Με απόφαση Πούτιν, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ δεν θα κηδευτεί με τις «φανφάρες» και τη μεγαλοπρέπεια της κρατικής κηδείας τού Μπόρις Γέλτσιν.
Το Σάββατο, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, κηδεύεται στο ίδιο νεκροταφείο της Μόσχας όπου είναι θαμμένος ο πρώτος πρόεδρος της Ρωσίας, Μπόρις Γέλτσιν.
Αλλά, σε αντίθεση με τον Γέλτσιν, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δεν αποδίδει την ευγένεια και τη μεγαλοπρέπεια μιας κρατικής κηδείας στον Γκορμπατσόφ. Επιπλέον, το Κρεμλίνο λέει ότι ο ηγέτης της Ρωσίας δεν θα παρευρεθεί στην κηδεία του ανθρώπου που οι δυτικοί ηγέτες επαινούν γιατί συνέβαλε στον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου.
Η ημέρα της κηδείας του Γέλτσιν ήταν ημέρα εθνικού πένθους και η τελετή μεταδόθηκε ζωντανά από τη ρωσική κρατική τηλεόραση. Στον τάφο του, ο Πούτιν σημείωσε: «Η πορεία του Γέλτσιν είναι τόσο μοναδική όσο και η μοίρα της χώρας μας, η οποία πέρασε από άνευ προηγουμένου μετασχηματισμό και δύσκολη αναταραχή για να υπερασπιστεί το κράτος και το δικαίωμά της για ελεύθερη και ανεξάρτητη ανάπτυξη».
Αντίθετα, το Κρεμλίνο περίμενε αρκετές ώρες μετά τον θάνατο του Γκορμπατσόφ προτού εκδώσει μια δήλωση του Πούτιν, και, όταν τελικά αυτή ήρθε, ήταν εξαιρετικά λακωνική.
Συγκεκριμένα, ο Πούτιν εξέφρασε συλλυπητήρια στην οικογένεια του Γκορμπατσόφ, συνοδευόμενα από ένα αρκετά διφορούμενο κομπλιμέντο, καθώς σημείωσε κατηγορηματικά ότι ο Γκορμπατσόφ ήταν «ένας πολιτικός και κρατικός λειτουργός με τεράστιο αντίκτυπο στην πορεία της Παγκόσμιας Ιστορίας», χωρίς να διευκρινίζει αν ήταν καλός ή κακός.
Ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, συμπλήρωσε κάπως το ρητορικό κενό, λέγοντας στους δημοσιογράφους ότι ο Γκορμπατσόφ «ήθελε ειλικρινά να πιστέψει» ότι ο Ψυχρός Πόλεμος είχε τελειώσει και «μια νέα ρομαντική περίοδος» θα ανέτελλε «μεταξύ της ανανεωμένης Σοβιετικής Ένωσης» και των δυτικών δυνάμεων. «Αυτές οι ρομαντικές προσδοκίες δεν κατάφεραν να υλοποιηθούν. Η αιμοδιψής φύση των αντιπάλων μας ήρθε στο φως και είναι καλό που το καταλάβαμε έγκαιρα», πρόσθεσε.
Με άλλα λόγια, ο Γκορμπατσόφ ήταν αφελής και επέτρεψε στον εαυτό του να πειστεί από τους δυτικούς «κατεργάρηδες» -περισσότερο ανόητος, παρά μαχητικός.
Πώς από ηγέτης και επικεφαλής του, ο Γκορμπατσόφ έγινε για τον Πούτιν ο μεγαλύτερος εχθρός
Είδωλο στη Δυτική Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Γκορμπατσόφ από πολλές απόψεις έχει εξιδανικευτεί για λάθος λόγους. Πολύ συχνά, αναγνωρίζεται ως φιλελεύθερος, παρόλο που δεν ήθελε ποτέ τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Προέτρεψε τις σοβιετικές δημοκρατίες να παραμείνουν σε μια μεταρρυθμισμένη Σοβιετική Ένωση, στέλνοντας στρατεύματα για να καταπνίξουν τους αυτονομιστές στη Γεωργία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και το Αζερμπαϊτζάν. Οι μεταρρυθμίσεις του δεν είχαν σκοπό να συντρίψουν το κομμουνιστικό σύστημα, αλλά να το διορθώσουν.
Για τον ρεβανσιστή Πούτιν, ωστόσο, ο Γκορμπατσόφ έφταιγε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον για τη διάλυση της σοβιετικής αυτοκρατορίας -περισσότερο και από τον Γέλτσιν που υπέγραψε τις Συμφωνίες του Μπελόβεζ το 1991, αναγνωρίζοντας την ανεξαρτησία της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας. Μια διάλυση που ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει «τη μεγαλύτερη γεωπολιτική τραγωδία του 20ού αιώνα».
Ο Πούτιν πήρε αυτή την τραγωδία και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου πολύ προσωπικά. Για εκείνον, ήταν μια εποχή επώδυνης αναξιοπρέπειας.
