Μια όμορφη μεσαιωνική πόλη στη Γερμανία γιορτάζει την 900ή επέτειό της, αλλά ο καινοτόμος σχεδιασμός της, την καθιστά μία από τις πιο βιώσιμες και πιο ζωηρές πόλεις του κόσμου.
«900 ετών νεαρή» γράφει το τολμηρό σύνθημα στο πλάι του τραμ, στην ιστορική παλιά πόλη Φράιμπουργκ ιμ Μπράισγκαου. Γιορτάζοντας την 900ή επέτειό της από τότε που δημιουργήθηκε ως εμπορικός οικισμός το 1120, η μεσαιωνική γερμανική πόλη που βρίσκεται στους πρόποδες του Μέλανα Δρυμού κοντά στο συνοριακό τρίγωνο της Ελβετίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας, είναι αναμφισβήτητα αρκετά παλιά.
Ωστόσο, έχει τη νεολαία στο πλευρό της. Περίπου το 10% των 220.000 κατοίκων της πόλης πηγαίνουν στο διάσημο Πανεπιστήμιο Albert Ludwig, καθιστώντας τον πληθυσμό έναν από τους νεότερους στη Γερμανία. Ο δήμαρχος Martin Horn ήταν κάτι λιγότερο από 34 ετών, όταν ορκίστηκε στο Δημαρχείο, το 2018.
Τα πολύχρωμα ξύλινα σπίτια και τα πλακόστρωτα χωρίς αυτοκίνητα που διασχίζουν την Παλιά Πόλη της, είναι στην πραγματικότητα σχετικά νέα, καθώς ανακατασκευάστηκαν μετά τις βομβιστικές επιθέσεις του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Όλα αυτά τα συστατικά βοήθησαν στη δημιουργία ενός Φράιμπουργκ που είναι μία από τις πιο βιώσιμες, προοδευτικέςκαι φιλικές προς τα παιδιά πόλεις της Γερμανίας, αν όχι του κόσμου. Έτσι, ενώ η πόλη αντικατοπτρίζει την 900χρονη ιστορία της, το BBC επιχειρεί να μάθει τι την καθιστά την πόλη του μέλλοντος.
Για τους περισσότερους, το βιώσιμο σημείο καμπής της πόλης μπορεί να ανιχνευθεί τον Φεβρουάριο του 1975. Χιλιάδες διαδηλωτές στρατοπέδευσαν για εννέα μήνες σε ένα κομμάτι γης 30 χιλιόμετρα βόρεια του Φράιμπουργκ, βαθιά στο Μέλανα Δρυμό. «Η διαμαρτυρία ήταν ειρηνική εκείνη την εποχή, βαθιά ριζωμένη στην αλληλεγγύη», δήλωσε ο Axel Mayer, ο οποίος συμμετείχε στην εκδήλωση και τώρα είναι ο διευθύνων σύμβουλος του BUND (Ομοσπονδία για το Περιβάλλον και την Προστασία της Φύσης στη Γερμανία). Παρόλο που ηγείται από ντόπιους, η ομάδα των διαδηλωτών μεγάλωσε και περιλάμβανε αριστερούς ακτιβιστές, Αλσατούς αμπελουργούς, σκιέρ, Γερμανούς αγρότες, αρχιτέκτονες, γιατρούς, εκπαιδευτικούς, δημοσιογράφους, μουσικούς ορχήστρας και αστυνομικούς, όλοι μαζί στην κοινή αποστολή τους, να σταματήσουν την κατασκευή του προτεινόμενου πυρηνικού σταθμού στην περιοχή Wyhl.
