στο Φόρουμ των Δελφών πρόσφατα. Για την Ελλάδα, η προάσπιση των θεμελιωδών αξιών όπως η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ζήτημα αρχής.
Θεωρούμε ότι παρόμοιες πρακτικές, οι οποίες παραπέμπουν σε άλλες εποχές και που δεν αρμόζουν σε κανένα πολιτισμένο κράτος, δεν θα πρέπει να μείνουν αναπάντητες. Η ελληνική πλευρά βρίσκεται σε στενό συντονισμό με τα υπόλοιπα Κράτη-Μέλη της ΕΕ και αναμένει ότι το ζήτημα αυτό θα εξετασθεί ενδελεχώς κατά το προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».
«Κρατική τρομοκρατία»
Για «κρατική τρομοκρατία» από την πλευρά της Λευκορωσίας κάνει λόγο ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι, αλλά και ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων στη γερμανική Βουλή Νόρμπερτ Ρέτγκεν. Για «εντελώς απαράδεκτο περιστατικό» κάνει λόγο η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία ανέφερε επίσης: «Οι υπεύθυνοι για την πειρατεία στην πτήση της Ryanair πρέπει να τιμωρηθούν. Ο δημοσιογράφος Ρόμαν Προτάσεβιτς πρέπει να απελευθερωθεί αμέσως. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συζητήσει αύριο τις ενέργειες που πρέπει να αναληφθούν»
Η γερμανική κυβέρνηση ζητεί μία «άμεση εξήγηση» από το καθεστώς Λουκασένκο. Σε «κοινή και άμεση αντίδραση» των 27 καλεί τους ομολόγους του ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ζαν-Ιβ Λεντριάν. Πιθανό θεωρείται πλέον το ενδεχόμενο νέων, πιο αυστηρών κυρώσεων στο καθεστώς της Λευκορωσίας.
Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο, ο αποκαλούμενος και «τελευταίος δικτάτορας» της Ευρώπης, κυβερνά τη Λευκορωσία με απολυταρχικό τρόπο από το 1994. Επανεξελέγη στο αξίωμά του στις εκλογές του 2000, στις οποίες έγιναν πρωτοφανείς ατασθαλίες, όπως καταγγέλλουν οι εναπομείναντες αντιφρονούντες στη χώρα. Έκτοτε το καθεστώς κλονίζεται από μαζικές διαδηλώσεις, στις οποίες όμως έχουν συλληφθεί περισσότεροι από 35.000 άνθρωποι. Τη σύλληψη του Προτασέβιτς καταδικάζει και η Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, ηγετικό στέλεχος της αντιπολίτευσης στη Λευκορωσία που ζει αυτοεξόριστη στη γειτονική Λιθουανία, προειδοποιώντας πως ο νεαρός δημοσιογράφος απειλείται με εκτέλεση.
Βέμπερ: «Δικτάτορας ο Λουκασένκο»
«Ο δικτάτορας (Αλεξάντρ) Λουκασένκο έκανε πειρατεία σε πολιτικό αεροσκάφος της Ryanair που ταξίδευε μεταξύ δύο κρατών μελών της ΕΕ και συμμάχων του ΝΑΤΟ» υπογραμμίζει ο επικεφαλής της ΚΟ του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ.
Tην άμεση απελευθέρωση του Ρομάν Προτασέβιτς από τη Λευκορωσία ζητεί ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι. «Παρακολουθώ στενά τις αναφορές για αναγκαστική προσγείωση πτήσης της Ryanair στο Μινσκ και της φερόμενης σύλληψης του ακτιβιστή και δημοσιογράφου Ρομάν Προτασέβιτς» σημειώνει ο κ. Σασόλι και προσθέτει: «Χρειαζόμαστε άμεσες εξηγήσεις και πρέπει να απελευθερωθεί».
Καταδίκασε την ενέργεια της Λευκορωσίας το ΥΠΕΞ των ΗΠΑ
Η αμερικανική διπλωματία καταδίκασε έντονα την αναγκαστική εκτροπή επιβατικού αεροσκάφους της Ryanair στη Λευκορωσία χθες Κυριακή και τη σύλληψη αντιφρονούντα δημοσιογράφου που επέβαινε σε αυτό, αξιώνοντας να συγκληθεί το ταχύτερο το Συμβούλιο του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας.
Σε ανακοίνωση Τύπου που δημοσιοποίησε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ο αμερικανός ΥΠΕΞ Άντονι Μπλίνκεν ζητεί την άμεση απελευθέρωση του δημοσιογράφου Ρομάν Προτάσεβιτς, ενώ τονίζει πως «η σοκαριστική ενέργεια που διαπράχθηκε από το καθεστώς Λουκασένκο έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή 120 και πλέον επιβατών, συμπεριλαμβανομένων πολιτών των ΗΠΑ».
Ο κ. Μπλίνκεν υπογράμμισε πως η Ουάσινγκτον θα επιδιώξει τη «συντομότερη δυνατή σύγκληση του Συμβουλίου του ΔΟΠΑ για να εξεταστούν αυτά τα γεγονότα». Ο Aμερικανός ΥΠΕΞ σημείωσε πως «συντονίζουμε στενά την αντίδρασή μας με τους εταίρους μας, συμπεριλαμβανομένων της ΕΕ και Λιθουανών και Ελλήνων αξιωματούχων».
Τι ισχυρίζονται οι Λευκορώσοι
Οι αρχές της Λευκορωσίας ισχυρίζονται ότι είδαν μια φωτογραφία του Ρομάν Προτασέβιτς στο Μινσκ σε ανάρτηση ενός άλλου μπλόγκερ και η αστυνομία κινητοποιήθηκε για να τον συλλάβει , μετέδωσε η κρατική τηλεόραση της χώρας.
Το υπουργείο Εσωτερικών, νωρίτερα, επιβεβαίωσε τη σύλληψη του αντιφρονούντα δημοσιογράφου ο οποίος επέβαινε σε πτήση της εταιρείας Ryanair που εκτελούσε το δρομολόγιο από την Αθήνα για το Βίλνιους. Το αεροπλάνο έκανε αναγκαστική προσγείωση στο Μινσκ μετά από προειδοποίηση για βόμβα που αποδείχθηκε λανθασμένη.
Σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση, ένας φίλος του Προτασέβιτς τον τράβηξε φωτογραφία ενώ βρισκόταν στο αεροδρόμιο του Μινσκ και την έστειλε στον Αντόν Μοτόλκο. Εκείνος την ανάρτησε και έτσι ενημερώθηκε η αστυνομία. Ο Μοτόλκο έχει χαρακτηριστεί και αυτός από τις λευκορωσικές αρχές ως άτομο που εμπλέκεται σε τρομοκρατικές δραστηριότητες.
Ο Προτασέβιτς ήταν καταζητούμενος στη Λευκορωσία με την κατηγορία ότι οργάνωνε μαζικές κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας. Κινδυνεύει να καταδικαστεί σε κάθειρξη έως και 15 ετών.