Λένε πως στην Ελλάδα και ειδικά στην πόλη της Θεσσαλονίκης ο κόσμος είναι πολύ χαλαρός και η ζωή κυλά με άλλους ρυθμούς, πιο ήρεμους.
Ωστόσο, σύμφωνα με άρθρο του BBC, υπάρχει άλλη μία πόλη στα Βαλκάνια και συγκεκριμένα στη γειτονική Βουλγαρία, όπου οι κάτοικοι παίρνουν τον χρόνο τους και γενικά… χασομεράνε. Ο λόγος για τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βουλγαρίας, το Πλόβντιβ (Φιλιππούπολη), το οποίο περηφανεύεται για τη φήμη που έχει, ότι δηλαδή κάνει τα πράγματα με τον τρόπο του.
Τι συμβαίνει στην Ολλανδία και είναι όλοι τόσο ψηλοί;
Γιατί το Λουξεμβούργο είναι η πιο παρεξηγημένη πόλη της Ευρώπης
Μόλις βγείτε από την πρωτεύουσα της Σόφιας, θα νιώσετε την αλλαγή στον ρυθμό της ζωής. Οι άνθρωποι περπατούν πιο αργά. Φαίνεται να έχουν περισσότερο χρόνο στα χέρια τους. Η κίνηση είναι λιγότερο ταραχώδης. Καθώς περπατάτε στο κέντρο της πόλης μέσα από το πάρκο, όπου οι ηλικιωμένοι μαζεύονται για να παίξουν σκάκι, να χαλαρώσουν και να συνομιλήσουν στη σκιά των παλαιών δέντρων, το Πλόβντιβ μοιάζει αμέσως διαφορετικό. Υπάρχει ένα είδος ανεμελιάς που γίνεται αισθητή από την πρώτη στιγμή που πατήσεις το πόδι σου εκεί, όπως υποστηρίζει ο δημοσιογράφος του BBC, Will Buckingham.
Στο κέντρο της πόλης, οι άνθρωποι πλημμυρίζουν τα μπαρ και τις καφετέριες στους πεζόδρομους. Κάτω από τους ζωγραφισμένους τοίχους, παρέες νέων, φλερτάρουν και ελέγχουν τα τηλέφωνά τους. Στο καφενείο δίπλα στο Τζαμί Dzhumaya στο κέντρο της πόλης, οι άνθρωποι κάθονται για ώρες και πίνουν φλιτζάνια τούρκικο καφέ. Ακόμη και οι γάτες στα λιθόστρωτα δρομάκια της παλιάς πόλης φαίνονται πιο νωθρές από ό,τι αλλού. Εάν ρωτήσετε τους ανθρώπους εδώ γιατί η πόλη είναι τόσο χαλαρή, θα σας πουν: «το Πλόβντιβ, είναι “aylyak”».
Η λέξη «aylyak» δεν χρησιμοποιείται πολύ έξω από το Πλόβντιβ, παρόλο που εμφανίζεται στα βουλγαρικά λεξικά από τα τέλη του 19ου αιώνα. Είναι μια λέξη, που έχει δανειστεί το τουρκικό «aylaklık», που σημαίνει «αδράνεια» ή «χρονοτριβή», και έχει τις ρίζες του στο τουρκικό «aylık», που σημαίνει «μήνας».
Σύμφωνα με τη Γιάνα Γένοβα, διευθύντρια του Σώματος Λογοτεχνίας και Μετάφρασης της Σόφιας, η αρχική έννοια του aylyak έχει να κάνει με το όταν προσλάμβαναν κάποιον να εργάζεται κάθε μήνα, ο οποίος κατά συνέπεια γνώριζε πώς ήταν να έχει συγκεκριμένο χρόνο στα χέρια του. Το ρήμα που πηγαίνει με το aylyak είναι το«bichim», ένα παράγωγο του ρήματος «bicha», που σημαίνει «να χτυπά», ή «να κόβει δοκάρια και σανίδες από κορμό δέντρου». Η ιδέα του χτυπήματος, ή της κοπής είναι μια υπενθύμιση ότι το aylyak είναι κάτι ενεργό. Εάν θέλετε να εξασκηθείτε στο aylyak, πρέπει να κόψετε κομμάτια χρόνου για τον εαυτό σας. Πρέπει να αναλάβετε την πρωτοβουλία να αποκόψετε τον εαυτό σας από τις καθημερινές σας ανησυχίες.
Όποια κι αν είναι η προέλευση της λέξης, στο σύγχρονο Πλόβντιβ, το aylyak έχει πάρει τη δική του σημασία, κάτι που δεν μπορεί να κατανοηθεί και να μεταφραστεί, παρά μόνο όταν το ζήσει κάποιος.
Το 2019, το Πλόβντιβ μοιράστηκε τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης με τη Ματέρα της Ιταλίας. Ως μέρος των δραστηριοτήτων της Πόλης του Πολιτισμού, ένας οργανισμός - η εταιρεία Fire Theatre Mime Company, με επικεφαλής τον Βούλγαρο ηθοποιό, σκηνοθέτη Plamen Radev Georgiev - διεξήγαγε μια σειρά δημόσιων διαβουλεύσεων για να εξερευνήσει το aylyak σε βάθος. Ήθελε να μάθει τι είναι το aylyak, ποια είναι η προέλευσή του και πώς συνδέθηκε τόσο στενά με το Πλόβντιβ.