Τελικά τα κατάφεραν. Στις 21 Μαρτίου 1975, ένα δικαστήριο απέσυρε την άδεια κατασκευής του εργοστασίου. Το εργοστάσιο δεν κατασκευάστηκε ποτέ και η γη τελικά έγινε φυσικό καταφύγιο. Αυτό το επιτυχημένο παράδειγμα ακτιβισμού υπό την καθοδήγηση των πολιτών, οδήγησε τον Φράιμπουργκ να γίνει γόνιμο έδαφος για εναλλακτική σκέψη και έτσι γεννήθηκε ένα πράσινο κίνημα. Τις τελευταίες δεκαετίες, το Φράιμπουργκ αναπτύχθηκε γρήγορα ως περιβαλλοντικός τομέας οικονομίας και ηλιακής έρευνας με ένα γεμάτο πράσινο βιογραφικό:
• 1994: Χτίζει το Heliotrope: το πρώτο σπίτι με ενέργεια + στον κόσμο
• 2002: Εκλέγει τον πρώτο δήμαρχο της Γερμανίας από το Πράσινο Κόμμα, Dieter Salomon
• 2002: Κερδίζει το βραβείο βέλτιστων πρακτικών του Ντουμπάι για βιώσιμη ανάπτυξη
• 2010: Κερδίζει εθνικό βραβείο για τις προσπάθειές του για την προστασία του κλίματος
• 2012: Ονομάστηκε η πιο βιώσιμη πόλη στη Γερμανία
• 2017: Το Νέο Δημαρχείο γίνεται το πρώτο δημόσιο κτίριο στον κόσμο που παράγει πλεονάζουσα ενέργεια
Πέρυσι, η πόλη του Φράιμπουργκ κάλεσε περίπου 25.000 αξιωματούχους και πολεοδόμους από όλο τον κόσμο, για να μάθουν από αυτά τα πρωτοποριακά έργα. Χάρη σε αυτήν την ανταλλαγή γνώσεων, η Πάντοβα, μια αδελφή πόλη στη βόρεια Ιταλία, έκτοτε εγκατέστησε το μεγαλύτερο ηλιακό αγρόκτημα της Ιταλίας, ενώ η πόλη Μάντισον στην πολιτεία του Ουισκόνσιν των ΗΠΑ σχεδιάζει επί του παρόντος την κατασκευή ενός Κέντρου Αειφορίας με βάση το Ηλιακό Κέντρο στο Φράιμπουργκ.
Η Άντρεα Φίλιπ, από τον οργανισμό αειφορίας Aiforia, υπήρξε μία από τις οδηγούς της δημοσιογράφου του BBC, Kat Barber στην ξενάγησή της στην πόλη. «Βρισκόμασταν στο σταθμό ποδηλάτων του Φράιμπουργκ, ένα επιβλητικό κυλινδρικό κτίριο, ακριβώς πίσω από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό», περιγράφει η δημοσιογράφος.
«Δεν έχω αυτοκίνητο και δεν χρειάζομαι κανένα. Μπορεί κανείς να κάνει ποδηλασία παντού στο Φράιμπουργκ», της ανέφερε η Φίλιπ, καθώς ξεκλείδωνε το ποδήλατο που είχε νοικιάσει. Με μονοπάτια ποδηλασίας 400 χιλιομέτρων και διπλάσια ποδήλατα από τα αυτοκίνητα, το Φράιμπουργκ είναι ένας παράδεισος για τους ποδηλάτες.
Αυτός ο εκούσιος σχεδιασμός μπορεί να εντοπιστεί στη μεταπολεμική περίοδο. Ενώ άλλες γερμανικές πόλεις επικεντρώνονταν στην ανοικοδόμηση σύγχρονων πόλεων, βάζοντας τα αυτοκίνητα στο κέντρο των μελλοντικών μεταφορών, οι σχεδιαστές στο Φράιμπουργκ υιοθέτησαν μια διαφορετική προσέγγιση, επικεντρώνοντας τα σχέδιά τους γύρω από τις δημόσιες συγκοινωνίες, διευρύνοντας έτσι τους δρόμους για να φιλοξενήσουν τραμ και λωρίδες ποδηλάτων, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων ζωνών για τους πεζούς. Και σε μια εποχή που μεγάλο μέρος της Γερμανίας κατασκεύαζε μεγάλους αυτοκινητόδρομους και εκτεταμένους χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων, το Φράιμπουργκ ξεκίνησε την πρώτη του πολιτική αστικών μεταφορών το 1969 εστιάζοντας σε φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους μετακίνησης.
