H διεθνής επιστημονική κοινότητα συμφωνεί κατά το μάλλον ή ήττον ότι ένας αρχαίος πλανήτης πιθανότατα έπεσε στη Γη καθώς σχηματιζόταν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, εκτοξεύοντας συντρίμμια που συγχωνεύτηκαν στη Σελήνη.
Η κρατούσα θεωρία της «υπόθεσης της γιγαντιαίας πρόσκρουσης», όπως λέγεται, εξηγεί πολλά θεμελιώδη χαρακτηριστικά της Σελήνης και της Γης. Αλλά το ερώτημα είναι τι απέγινε ο πλανήτης Theia, καθώς δεν είχαν βρεθεί μέχρι τώρα απτές αποδείξεις της ύπαρξής του, όπως υπολείμματά του στο ηλιακό σύστημα.
Πολλοί επιστήμονες υπέθεσαν ότι τυχόν συντρίμμια που άφησε πίσω της η Theia στη Γη έλιωσαν στο εσωτερικό πύρινο καζάνι του πλανήτη μας και άλλα σχημάτισαν τη Σελήνη. Τώρα, μια νέα θεωρία, έρχεται να προτείνει ότι τα υπολείμματα του αρχαίου πλανήτη παραμένουν εν μέρει άθικτα, θαμμένα κάτω από τα πόδια μας. Οι λιωμένες πλάκες της Theia πιθανώς ενσωματώθηκαν στον μανδύα της Γης μετά την πρόσκρουση πριν στερεοποιηθούν, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη στην επιθεώρηση Nature.
Οι μυστηριώδεις βραχώδεις σχηματισμοί κάτω από την επιφάνεια της Γης
Δύο τεράστιοι βραχώδεις σχηματισμοί σε βάθος περίπου 2.900 χλμ. κάτω από την επιφάνεια της Γης προβλημάτιζαν τους γεωλόγους από την δεκαετία του 1980 όταν σεισμικά κύματα αποκάλυψαν την ύπαρξή τους.
Αυτοί οι σχηματισμοί με διαστάσεις ηπείρου απλώνονται στον πυθμένα του βραχώδους μανδύα της Γης κοντά στον λιωμένο πυρήνα της, ο ένας άτω από την Αφρική και ο άλλος κάτω από τον Ειρηνικό Ωκεανό. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι οι σχηματισμοί αυτοί είναι πολύ πιο καυτοί και πυκνοί από τους περιβάλλοντες βράχους.
Κι η νέα έρευνα υποδεικνύει ότι πρόκειται για «θαμμένα απομεινάρια» της Theia, που εισήλθαν στη Γη κατά τη σύγκρουσή τους και έκτοτε κρύβονται κοντά στην καρδιά του πλανήτη μας. Εκτός από τη δημιουργία της Σελήνης, αυτή η σύγκρουση και τα υπολείμματα που άφησε πίσω της μπορεί να βοήθησαν τη Γη να γίνει ο μοναδικός πλανήτης που φιλοξενεί ζωή, λένε οι ερευνητές, που είχαν αναφέρει από το 2021 τα αρχικά συμπεράσματά τους σε μια επιστημονική συνάντηση.
Τεράστιος αντίκτυπος από τα ευρήματα
Ο Qian Yuan, ερευνητής γεωδυναμικής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (CalTech) και βασικός συντάκτης της μελέτης, είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο ότι είναι «λίαν περίεργο» το γεγονός ότι δεν έχουν βρεθεί στοιχεία για την πρόσκρουση της Theia στη Γη.
Ο Υuan άρχισε να συνθέτει το παζλ όταν στη διάρκεια μαθήματος ενός πλανητικού επιστήμονα, τον άκουσε να λέει: «Πού είναι το ουράνιο σώμα που συγκρούστηκε με τη Γη; Η απάντησή μου είναι: είναι στη Γη», είπε. Σημειωτέον δε ότι ο εν λόγω επιστήμονας δεν είχε ακούσει ποτέ για τους βραχώδεις σχηματισμούς κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη μας.
Έκτοτε, η έρευνα απαίτησε από ειδικούς ξεχωριστών τομέων εξερεύνησης του διαστήματος και της Γεωολογίας να ενώσουν τις δυνάμεις τους. Ο Yuan είπε ότι όταν η Theia συνετρίβη στην πρωτο-Γη, ταξίδευε με ταχύτητα άνω των δέκα χλμ. το δευτερόλεπτο, μια ταχύτητα που επέτρεψε σε κάποια από τα συντρίμμια της να διεισδύσουν «πολύ βαθιά στον κάτω μανδύα της Γης». Ένα βίντεο που αναπτύχθηκε από την ομάδα και προσομειώνει τη διαδικασία αυτή, δείχνει πώς συσσωματώματα του μανδύα της Theia πλάτους δεκάδων χιλιομέτρων στροβιλίστηκαν μέσα στη Γη.
Καθώς το λιωμένο ως επί το πλείστον υλικό της Theia ψύχθηκε και στερεοποιήθηκε, η υψηλή περιεκτικότητά του σε σίδηρο το έκανε να βυθιστεί στα όρια του μανδύα και του πυρήνα της Γης, υποστήριξαν οι επιστήμονες. Με την πάροδο των ετών, συσσωρεύτηκε σε δύο ξεχωριστές μάζες, οι οποίες είναι τώρα η καθεμία μεγαλύτερη από τη Σελήνη, δήλωσε ο Yuan.
Πώς άλλαξε η Γη μετά τη σύγκρουση με τη Theia
Η Γη είναι ο μοναδικός γνωστός πλανήτης στο σύμπαν που φιλοξενεί ζωή. Η σύγκρουση με τη Theia, που πιστεύεται ότι ήταν το τελευταίο μεγάλο συμβάν προσαύξησης της μάζας της Γης, άλλαξε τη σύνθεση του πλανήτη μας μέσα σε μόλις 24 ώρες, είπε ο Yuan.
«Η αίσθησή μου είναι ότι αυτή η αρχική κατάσταση είναι ο λόγος για τον οποίο η Γη είναι μοναδική, γιατί είναι διαφορετική από άλλους βραχώδεις πλανήτες», σημείωσε.
Προηγούμενες έρευνες έχουν υποδείξει ότι η Theia ίσως να έφερε στη Γη το βασικό συστατικό της ζωής, το νερό.
Οι μυστηριώδεις βραχώδεις σχηματισμοί έχει παρατηρηθεί να στέλνουν «πίδακες μανδύα» – στήλες μάγματος - προς την επιφάνεια της Γης, και έχουν επίσης συνδεθεί με την εξέλιξη των υπερηπείρων. Η Theia «άφησε κάτι στη Γη και αυτό έπαιξε ρόλο στα επόμενα 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια της εξέλιξής της», δήλωσε ο Yuan.