Η παγκόσμια επέλαση της νόσου Covid-19 που προκαλείται από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2, αρχίζει πλέον να φαίνεται ασταμάτητη, όπως δείχνει η αύξηση των κρουσμάτων και των θυμάτων σε ολοένα περισσότερες χώρες.
Οι επιστήμονες θεωρούν πιθανότατο ότι ο ιός εξαπλώνεται «στα μουλωχτά» σε πολύ περισσότερα μέρη από όσα έχουν γίνει γνωστά μέχρι σήμερα. Επιδημιολόγοι του Κολεγίου Imperial του Λονδίνου εκτιμούν ότι περίπου τα δύο τρίτα των περιστατικών που μόνο η Κίνα έχει «εξάγει» σε άλλες χώρες μέσω ταξιδιών, δεν έχουν ακόμη ανιχνευθεί, σύμφωνα με το «Science».
Ο ΠΟΥ δεν χρησιμοποιεί τον όρο πανδημία για τον νέο κορωνοϊό
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποφεύγει ακόμη να χρησιμοποιήσει τον όρο «πανδημία» και προτιμά να αναφέρεται σε «επιδημίες σε διαφορετικά μέρη του κόσμου». Ομως πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι, άσχετα με την ονομασία, το παράθυρο ευκαιρίας για τον έλεγχο του ιού έχει πια σχεδόν σίγουρα κλείσει.
«Μοιάζει σαν ο ιός να έχει πραγματικά ξεφύγει από την Κίνα και να μεταδίδεται ευρύτατα. Νιώθω πλέον πολύ πιο απαισιόδοξος ότι είναι δυνατό να τεθεί υπό έλεγχο», δήλωσε ο επιδημιολόγος Κρίστοφερ Ντάι του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
«Η αναταραχή στην καθημερινή ζωή μπορεί να είναι σοβαρή. Ζητούμε από το αμερικανικό κοινό να συνεργαστεί μαζί μας για να προετοιμαστούμε για μια κατάσταση που μπορεί να είναι άσχημη», δήλωσε η Νάνσι Μεσονιέ, αρμόδια για τον κοροναϊό στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ.
Επιστήμονες: Ολοένα πιο αναποτελεσματικοί οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί
Αρκετοί επιστήμονες πιστεύουν ότι δεν έχει πια τόσο νόημα να εστιάζονται οι προσπάθειες στην ανάσχεση του ιού στα σύνορα, όσο στη σωστή προετοιμασία των υπηρεσιών υγείας των χωρών για τη σωστή ανταπόκριση στα κρούσματα. Εφόσον ο ιός αποκτά σταδιακά παγκόσμια διάσταση, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί μπορεί να γίνουν ολοένα λιγότερο αποτελεσματικοί, από ό,τι τα κατοπινά μέτρα για τη μείωση της επίπτωσής του (προετοιμασία νοσοκομείων, κλείσιμο σχολείων, καραντίνες κ.α.).
Η έμφαση αναμένεται να δοθεί περισσότερο στην -χωρίς πανικό- κατά τόπους αντιμετώπιση της νόσου, έως ότου υπάρξει διαθέσιμο ένα εμβόλιο σε μεγάλες ποσότητες -κάτι που πάντως θα πάρει αρκετό χρόνο. Πρακτικά, η κατάσταση μπορεί μελλοντικά να θυμίζει μια πολύ άσχημη περίοδο γρίπης ή κάτι οριακά χειρότερο.
Οι ειδικοί σε θέματα δημόσιας υγείας διαφωνούν όμως πόσο γρήγορα πρέπει να χαλαρώσουν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί που έχουν εφαρμοστεί κατά την πρώτη φάση της επιδημίας. Μερικές χώρες π.χ. έχουν απαγορεύσει όλες τις πτήσεις από και προς την Κίνα.
Οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί έχουν «δουλέψει» σε ένα βαθμό, λένε οι επιστήμονες. «Αν δεν είχαμε εφαρμόσει ταξιδιωτικούς περιορισμούς, θα είχαμε πολλά, πολλά, πολλά περισσότερα περιστατικά από ό,τι έχουμε τώρα», δήλωσε ο δρ Anthony Fauci, επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νόσων των ΗΠΑ.
