Οι ηγέτες της ομάδας αναδυόμενων οικονομιών BRICS συναντώνται την ερχόμενη εβδομάδα στη Νότια Αφρική για να συζητήσουν πώς θα μετατρέψουν μια χαλαρή λέσχη κρατών, που αντιστοιχεί στο ένα τέταρτο της παγκόσμιας οικονομίας, σε μια γεωπολιτική δύναμη ικανή να αμφισβητήσει την κυριαρχία της Δύσης στην παγκόσμια σκακιέρα.
Ηχηρή θα είναι η απουσία του Βλαντίμιρ Πούτιν μετά το ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, που τον κατηγορεί για εγκλήματα πολέμου των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία.
Τον Ρώσο πρόεδρο θα εκπροσωπήσει ο υπουργός Εξωτερικών του, Σεργκέι Λαβρόφ στις επαφές με τους ηγέτες των BRICS - Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Νότιας Αφρικής – εν μέσω διαφωνιών για την διεύρυνση της ομάδας, ώστε να συμπεριλάβει δεκάδες χώρες του λεγόμενου «Παγκόσμιου Νότου», που περιγράφονται μερικές φορές ως «αναπτυσσόμενες», «λιγότερο ανεπτυγμένες» ή «υπανάπτυκτες» και οι περισσότερες - όχι όμως όλες- βρίσκονται στο νότιο ημισφαίριο, κυρίως στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική.
H διεύρυνση των BRICS
Η Νότια Αφρική θα φιλοξενήσει τον πρόεδρο της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, τον ομόλογό του της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα και τον Ινδό πρωθυπουργό, Ναρέντρα Μόντι, στη σύνοδο κορυφής της BRICS από τις 22 μέχρι τις 24 Αυγούστου.
Το βασικό στοιχείο που ενώνει τις διεσπαρμένες ανά την υφήλιο και με οικονομίες που λειτουργούν με διαφορετικούς τρόπους χώρες της BRICS είναι ο σκεπτικισμός έναντι μιας παγκόσμιας τάξης, που θεωρούν ότι εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ και των πλούσιων συμμάχων τους.
Ελάχιστα στοιχεία έχουν διαρρεύσει για τα θέματα που σκοπεύουν να συζητήσουν οι ηγέτες, αλλά ψηλά στην ατζέντα βρίσκεται το ζήτημα της διεύρυνσης των BRICS με κάπου 40 χώρες – ανάμεσά τους τη Σαουδική Αραβία, την Αργεντινή και την Αίγυπτο – να έχουν εκδηλώσει, σύμφωνα με τη Νότια Αφρική, ενδιαφέρον να ενταχθούν στην ομάδα.
Η BRICS και η Αφρική
Υπέρ της ταχείας διεύρυνσης των BRICS τάσσεται η Κίνα, που επιδιώκει να επεκτείνει τη γεωπολιτική της επιρροή στο μπρα-ντε-φερ με τις ΗΠΑ, ενώ αντιδρά η Βραζιλία, που φοβάται μείωση της επιρροής της λέσχης λόγω ακριβώς της επέκτασής της.
Η απομονωμένη διπλωματικά λόγω του πολέμου που εξαπέλυσε στην Ουκρανία Ρωσία του Πούτιν χρειάζεται φίλους και θα ήθελε να ενταχθούν νέα μέλη στους BRICS, όπως ο σημαντικότερος σύμμαχός της στη Μαύρη Ήπειρο, η Νότια Αφρική. Η Ινδία εμφανίζεται αναποφάσιστη.
Το θέμα της 15ης συνόδου κορυφής -«BRICS και Αφρική» - δίνει έμφαση στο πώς τα κράτη μέλη της λέσχης μπορούν να οικοδομήσουν δεσμούς με μια ήπειρο που εξελίσσεται ολοένα και περισσότερο σε θέατρο ανταγωνισμού μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων. Σε μια «μπηχτή» προς τη δυτική κυριαρχία ο υπουργός Εξωτερικών της Νότιας Αφρικής, Ναλέντι Πάντρο, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι τα μέλη των BRICS θέλουν να επιδείξουν «παγκόσμια ηγεσία στην αντιμετώπιση των αναγκών... της πλειοψηφίας του κόσμου, συγκεκριμένα… της ανάπτυξης και της συμπερίληψης του Παγκόσμιου Νότου σε πολυμερή συστήματα».
«Αποδολαριοποίηση» του εμπορίου;
Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (NDB) των BRICS προσβλέπει στην αποδολαριοποίηση των χρηματοοικονομικών συναλλαγών και στην προσφορά μιας εναλλακτικής στους θεσμούς του Μπρέτον Γουντς, αλλά σε διάστημα σχεδόν μιας δεκαετίας έχει εγκρίνει δάνεια μόνον 33 δισ. δολαρίων, δηλαδή το ένα τρίτο του ποσού που δεσμεύτηκε μόνον πέρυσι να δανείσει η Παγκόσμια Τράπεζα, ενώ το τελευταίο διάστημα έχει δεχθεί πλήγματα από τις δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία, που είναι μέλος της.
Η ομάδα των BRICS θα συζητήσει την αύξηση της χρήσης τοπικών νομισμάτων στο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών, όπως δήλωσε στο Bloomberg, ο Ανίλ Σουκλάλ, ο πρεσβευτής της Νότιας Αφρικής στο μπλοκ. «Οι συνομιλίες θα επικεντρωθούν σε ζητήματα όπως η δημιουργία κοινού συστήματος πληρωμών, ενώ είναι πιθανό να σχηματιστεί τεχνική επιτροπή για να αρχίσει να εξετάζει ένα πιθανό κοινό νόμισμα», πρόσθεσε για να ξεκαθαρίσει πάντως ότι «δεν υπάρχει θέμα για αποδολαριοποίηση στην ατζέντα των BRICS. Οι BRICS δεν ζητούν αποδολαριοποίηση. Το δολάριο θα συνεχίσει να είναι ένα σημαντικό παγκόσμιο νόμισμα — αυτή είναι μια πραγματικότητα».
Στην ατζέντα και η κλιματική αλλαγή;
Το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει στις χώρες των BRICS, που έχουν περίπου το ίδιο μερίδιο στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Το θέμα της κλιματικής αλλαγής μπορεί να ανακύψει στις διαβουλεύσεις της συνόδου κορυφής, αλλά δεν θα αποτελεί, ωστόσο, προτεραιότητα, σύμφωνα με αξιωματούχους στη Βραζιλία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική.
Τα μέλη των BRICS κατηγορούν τις πλούσιες χώρες ότι ευθύνονται στο μεγαλύτερο βαθμό για την υπερθέρμανση του πλανήτη και θέλουν να αναλάβουν εκείνες περισσότερο το βάρος της απεξάρτησης του ενεργειακού εφοδιασμού ανά την υφήλιο από τον άνθρακα.