Αφού συμβουλευτεί κανείς τον δωρεάν χάρτη της Πράσινης Πόλης που δείχνει όλες τις πράσινες πρωτοβουλίες της πόλης, μπορεί να ξεκινήσει την περιήγησή του, διασχίζοντας την εμβληματική μπλε γέφυρα Wiwilíbrücke και να κατευθυνθεί προς την Farmers Market στην πλατεία του καθεδρικού ναού. Στις σκιές του γοτθικού πύργου του 13ου αιώνα, κάθε πρωί η πλατεία γεμίζει με τοπικά προϊόντα από 96 ιδιοκτήτες πάγκων σε αγορές, της περιοχής. Μεγάλο μέρος των προσφερόμενων προϊόντων είναι βιολογικά, λόγω της συμμετοχής της πόλης στο γερμανικό συνεταιρισμό Bio-Städte που προωθεί τη βιολογική γεωργία.
Αφού δοκιμάσετε το διάσημο λουκάνικο Lange Rote (Long Red) των 35 εκατοστών, το αγαπημένο φαγητό - έμβλημα της πόλης, μπορείτε να αφήσετε την Παλιά Πόλη μέσω του FR1, ενός αποκλειστικού ποδηλατοδρόμου, που μεταφέρει τους 15.000 ποδηλάτες που ταξιδεύουν καθημερινά κατά μήκος της διαδρομής των 10 χλμ., όπως έκανε και η δημοσιογράφος του BBC.
«Καθώς προχωρούσαμε παράλληλα με τον ποταμό Dreisam, η Φίλιπ μου είπε για ένα έργο ανακαίνισης που έχει σχεδιαστεί για να αντισταθμίσει την κοντινή επέκταση της γραμμής των τρένων. Αφήνουν το ποτάμι να ξεχειλίσει στη δεξιά πλευρά για να διπλασιάσει το μέγεθός του και να καλωσορίσει πίσω πουλιά και έντομα», αναφέρει η Barber.
Τις ημέρες των αγώνων, μια θάλασσα οπαδών ποδοσφαίρου ταξιδεύει κατά μήκος του FR1 και κατεβαίνει στο Schwarzwald-Stadion 24.000 θέσεων, το πρώτο ηλιακό γήπεδο ποδοσφαίρου της Γερμανίας, που φιλοξενεί τους τοπικούς ήρωες της ομάδας SC Freiburg. Δεδομένου ότι τα ηλιακά πάνελ τοποθετήθηκαν στις στέγες της εξέδρας το 1993, το γήπεδο παρήγαγε 250.000 κιλοβατώρες ετησίως, τροφοδοτώντας το γήπεδο. Αυτόν τον σχεδιασμό, έχει δανειστεί το πολυαναμενόμενο νέο Στάδιο Freiburg, το οποίο ενσωματώνει ηλιακούς συλλέκτες στην οροφή του και ανακυκλώνει ενέργεια που παράγεται από ένα κοντινό εργοστάσιο παραγωγής για να θερμαίνει το στάδιο, το οποίο διαθέτει 10.000 επιπλέον θέσεις.
Επίσης, μην ξεχνάμε ότι ο γύρω Μέλανας Δρυμός προσφέρει ένα ευπρόσδεκτο καταφύγιο. Η τεράστια οροσειρά φιλοξενεί μονοπάτια πεζοπορίας, κήπους, διαδρομές BMX και μικρές δασικές καμπίνες που ανήκουν σε νηπιαγωγεία.
Μόλις 3 χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης, βρίσκεται και η πολύ γνωστή προαστιακή κοινότητα του Vauban, η οποία έχει μια παρόμοια περιβαλλοντική συνείδηση. Εδώ, η συμμετοχή των πολιτών συμβαδίζει με το «συλλογικό κτίριο» - όπου οι πολίτες αγοράζουν ένα κομμάτι γης μαζί και χτίζουν οι ίδιοι μια πολυκατοικία, αντί να αγοράζουν μεμονωμένα ένα διαμέρισμα από μια εταιρεία ανάπτυξης - και μια φιλόδοξη περιβαλλοντική πολιτική. Βασικά, «οι άνθρωποι είναι πιο πράσινοι, πιο εναλλακτικοί και πιο κοινωνικοί».
