Το Κέντρο για τις Πολιτικές Ελευθερίες (ΚΠΕ), μια ΜΚΟ που τεκμηριώνει εγκλήματα πολέμου που φέρεται να διέπραξαν τα ρωσικά στρατεύματα, είναι η πρώτη ουκρανική οργάνωση που τιμάται με Νόμπελ Ειρήνης.
Μαζί με την οργάνωση βραβεύτηκαν και εκπρόσωποι της ρωσικής και της λευκορωσικής κοινωνίας των πολιτών.
Η απόφαση της νορβηγικής επιτροπής των Νόμπελ προκάλεσε μια έκρηξη χαράς μεταξύ των μελών του ΚΠΕ, μιας αναγνωρισμένης οργάνωσης η οποία όμως δεν είναι πολύ γνωστή στο ευρύ κοινό.
«Όταν μάθαμε το νέο, μείναμε κατάπληκτοι», δήλωσε στα ΜΜΕ η εκπρόσωπος του Κέντρου, Άννα Τρουτσόβα. «Θεωρούμε πως αυτό το βραβείο είναι μια αναγνώριση της δραστηριότητάς μας».
Η οργάνωση ιδρύθηκε το 2007 και διευθύνεται από την υπέρμαχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ολεξάντρα Ματβιτσούκ, που έμαθε το νέο ενώ βρισκόταν στο εξωτερικό καθ΄οδόν προς την Ουκρανία, την παραμονή των 38ων γενεθλίων της.
«Είναι πάνω απ' όλα μια αναγνώριση για την Ολεξάντρα» που «μαζεύει γύρω της καταπληκτικούς ανθρώπους και κάνει τεράστια δουλειά στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», δήλωσε στο AFP η Αλίσα Μαλίτσκα, μέλος του συμβουλίου διοίκησης της ΜΚΟ.
Την παραπομπή του Πούτιν σε διεθνές δικαστήριο ζήτησε άμεσα η υπεύθυνη της ΜΚΟ
Εκφράζοντας την ικανοποίησή της για το περίβλεπτο βραβείο, η Ματβιτσούκ ζήτησε αμέσως μέσω Facebook την παραπομπή σε διεθνές δικαστήριο του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, του Λευκορώσου ομολόγου του Αλεξάντερ Λουκασένκο «και άλλων εγκληματιών πολέμου».
Το ΚΠΕ έγινε γνωστό μετά την προσάρτηση το 2014 από τη Ρωσία της χερσονήσου της Κριμαίας (νότια), την οποία ακολούθησε μια ένοπλη σύγκρουση με τους αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Μόσχα στην ανατολική Ουκρανία.
Η ΜΚΟ ξεκίνησε μια διεθνή εκστρατεία ζητώντας την απελευθέρωση Ουκρανών κρατουμένων, θυμάτων αυθαίρετων κρατήσεων από τους Ρώσους και τους αυτονομιστές.
Ο πιο γνωστός ανάμεσά τους ήταν ο κινηματογραφιστής Όλεγκ Σεντσόφ, σκηνοθέτης μεταξύ άλλων της ταινίας Rhino που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ της Βενετίας το 2021. Συνελήφθη στην Κριμαία αφού εξέφρασε τη διαμαρτυρία του για την προσάρτηση. Ο Σεντσόφ πέρασε πέντε χρόνια στις ρωσικές φυλακές προτού απελευθερωθεί τελικά το 2019 σε μια ανταλλαγή κρατουμένων ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία.
Μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο, το ΚΠΕ άρχισε την καταγραφή των εγκλημάτων πολέμου που το Κίεβο αποδίδει στα ρωσικά στρατεύματα.
Με τη στήριξη εθελοντών, η ΜΚΟ έστειλε κυρίως κινητές μονάδες στους τόπους των εγκλημάτων, ενώ εργαζόταν παράλληλα προκειμένου να διευκολύνει την επιστροφή στην Ουκρανία «δεκάδων χιλιάδων» Ουκρανών που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη ζώνη του πολέμου προς τη Ρωσία.
«Έχουμε ήδη καταγράψει τουλάχιστον 20.000 εγκλήματα», δήλωσε η Τρουτσόβα.