H σημερινή επίσκεψη του Εμανουέλ Μακρόν στη Βαγδάτη -καθώς το Παρίσι ανησυχεί για την επανεμφάνιση του ISIS στο Ιράκ- και πιθανώς και στις κουρδικές περιοχές στα βόρεια υπογραμμίζει εκ νέου την κόντρα Γαλλίας-Τουρκίας σε όλα τα μέτωπα, ιστορικά, ιδεολογικά, στη Μεσόγειο, την Κύπρο, τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική, ακόμη και στο γαλλικό έδαφος.
Μια κόντρα που αποτυπώθηκε ανάγλυφα και στο σημερινό πρωτοσέλιδο της «Le Figaro», το οποίο επικρίνει τον «σουλτάνο» Ερντογάν ότι κάνει όλο και περισσότερα λάθη.
«Φαίνεται σαν η αρχή μιας γαλλικής εκστρατείας ενάντια στις τουρκικές επεκτατικές βλέψεις», σχολίασε ο αναλυτής Μάικλ Τάντσουμ του ΑΙΕS.
Η ένταση στις σχέσεις του Μακρόν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κλιμακώθηκε τον Ιούνιο, όταν το τουρκικό ναυτικό παρενόχλησε κοντά στις ακτές της Λιβύης γαλλικό πολεμικό πλοίο που βρισκόταν σε αποστολή του ΝΑΤΟ και επιχειρούσε να ερευνήσει τουρκικό σκάφος στο πλαίσιο της εφαρμογής του εμπάργκο όπλων, θυμίζει ο δημοσιογράφος Ντέιβιντ Λεπέσκα σε άρθρο του στο Ahval, επιχειρώντας να ρίξει φως στο παρασκήνιο της κόντρας των προέδρων Γαλλίας και Τουρκίας. «Η κατάσταση ήταν ήδη τεταμένη όταν συνέβη αυτό», δήλωσε στο Ahval ο Γκιγιόμ Περιέ, ανταποκριτής της «Le Monde» στην Τουρκία. «Αλλά σίγουρα το συμβάν αυτό άνοιξε νέα περίοδο εντάσεων».
Η κόντρα Μακρόν-Ερντογάν για τη Λιβύη
Ο Μακρόν μίλησε για αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας στη Λιβύη, με την Αγκυρα να απαντά ότι η συμμετοχή της Γαλλίας στη ΝΑΤΟϊκή επιχείρηση του 2011, που ανέτρεψε τον Μουαμάρ Καντάφι, συνέβαλε στο να οδηγηθεί στο χάος η βορειοαφρικανική χώρα. Ο Μακρόν παρέχει, την ίδια ώρα, σθεναρή στήριξη στην Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία στις συνοριακές και ενεργειακές διαφορές τους με την Τουρκία, και ενώ η Γερμανία προσπαθεί να μεσολαβήσει και να διεκδικήσει ενεργό ρόλο στις διαπραγματεύσεις στη Λιβύη, θα ήταν μεγάλη επιτυχία για τον Γάλλο πρόεδρο να μπορέσει να ανοίξει τον δρόμο για μια συμφωνία για τη βορειοαφρικανική χώρα -αν και ο επικεφαλής της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης, Φαγιέζ αλ Σάρατζ, είναι μάλλον απίθανο να δεσμευθεί σε οποιοδήποτε deal χωρίς την έγκριση του Ερντογάν.
Η Τουρκία προσπαθεί στη Λιβύη να διασφαλίσει την επιβίωση της συμφωνίας της με τον Σάρατζ και να εξασφαλίσει τα εμπορικά της συμφέροντα. Από την άλλη, ο γαλλικός πετρελαϊκός κολοσσός Total δραστηριοποιείται στη Λιβύη από τη δεκαετία του 1950 και πέρυσι επένδυσε άλλα 650.000.000 δολάρια στην περιοχή της Σύρτης, άρα μια επίθεση των υποστηριζόμενων από την Τουρκία δυνάμεων της κυβέρνησης Σάρατζ κατά εκείνων του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ στη Σύρτη θα συνιστούσε για το Παρίσι επίθεση σε γαλλικά συμφέροντα.
Η κόντρα Μακρόν-Ερντογάν, ωστόσο, για την άσκηση επιρροής εκτείνεται και νοτιότερα, καθώς η Γαλλία έχει σημαντική στρατιωτική και εμπορική παρουσία στον Νίγηρα και εξαρτάται από το ουράνιο της χώρας αυτής για τα πυρηνικά της εργοστάσια. Τον περασμένο μήνα, η Τουρκία και ο Νίγηρας υπέγραψαν συμφωνίες οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας, που περιλαμβάνουν και δικαιώματα εξόρυξης, μπαίνοντας στο μάτι της Γαλλίας.