Οι 5.500 κάτοικοι του Vauban ζουν σε στενούς συνεταιρισμούς, ιδιωτικά νοικοκυριά ή κοινωνικές κατοικίες που καλύπτουν τα 40 εκτάρια του προαστίου. Όλες οι κατοικίες συμμορφώνονται με το χαμηλό ενεργειακό πρότυπο του Φράιμπουργκ των 65 kWh / sq m, και η ελάχιστη ενέργεια που εισάγεται, παράγεται τοπικά από τα συστήματα θέρμανσης με τροφοδοσία από ξύλα που βρίσκονται στη γειτονιά.
Στο Vauban, η ιδιοκτησία αυτοκινήτων ανέρχεται σε περίπου 172 αυτοκίνητα ανά 1.000 κατοίκους, σε σύγκριση με 393 στο μεγαλύτερο Φράιμπουργκ και 531 στην κοντινή βιομηχανική μητρόπολη της Στουτγάρδης.
Στη διεύθυνση 50 Bugginger Strasse βρίσκεται ένα από τα πιο φιλόδοξα έργα αναζωογόνησης της πόλης. Το 16ώροφο κτήριο φαίνεται απίστευτο, με τα πράσινα και μπλε μπαλκόνια. Η Φίλιπ εξηγεί ότι στην πραγματικότητα είναι ο πρώτος ουρανοξύστης παθητικής ενέργειας στον κόσμο, στον οποία η θερμότητα παράγεται από εσωτερικές συσκευές, αντί για συμβατικά συστήματα θέρμανσης.
Πριν από δέκα χρόνια, οι πολεοδόμοι Stadtbau ξεκίνησαν ένα τεράστιο έργο ανακατασκευής που ήθελε τα αρχικά 90 διαμερίσματα να επανασχεδιαστούν για να φιλοξενήσουν 139 κατοικίες για την καταπολέμηση της έλλειψης στέγης του Φράιμπουργκ. Μέσω φωτισμού και ανελκυστήρων εξοικονόμησης ενέργειας, ηλιακών συλλεκτών, τριπλών υαλοπινάκων και ενός νέου συστήματος παθητικής θερμότητας, πέτυχαν μείωση 78% στη χρήση ενέργειας, φέρνοντας το κτίριο του 1968 που ανήκει στο αρχιτεκτονική κίνημα του Μπρουταλισμού, στα πρότυπα της πόλης.
Δύο χιλιόμετρα ανατολικά, ίσως δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη δημοτικής δέσμευσης για βιωσιμότητα από το νέο Δημαρχείο του Φράιμπουργκ. Στο εσωτερικό, είναι φωτεινό και μοιάζει περισσότερο με το ευρύχωρο αίθριο ενός σύγχρονου εμπορικού κέντρου από ένα κυβερνητικό γραφείο. Το εξωτερικό του είναι επενδυμένο με 4.000 τετραγωνικά μέτρα ηλιακών πλαισίων, δίνοντάς του την τιμή του πρώτου δημόσιου κτιρίου plus-energy στον κόσμο - που σημαίνει ότι παράγει περισσότερη ενέργεια από ό, τι χρειάζεται και τροφοδοτεί την περίσσεια πίσω στο ηλεκτρικό δίκτυο της πόλης. Άνοιξε το 2017 και δημιουργήθηκε υπό την 16χρονη ηγεσία του πρώην πράσινου δημάρχου Dieter Salomon. Τα ηλιακά πάνελ του κτιρίου παρήγαγαν 560 μεγαβάτ ώρες ηλεκτρικής ενέργειας κατά το πρώτο έτος - ισοδύναμο με την ετήσια χρήση 140 νοικοκυριών τεσσάρων ατόμων.
Εκτός από όλα αυτά, αυτή η πόλη κατέγραψε περισσότερες γεννήσεις από τις νέες αφίξεις πέρυσι, οπότε θα συνεχίσει να γίνεται νεότερη όσο μεγαλώνει. Και με νέους στόχους για 50% λιγότερες εκπομπές CO2 έως το 2030 και 100% ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές έως το 2050, το Φράιμπουργκ συνεχίζει με αυτοπεποίθηση προς ένα ακόμη πιο πράσινο αύριο.