Πολλοί επιδημιολόγοι όμως θεωρούν ότι οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί απλώς εξασφαλίζουν σε μια χώρα λίγο πρόσθετο χρόνο χωρίς τον κοροναϊό, ενώ ούτε ο ΠΟΥ είναι υπέρ της υιοθέτησης τους, θεωρώντας ότι μπορεί να γυρίσουν «μπούμερανγκ», π.χ. εμποδίζοντας την αναγκαία τροφοδοσία ιατρικών εφοδίων και υποσκάπτοντας την εμπιστοσύνη και το ηθικό του κοινού. Όσο ο κατάλογος των χωρών με κρούσματα της νόσου Covid-19 μεγαλώνει, οι περιορισμοί στα ταξίδια θα είναι πιο δύσκολο να εφαρμοσθούν και θα έχουν ολοένα λιγότερο νόημα. Γιατί, αναρωτιούνται πολλοί ειδικοί, να δαπανά μια χώρα τεράστια ποσά να «προστατεύει» τα σύνορά της, όταν ήδη έχει πολλά κρούσματα στο εσωτερικό της; Πολύ περισσότερο που οι περιορισμοί αυτοί στα σύνορα πλήττουν σοβαρά το εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη.
«Θα ήταν μη αποδεκτό πολιτικά και πιθανώς όχι συνετό να χαλαρώσουν αύριο οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί. Αλλά σε μια εβδομάδα, αν ο ιός συνεχίσει να εξαπλώνεται με το ρυθμό των τελευταίων ημερών, θα γίνει σαφές ότι οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί δεν αποτελούν πλέον το βασικό αντίμετρο», ανέφερε ο επιδημιολόγος Μαρκ Λίπσιτς του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Πάντως, πρόσθεσε ο ίδιος, όσο καθυστερεί το ξέσπασμα του ιού σε μια χώρα, τόσο αυτή έχει την ευκαιρία να προετοιμάσει καλύτερα τα σύστημα υγείας της και τους πολίτες της.
Σύμφωνα με τον επιδημιολόγο Κ.Ντάι της Οξφόρδης, άλλες χώρες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι τα πιο αποτελεσματικά από τα δρακόντεια μέτρα της Κίνας (μερικά από αυτά αδιανόητα για δυτικές δημοκρατίες) για τον περιορισμό των κρουσμάτων αποδείχθηκαν η διακοπή των μέσων μαζικής μεταφοράς στις πόλεις, το κλείσιμο όλων των χώρων μαζικής ψυχαγωγίας και πολιτισμού και η απαγόρευση των μαζικών δημόσιων συναθροίσεων. Ερωτηματικό, κατά τον Λίπσιτς, αποτελεί η περίπτωση των σχολείων, καθώς παραμένει ασαφής ο ρόλος που παίζουν τα παιδιά στην εξάπλωση της νόσου.
Σύμφωνα με τον Ντάι, άλλες ανεπτυγμένες χώρες είναι πιθανό ότι θα αποφύγουν να μιμηθούν την Κίνα στο κλείσιμο των σχολείων και των επιχειρήσεων και στην επιβολή καραντίνας σε ολόκληρες μεγάλες πόλεις. Όμως σίγουρα θα πρέπει να δημιουργήσουν απόθεμα φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού, καθώς επίσης να προσθέσουν κλίνες στα νοσοκομεία τους για την περίπτωση που ο κοροναϊός αρχίζει να εξαπλώνεται πια όπως ο ιός της γρίπης στον πληθυσμό.
Πότε ο ΠΟΥ θα κηρύξει πανδημία για τον ιό
Οσον αφορά το αν και πότε ο ΠΟΥ -που έχει τον τελικό λόγο- θα κηρύξει πανδημία, αυτό αναμένεται να συμβεί, όταν κρίνει ότι η γεωγραφική εξάπλωση της νόσου ξεπεράσει τις προσδοκίες. Πάντως το 2003, όταν ο κοροναϊός SARS είχε εξαπλωθεί σε 26 χώρες, ο ΠΟΥ δεν είχε κηρύξει πανδημία, αλλά το είχε κάνει με τη γρίπη των χοίρων (Η1Ν1) το 2009. Ο φόβος της πρόκλησης παγκόσμιου πανικού κάνει τον ΠΟΥ να αποφεύγει την πρόωρη κήρυξη πανδημίας.