Το «μακρύ χέρι» της Τουρκίας στη Γαλλία
Πέραν τούτων, η Γαλλία αντιμετωπίζει λίαν επιφυλακτικά τις βλέψεις της Τουρκίας, που κυβερνάται από μια παραλλαγή του «πολιτικού Ισλάμ», για ενίσχυση του ρόλου σε μια περιοχή που το Παρίσι θεωρεί ότι ανήκει στην παραδοσιακή σφαίρα επιρροής του και αντιδρά στην αμφισβήτηση από την Αγκυρα των δικαιωμάτων της Κύπρου στα ενεργειακά, καθώς έχει εξασφαλίσει οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ οι εσωτερικές ανησυχίες εξηγούν σε κάποιο βαθμό και τη στάση του Μακρόν έναντι της Αγκυρας, καθώς και εκείνη του Ερντογάν έναντι της Γαλλίας.
Αν και οι εκλογές αργούν ακόμη στις δύο χώρες, «είναι χρήσιμο για τον Ερντογάν και τον Μακρόν να έχουν αυτή τη στιγμή τέτοιον αντίπαλο, κυρίως για εσωτερικούς λόγους και για επαναβεβαίωση της διπλωματικής στρατηγικής. Ο Μακρόν αναζητεί ψήφους στη Δεξιά και γι’ αυτό πρέπει να δείξει ότι αντιτίθεται στον ρόλο της Τουρκίας στη Μεσόγειο και εντός της Γαλλίας», λέει ο Περιέ.
Τον περασμένο μήνα η γαλλική κυβέρνηση κατακεραύνωσε την απόφαση του Ερντογάν για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, λίγες ημέρες μετά την πολυσέλιδη έκθεση της γαλλικής Γερουσίας για την αυξανόμενη, επικίνδυνη επιρροή των ισλαμιστών στη Γαλλία, που ανέφερε τη Μουσουλμανική Αδελφότητα ως την πλέον επικίνδυνη οργάνωση, και την Τουρκία -που είναι υπεύθυνη για τους μισούς αλλοδαπούς ιμάμηδες στη Γαλλία- ως κύριο υποστηρικτή αυτών των λεγόμενων «θρησκευτικών αυτονομιστών».
Τον περασμένο Φεβρουάριο ο Μακρόν μίλησε γι’ αυτή τη μορφή διαχωρισμού ορισμένων στο όνομα της θρησκείας από τη Γαλλική Δημοκρατία από τη Μιλούζ της Αλσατίας, όπου ζει μεγάλη τουρκική κοινότητα, η οποία υποστηρίζει τον Ερντογάν και το κόμμα του, το AKP.
«Γνωρίζουμε ότι οπαδοί του AKP και οργανώσεις του στη Γαλλία συνδέονται με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Γνωρίζουμε ότι υποστηρίζουν οργανώσεις όπως η COJEP στο Στρασβούργο», λέει ο Περιέ. Η COJEP, μια ΜΚΟ με 15 παρακλάδια στην Ευρώπη, υποστηρίζει ότι πολεμά τον ρατσισμό, προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και βοηθά τους μετανάστες να πάρουν υπηκοότητα, αλλά, σύμφωνα με τον δημοσιογράφο της «Le Monde», διοικείται κυρίως από πρώην στελέχη του τουρκικού ακροδεξιού MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Από το 2017 που το AKP του Ερντογάν συνεργάζεται στη Βουλή με το MHP, οι Γκρίζοι Λύκοι του τελευταίου είδαν τον ρόλο τους να ενισχύεται όχι μόνο στην Τουρκία, αλλά και στην Ευρώπη, με 20.000 ενεργά μέλη στη Γερμανία και τουλάχιστον 5.000 στην Αυστρία, ενώ εξαπολύουν συχνά επιθέσεις κατά αντιπάλων της Τουρκίας, κυρίως Κούρδων και αρμενικής καταγωγής πολιτών.
«Η Τουρκία», καταλήγει ο Περιέ, «εκλαμβάνεται ολοένα και περισσότερο ως ταραχοποιός στη γαλλική πολιτική σκηνή και ο Ερντογάν πλέον ως πιθανή απειλή για την Ευρώπη».