Ως νεαρός αξιωματικός της KGB στην Κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία, ο Πούτιν είχε έναν έμμεσο ρόλο στο ιστορικό γεωπολιτικό δράμα που διαδραματιζόταν σε όλες τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, όταν κάποιοι διαδηλωτές, που πολιορκούσαν ένα κτίριο πληροφοριών της Στάζι, στη Δρέσδη, αποσπάστηκαν και προχώρησαν στις εγκαταστάσεις της KGB.
Πολλά χρόνια αργότερα, αναπολώντας εκείνες τις τελευταίες ημέρες του κομμουνισμού, ο Πούτιν είπε ότι προειδοποίησε τους διαδηλωτές να απομακρυνθούν, λέγοντάς τους ότι οι εγκαταστάσεις ήταν σοβιετικής ιδιοκτησίας -υπάρχουν αντιφατικές αναφορές για το αν προέταξε όπλο.
Όταν κάλεσε τους ανωτέρους του για να ζητήσει υποστήριξη, εκείνοι του είπαν «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα χωρίς εντολές από τη Μόσχα. Και η Μόσχα είναι σιωπηλή». Παρόλο που τα πλήθη τελικά διαλύθηκαν, οι βιογράφοι του Πούτιν λένε ότι η ταπείνωση εκείνης της ημέρας παρέμεινε στο μυαλό του.
Ο θυμός του συνέχισε να τον κατατρώει αφότου έφυγε από την KGB και εργάστηκε για τον δήμαρχο της Αγίας Πετρούπολης, Ανατόλι Σόμπτσακ, όπως έγινε σαφές σε ένα ντοκιμαντέρ που ο φιλόδοξος Πούτιν έφτιαξε τότε για τον εαυτό του, στο οποίο παραπονιόταν για τη σοβιετική διάλυση.
Πέρυσι, επέστρεψε στο θέμα, δηλώνοντας για άλλη μια φορά το παράπονό του σε σχόλια που κυκλοφόρησαν από τη ρωσική κρατική τηλεόραση. Εκφράζοντας τη λύπη του για τον θάνατο της «ιστορικής Ρωσίας», είπε ότι η οικονομική αναταραχή τον είχε επηρεάσει προσωπικά. «Μερικές φορές έπρεπε να βγω στο φως του φεγγαριού και να οδηγήσω ένα ταξί. Είναι δυσάρεστο να μιλάω γι' αυτό».
Ο Πούτιν προσπαθεί να γυρίσει τον χρόνο πίσω, για να διορθώσει τα «λάθη» του Γκορμπατσόφ
Έκτοτε, ο Πούτιν προσπάθησε να γυρίσει επειγόντως πίσω το ρολόι, να αναιρέσει την κληρονομιά του Γκορμπατσόφ, αναστρέφοντας την περιφερειακή επιρροή της Ρωσίας και τις εδαφικές απώλειες που υπέστη όταν η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε -σε μεγάλο βαθμό λόγω της ροής των γεγονότων που πυροδότησε ο Γκορμπατσόφ. Και είναι αυτή η δυσαρέσκεια για τη σοβιετική κατάρρευση που τροφοδότησε την απόφασή του να εισβάλει στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο.
Σύμφωνα με πηγή του Κρεμλίνου, ο Γέλτσιν θα μπορούσε να συγχωρεθεί, γιατί έπαιζε απλώς με τα χαρτιά που του είχε μοιράσει ο Γκορμπατσόφ, και, τελικά, είχε τη λογική να επιλέξει τον Πούτιν ως διάδοχό του.
Ο Γκορμπατσόφ, ωστόσο, δεν μπορεί να αθωωθεί, παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια απηχούσε περισσότερο τις αντιλήψεις του Πούτιν, παραπονούμενος για ασέβεια της Δύσης προς τη Ρωσία και υποστηρίζοντας ότι οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι ευθύνονται περισσότερο για τις πρόσφατες εντάσεις με τη Μόσχα.
Το 2013, ο Γκορμπατσόφ είπε στο BBC ότι η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν «έγκλημα». Το επόμενο έτος υποστήριξε την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τον Πούτιν, λέγοντας στους «Moscow Times»:
«Ενώ η Κριμαία είχε προηγουμένως ενωθεί με την Ουκρανία, βάσει των σοβιετικών νόμων, χωρίς να ρωτήσει τον κόσμο, τώρα ο ίδιος ο λαός αποφάσισε να διορθώσει αυτό το λάθος».
Ωστόσο, ούτε αυτό ήταν αρκετό για να τον αθωώσει, όπως έχει καταστήσει σαφές ο Πούτιν, αποκλείοντας το ενδεχόμενο κρατικής κηδείας για τον άνθρωπο που η Δύση επαινεί για τον τερματισμό της κούρσας εξοπλισμών, την οποία ο ίδιος ο Πούτιν έχει τώρα επανεκκινήσει.
«Ο Γκορμπατσόφ είναι νεκρός», έγραψε στο Twitter η Μαργαρίτα Σιμονιάν, επικεφαλής του Russia Today και προπαγανδίστρια του Κρεμλίνου, μετά την είδηση του θανάτου του. «Είναι ώρα να μαζέψουμε τα σπασμένα».
Προφανώς, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει το «σπάσιμο» της Ουκρανίας.