Το κοινοβούλιο της Ουγγαρίας υιοθέτησε σήμερα νομοσχέδιο που θα επιτρέπει σε ιδρύματα να αναλαμβάνουν τον έλεγχο των πανεπιστημίων και πολιτιστικών θεσμών, μια κίνηση η οποία, σύμφωνα με τους επικριτές της, επεκτείνει τον ιδεολογικό έλεγχο της δεξιάς κυβέρνησης.
Αυτή τη στιγμή τα περισσότερα πανεπιστήμια στην Ουγγαρία είναι κρατικά, αλλά έχουν μεγάλο βαθμό ακαδημαϊκής αυτονομίας. Το νομοσχέδιο, το οποίο κατήρτισε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, αναφέρει ότι τα πανεπιστήμια πρέπει να αναδιοργανωθούν και να διοικούνται από ιδρύματα, διότι η σύγχρονη εποχή απαιτεί «να επανεξεταστεί ο ρόλος του κράτους», και σημειώνει ότι τα ιδρύματα θα διοικούν πιο αποτελεσματικά τους πανεπιστημιακούς θεσμούς.
Το δεξιό κόμμα Fidesz του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν, το οποίο διαθέτει πλειοψηφία δύο τρίτων στη βουλή, ψήφισε υπέρ του νομοσχεδίου. Η κυβέρνηση θα διορίζει τα συμβούλια που θα διοικούν τα ιδρύματα και τα οποία θα ελέγχουν την ακίνητη περιουσία των πανεπιστημίων και θα επωφελούνται από δισεκατομμύρια ευρώ σε ευρωπαϊκούς πόρους, ενώ παράλληλα θα ασκούν μεγάλη επιρροή στην καθημερινότητα των πανεπιστημίων.
Τι απαντά η κυβέρνηση της Ουγγαρίας στους επικριτές της;
«Σχεδιάζετε να παραχωρήσετε τα υπολείμματα του πλούτου της χώρας στα ιδρύματα αυτά δωρεάν», κατήγγειλε ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Ερζεμπέτ Σμουκ χθες στη βουλή. Απαντώντας ο Ορμπάν σχολίασε ότι δεν θα ιδιωτικοποιηθούν τα κρατικά πανεπιστήμια και προσέθεσε ότι η κυβέρνησή του επενδύει στην ανώτατη εκπαίδευση προσφέροντας σε αυτά τα ιδρύματα σημαντικούς πόρους.
Ο Ορμπάν, που ανήλθε στην πρωθυπουργία της Ουγγαρίας το 2010, έχει ενισχύσει τον έλεγχό του σε μεγάλο μέρος της δημόσιας ζωής, όπως τα μέσα ενημέρωσης, η εκπαίδευση και η επιστημονική έρευνα. Η κυβέρνησή του, που προωθεί τις χριστιανικές, συντηρητικές αξίες, αντιτίθεται σθεναρά στη μετανάστευση και περιόρισε τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων να υιοθετούν παιδιά, αλλά και τη νομική αναγνώριση των διεμφυλικών.
Οι επικριτές της καταγγέλλουν ότι η νέα νομοθεσία αποτελεί απόπειρα της κυβέρνησης να επεκτείνει την ιδεολογική της επιρροή. Ο Ατίλα Τσικάν, καθηγητής στο οικονομικό πανεπιστήμιο Cornivus της Βουδαπέστης και πρώην υπουργός στην κυβέρνηση του Ορμπάν το 1998, σχολίασε ότι η κίνηση αυτή της κυβέρνησης αποτελεί μέρος του «ιδεολογικού πολέμου» που έχει κηρύξει ο Ούγγρος πρωθυπουργός.
Η αντιπολίτευση κατήγγειλε τις κινήσεις του Ορμπάν
«Δεν το κρύβουν: Θέλουν να αναλάβουν τον ιδεολογικό έλεγχο, αφού πήραν την πολιτική και οικονομική εξουσία», προσέθεσε. Ο ίδιος εξήγησε ότι το νομοσχέδιο υιοθετήθηκε αφού η κυβέρνηση της Ουγγαρίας ενίσχυσε τον έλεγχο στην ακαδημαϊκή έρευνα και ανάγκασε το σημαντικότερο φιλελεύθερο πανεπιστήμιο, το Central European University, να μετακομίσει στη Βιένη το 2019.
Το νομοσχέδιο αναφέρει ότι «η θεμελιώδης προσδοκία είναι ότι τα ιδρύματα θα υπερασπίζονται ενεργά την επιβίωση και την ευημερία του έθνους και τον στόχο του εμπλουτισμού των πνευματικών του θησαυρών». Τα ιδρύματα που θα αναλάβουν τη διοίκηση κάποιων πολιτιστικών θεσμών θα αναλάβουν «να ενισχύσουν την εθνική ταυτότητα».
Η αντιπολίτευση κατήγγειλε ότι με υποστηρικτές του Fidesz, ακόμη και υπουργούς, στα συμβούλια των ιδρυμάτων, ο Ορμπάν θα διατηρεί ένα μέρος του ελέγχου του στα πανεπιστήμια ακόμη και μετά τις εκλογές του 2022 και ενδέχεται να υπονομεύσει την αυτονομία τους.