Σύμφωνα με τον Georgiev, το aylyak έχει να κάνει με την ελευθερία της ψυχής. «Το Aylyak σημαίνει ότι μπορείς να ασχοληθείς με τις δυσκολίες της ζωής, αλλά παραμένεις ασφαλής από όλα τα προβλήματά της», είπε.
H Dr Svetoslava Mancheva που στην πόλη εδώ και 10 χρόνια, λέει ότι δεν έχει σκοπό να φύγει. «Πολλοί άνθρωποι έρχονται να ζήσουν εδώ ειδικά επειδή είναι
aylyak», είπε. Η συνάδελφός της, η Elitsa Kapusheva, μεγάλωσε στο Πλόβντιβ, αλλά τα τελευταία χρόνια ζούσε στο Βερολίνο. Τώρα επέστρεψε στην πόλη της και ήταν χαρούμενη για αυτό: Το Βερολίνο ήταν καλό, αλλά δεν ήταν aylyak.
Για τη Mancheva, το aylyak έχει τις ρίζες του στη μακρά ιστορία της πολιτιστικής ποικιλομορφίας του Πλόβντιβ (Φιλιππούπολης). Η ιστορικός Mary C Neuberger περιγράφει πώς η πόλη ήταν ένα ακμάζον εμπορικό κέντρο τον 19ο αιώνα. Από όλες τις πόλεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ήταν δεύτερη μετά την Κωνσταντινούπολη, και φιλοξενούσε Εβραίους, Έλληνες, Βούλγαρους, Ρομά, Αρμένιους και Σλάβους, οι οποίοι μαζεύονταν στους δρόμους και τα καφενεία. Η Mancheva υποστηρίζει ότι το aylyak ήταν μια απάντηση στις προκλήσεις του να ζεις μαζί με τους ξένους. «Εχει να κάνει με το να βρεις ένα δικό σου χώρο στην πόλη», είπε. «Για μένα, η ουσία του aylyak είναι η επικοινωνία. Δεν χρειάζεται να συμπαθεί ο ένας τον άλλον. Αυτό που έχει σημασία είναι η θέληση να μιλήσουμε, η επιθυμία να καταλάβουμε».
Τα καφενεία της πόλης τον 19ο αιώνα, περιγράφονται ως μέρη όπου οι τεχνίτες και οι έμποροι «αναμειγνύονταν», και όπου ο χρόνος κυλούσε αργά. Ο Βούλγαρος ποιητής του 19ου αιώνα Χρίστο Ντάνοφ έγραψε με απογοήτευση για το πώς οι άνθρωποι περνούσαν όλη την ημέρα στα καφενεία. Οι άνθρωποι πηγαίνουν στο καφενείο», έγραψε, «για να καπνίσουν, να μιλήσουν, να πιουν καφέ και περιμένουν ανυπόμονα τον ήλιο να δύσει, ώστε να προχωρήσουν στο κονιάκ». Οι ξένοι περιηγητές, πήραν επίσης μια γεύση από τη χαλαρή αίσθηση του Πλόβντιβ. Στα ταξιδιωτικά του απομνημονεύματα το 1906, ο Βρετανός ταξιδιώτης John Foster Fraser εντυπωσιάστηκε από τον ρυθμό της ζωής στην πόλη, γράφοντας:
«Φανταστείτε τη σκηνή. Ένας κήπος, φωτισμένος με πολλούς λαμπτήρες. Κάτω από τα δέντρα αμέτρητα τραπέζια. Στα τραπέζια καθόταν "όλη η Φιλιππούπολη", πίνοντας καφέ, πίνοντας μπύρα, και κάνοντας προπόσεις με λίτρα κρασί. Στο ένα άκρο του κήπου ήταν μια μικρή σκηνή. Υπήρχε ένα ουγγρικό συγκρότημα που έπαιξε ραψωδικά… Ήταν βράδυ Κυριακής και η Φιλιππούπολη το απολάμβανε».
Συνοψίζοντας, το aylyak έχει να κάνει με το να βρεις χώρο. Πρόκειται για την εύρεση χώρου σε μια κουραστική μέρα για να πιεις καφέ. Για την εύρεση γωνιών στην πόλη - σοκάκια, μικρά πάρκα, παγκάκια - όπου μπορείτε να κάνετε παρέα με φίλους, να παίξετε μουσική, να πιείτε μπύρα ή να συνομιλήσετε. Πρόκειται για τη δημιουργία χώρου για άλλους όταν επικοινωνείτε. Και, όπως είπε ο Γκεόργκιεφ, πρόκειται για την εύρεση ενός χώρου ελευθερίας στη μέση των δυσκολιών της ζωής.
Και σήμερα, με τους τρελούς ρυθμούς της καθημερινότητας και τη φασαρία της πόλης, αυτή η ανάγκη είναι πιο έντονη από ποτέ. Ειδικά για τους νέους, οι οποίοι σε μεγάλο ποσοστό, έχουν βιώσει τις τρομερές παρενέργειες της υπερκόπωσης, του λεγόμενου burn out.