Ένας πυρηνικός χώρος στην Ουάσινγκτον, που χρησιμοποιήθηκε κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει χαρακτηριστεί ως το «υπόγειο Τσερνόμπιλ» και είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ο λόγος για τον Χώρο Χάνφορντ (Hanford Site), ο οποίος καλύπτει σχεδόν 243 στρέμματα ερημικής έκτασης στην Ουάσινγκτον και είναι ένας από τους πλέον ραδιενεργούς και χημικά μολυσμένους χώρους στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Ο χώρος κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στο πλαίσιο του Σχεδίου Μανχάταν (Manhattan Project), όπου οι εργαζόμενοι παρήγαγαν πλουτώνιο για την κατασκευή της βόμβας που τελικά έπεσε στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας στις 9 Αυγούστου 1945.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικολογίας της Ουάσινγκτον, 56 εκατομμύρια γαλόνια (πάνω από 212 εκατομμύρια λίτρα) ραδιενεργών αποβλήτων είναι θαμμένα σε 177 δεξαμενές που παρουσιάζουν διαρροές.
Όταν ο χώρος ήταν ακόμα σε λειτουργία, πάνω από 400 δισεκατομμύρια γαλόνια μολυσμένων υγρών απορρίφθηκαν στο έδαφος, ερχόμενα σε επαφή με τα υπόγεια ύδατα και φτάνοντας ακόμη και σε τμήματα του ποταμού Κολούμπια, σύμφωνα με το ίδιο υπουργείο.
Ωστόσο, τα πιο επικίνδυνα απόβλητα θάφτηκαν σε δεξαμενές και σε χωρίς επένδυση τάφρους, επιτείνοντας την επικινδυνότητα.
Μέχρι το 1985, η κοινότητα Ρίνγκολντ (Ringold), που βρίσκεται κοντά στο χώρο, απέκτησε την ονομασία «μίλι του θανάτου», καθώς οι αγροτικοί κάτοικοι εμφάνιζαν υψηλά ποσοστά καρκίνων, κυρίως λόγω εισπνοής ραδιενεργού Ιωδίου-131.
Η κατάσταση του χώρου σήμερα
Η Τριμερής Συμφωνία (Tri-Party Agreement) υπογράφηκε το 1989 μεταξύ του Υπουργείου Οικολογίας της Ουάσινγκτον, του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ και της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA), με στόχο να διασφαλιστεί ότι οι προσπάθειες καθαρισμού θα πραγματοποιούνται με τον κατάλληλο τρόπο.
Παρά τις 30 και πλέον χρόνια προσπαθειών καθαρισμού, το Υπουργείο Οικολογίας δήλωσε πως «παραμένουν αναρίθμητες προκλήσεις και κίνδυνοι».
«Προτεραιότητά μας είναι να επιβλέπουμε τον καθαρισμό του Χώρου Χάνφορντ και να διασφαλίσουμε την προστασία της γης, του αέρα και του νερού της περιοχής για τις σημερινές και μελλοντικές γενιές», δήλωσε το υπουργείο.
Από τη δεκαετία του 1990, έχουν αντιμετωπιστεί σχεδόν 35 δισεκατομμύρια γαλόνια μολυσμένων υπόγειων υδάτων μέσω προγραμμάτων καθαρισμού
Το 2024, εγκρίθηκε ιστορικός προϋπολογισμός 3,05 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον καθαρισμό του Χάνφορντ, σημειώνοντας αύξηση 205 εκατομμυρίων δολαρίων από το 2023 και ξεπερνώντας για πρώτη φορά τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια.
Πυρηνικοί αντιδραστήρες και «cocooning»
Από τους εννέα συνολικά αντιδραστήρες του Χάνφορντ, επτά έχουν μπει σε «καθεστώς καψουλώματος» (cocooned), δηλαδή έχουν τοποθετηθεί σε ασφαλή αποθήκευση και οι γύρω εγκαταστάσεις απομακρύνονται. Ο ίδιος ο αντιδραστήρας σφραγίζεται, σύμφωνα με το υπουργείο.
Η διαδικασία cocooning διαρκεί 75 χρόνια, ώστε να μειωθούν ασφαλώς τα επίπεδα ραδιενέργειας πριν ξεκινήσει η πλήρης αποσυναρμολόγησή τους.
Ραδιενεργά απόβλητα και διαρροές
Τα ραδιενεργά απόβλητα δεν μπορούν ούτε να θαφτούν ούτε να καούν, και απαιτείται τεράστιος χρόνος και προσπάθεια για τη διάλυσή τους.
Οι υπόγειες δεξαμενές αποθήκευσης παρουσιάζουν διαρροές: τουλάχιστον 67 έχουν ήδη διαρρεύσει και 2 βρίσκονται σε ενεργή διαρροή.
Πάνω από 1 εκατομμύριο γαλόνια αποβλήτων έχουν διαρρεύσει στο περιβάλλον, σύμφωνα με το Υπουργείο Οικολογίας.
Αν δεν αντιμετωπιστούν, τα απόβλητα μπορούν να μολύνουν τα υπόγεια ύδατα και τον ποταμό Κολούμπια.
Προοπτικές και μελλοντικά σχέδια
Πλέον, σύμφωνα με την εφημερίδα The Tri-City Herald, το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ εξετάζει το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει τον χώρο για την ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης (AI).
Εάν επιλεγεί το Χάνφορντ, οι εργασίες κατασκευής αναμένεται να ξεκινήσουν μέχρι το τέλος του έτους, με στόχο να τεθεί σε λειτουργία έως το 2027.
«Η παγκόσμια μάχη για κυριαρχία στην Τεχνητή Νοημοσύνη είναι το επόμενο Σχέδιο Μανχάταν, και με την ηγεσία του Προέδρου Τραμπ και την καινοτομία των εθνικών μας εργαστηρίων, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν και θα κερδίσουν», δήλωσε ο Υπουργός Ενέργειας, Κρις Ράιτ, στην εφημερίδα Tri-City Herald.
Επίσης, έχει γίνει λόγος για διαδικασία υαλοποίησης, η οποία μετατρέπει τα ραδιενεργά απόβλητα σε σταθερή μορφή γυαλιού για ασφαλή αποθήκευση. Αναμένεται να ξεκινήσει το 2025 για τα απόβλητα χαμηλής δραστηριότητας.
Το έργο «Project 2025» καλεί για την ολοκλήρωση του καθαρισμού του Χάνφορντ έως το 2060, με την υαλοποίηση των αποβλήτων υψηλού επιπέδου να αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το 2069, 17 χρόνια πέραν της τρέχουσας νομικής προθεσμίας.