Με ανησυχία και αμηχανία αντέδρασαν οι αρχές της Πορτογαλίας και ορισμένες μεγάλες εταιρείες, μετά τις αποκαλύψεις για την αμφιλεγόμενη προέλευση της περιουσίας της «πλουσιότερης γυναίκας στην Αφρική», της Ιζαμπέλ ντος Σάντος, κόρης του πρώην προέδρου της Ανγκόλας.
«Ο καλύτερος τρόπος για να υπερασπιστούμε τις πορτογαλικές εταιρείες και τους Πορτογάλους εργαζόμενους είναι να σεβαστούμε τον νόμο και να είμαστε αδιάλλακτοι στον αγώνα μας κατά της διαφθοράς», δήλωσε σήμερα στο κοινοβούλιο ο υπουργός Εξωτερικών Αουγκούστο Σάντος Σίλβα.
Την Δευτέρα ωστόσο ο υπουργός αρνήθηκε να σχολιάσει τη μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα που ήρθε στο φως της δημοσιότητας την προηγούμενη ημέρα και αποκάλυπτε ότι η Ιζαμπέλ ντος Σάντος «στράγγιξε τα ταμεία» στην Αγκόλα με τη βοήθεια δεκάδων εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων στην Πορτογαλία, την πρώην αποικιακή δύναμη αυτής της αφρικανικής χώρας που είναι πλούσια σε πετρέλαιο. Περιορίστηκε να υπογραμμίσει ότι οι δικαστικές και οι χρηματιστηριακές αρχές είναι ανεξάρτητες.
Η Διεθνής Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) εκμεταλλεύτηκε μια διαρροή 715.000 εγγράφων και αποκάλυψε πώς «μια στρατιά δυτικών χρηματοπιστωτικών εταιρειών, δικηγόρων, λογιστών, δημοσίων υπαλλήλων και διαχειριστριών εταιρειών» βοήθησαν την ντος Σάντος «να κρύψει περιουσιακά στοιχεία από τις φορολογικές αρχές».
Τα αποκαλούμενα «Luanda Leaks» αποκαλύφθηκαν χάρη στη διαρροή δεδομένων από την εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων της ντος Σάντος, που εδρεύει στην Πορτογαλία. Προηγουμένως, ο νυν πρόεδρος της Αγκόλας Ζοάο Λοουρένσο είχε στραφεί εναντίον του προκατόχου του, του Ζοζέ Εντουάρντο ντος Σάντος, εξ ονόματος της καταπολέμησης της διαφθοράς.
Ηγετική μορφή των επενδύσεων που έγιναν στην Πορτογαλία από την Αγκόλα, οι οποίες μάλιστα επιταχύνθηκαν με αφορμή και την οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα το 2011, η 46χρονη επιχειρηματίας και το περιβάλλον της διαθέτουν σημαντικό μερίδιο σε τουλάχιστον 17 πορτογαλικές εταιρείες.
«Η λεηλασία του λαού της Αγκόλας έγινε από την Ιζαμπέλ ντος Σάντος και την οικογένειά της με τη συνενοχή των πολιτικών και οικονομικών ελίτ της Πορτογαλίας», κατήγγειλε την Δευτέρα η ηγέτιδα του Αριστερού Μπλοκ, Καταρίνα Μαρτίνς.
«Η Πορτογαλία και πολλοί Πορτογάλοι παρουσιάζονται σε όλον τον κόσμο σαν συνένοχοι, μέσω των πράξεων ή των παραλείψεών τους, της αγκολέζικης κλεπτοκρατίας», σχολίασε εξάλλου η πρώην ευρωβουλευτής του Σοσιαλιστικού Kόμματος Άνα Γκόμες.
Η Ιζαμπέλ ντος Σάντος ελέγχει μεταξύ άλλων τηv εταιρεία τηλεπικοινωνιών NOS, σε συνεργασία με τον όμιλο Sonae, έναν από τους μεγαλύτερους στην Πορτογαλία, ο οποίος ανέφερε ότι παρακολουθεί «με προσοχή και ανησυχία» τις αποκαλύψεις.
Ο πετρελαϊκός όμιλος Galp Energia, στον οποίο η ντος Σάντος έχει εμμέσως σημαντικό μερίδιο, αρνήθηκε να κάνει οποιοδήποτε σχόλιο όταν ρωτήθηκε από το Γαλλικό Πρακτορείο.
Η τράπεζα Eurobic, που φέρεται ότι επέτρεψε στην επιχειρηματία να μεταφέρει κεφάλαια αμφίβολης προέλευσης, αποφάσισε να βάλει τέλος στη συνεργασία με τη μεγαλύτερη μέτοχό της. Σε ανακοίνωσή της, ανέφερε ότι ξεκινά εσωτερικό έλεγχο, τα συμπεράσματα του οποίου θα υποβληθούν στην Τράπεζα της Πορτογαλίας.
Η κεντρική τράπεζα διαβεβαίωσε ότι θα επιβάλει τις κυρώσεις που προβλέπονται, ανάλογα με τις πληροφορίες που θα της διαβιβαστούν. «Τα τελευταία χρόνια η Τράπεζα της Πορτογαλίας παρακολουθούσε στενά τη δραστηριότητα της Eurobic», πρόσθεσε, αποκρούοντας τις επικρίσεις που ακούγονταν εδώ και αρκετά χρόνια, από εκείνους που εξέφραζαν ερωτηματικά για την προέλευση της περιουσίας της Ιζαμπέλ ντος Σάντος.
Τον Δεκέμβριο, οι δικαστικές αρχές της Αγκόλας πάγωσαν τα περιουσιακά στοιχεία της «πριγκίπισσας», όπως την αποκαλούν στη χώρα της. Σήμερα, είναι ύποπτη για κατάχρηση ποσού άνω του ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων από τους λογαριασμούς των δημόσιων εταιρειών Sonangol (πετρέλαιο) και Endiama (διαμάντια) για να χρηματοδοτήσει τις δικές της επιχειρήσεις.
Μετά την καταγγελία της Άνα Γκόμες για ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, η πορτογαλική δικαιοσύνη επιβεβαίωσε επίσης στις αρχές Ιανουαρίου ότι έχει θέσει υπό έρευνα την Αγκολέζα επιχειρηματία. Σύμφωνα με την εφημερίδα Publico, διενεργείται ήδη από το 2011 μια άλλη έρευνα, όμως κανείς δεν έχει κατηγορηθεί.
Όταν ο Λοουρένσο πήγε στην Πορτογαλία, τον Νοέμβριο του 2018, για να εξομαλύνει τις διπλωματικές σχέσεις της χώρας του με τη Λισαβόνα, μετά από μια περίοδο έντασης, οι Πορτογάλοι του είχαν υποσχεθεί ότι θα τον βοηθούσαν να ανακτήσει τα κεφάλαια που είχαν τοποθετηθεί στη χώρα τους και προέρχονταν από πράξεις διαφθοράς.