Ένα απ’ τα παράδοξα των γαλλικών προεδρικών εκλογών πριν τον α΄γύρο της 10ης Απριλίου ήταν η αποτυχία τόσο του Εμανουέλ Μακρόν όσο και των ΜΜΕ της χώρας να αναδείξουν την ακραία και εν δυνάμει καταστροφική φύση του προγράμματος της Μαρίν Λεπέν για την Ευρώπη.
Η ίδια βέβαια, διαμηνύει από την επομένη του α΄γύρου, ότι δεν επιθυμεί ένα Frexit, «δεν είναι ο στόχος μου», λέει. Ωστόσο, πολλά απ’ αυτά που σχεδιάζει η Λεπέν στους τομείς της οικονομίας, της κοινωνικής πολιτικής και του μεταναστευτικού, έρχονται σε ευθεία αντίθεση με την κοινοτική νομοθεσία και μια ενδεχόμενη εκλογή της στην προεδρία της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική για την ΕΕ.
Μετά τη συντριβή της στις προεδρικές εκλογές του 2017 από τον ευρωπαϊστή Μακρόν, κυρίως λόγω των φόβων για τις οικονομικές συνέπειες του προγράμματός και την αγωνία των μεγαλύτερων ως επί το πλείστον ψηφοφόρων μήπως χάσουν τις οικονομίες τους, η Λεπέν απέρριψε τις παλαιότερες υποσχέσεις της να βγάλει τη Γαλλία από την ευρωζώνη. Και σε αυτή την προεκλογική της καμπάνια η ΕΕ ούτε καν κατονομάζεται μεταξύ των δεκάδων θεμάτων του εκλογικού της προγράμματος. Ωστόσο, πολλές από τις προτάσεις της αντιβαίνουν κατάφωρα τις υποχρεώσεις ενός κράτους μέλους της Ένωσης, εξ ου και η αγωνία με την οποία παρακολουθούν στις Βρυξέλλες τις γαλλικές εκλογές.
Μια νίκη Λεπέν θα ήταν σοκ μεγαλύτερο σοκ κι από το Brexit και την εκλογή του Τραμπ
Επικριτές της Λεπέν και σχολιαστές κάνουν λόγο για μια στρατηγική “Frexit κατά πάντα εκτός από το όνομα», η οποία αν και δεν αποβλέπει στην αποχώρηση της Γαλλίας από την ΕΕ, επιδιώκει μια θεμελιώδη αναπροσαρμογή της σχέσης της χώρας με την Ένωση, που θα μπορούσε να την οδηγήσει σε παράλυση. «Η ευρωπαϊκή πολιτική της Λεπέν είναι: “θα μείνουμε στο λεωφορείο, αλλά θα το οδηγήσουμε στο γκρεμό», σχολιάζει ο αρμόδιος για θέματα Ευρώπης διευθυντής του Eurasia Group Μουτζτάμπα Ραχμάν στον Guardian, σημειώνοντας ότι η στρατηγική της ακροδεξιάς υποψήφιας συνίσταται στην «προσπάθεια να καταστρέψει εκ των έσω την ΕΕ» και γι’ αυτό συνιστά μεγαλύτερη απειλή κι από το Brexit.
Στο ίδιο μήκος κύματος ο πάλαι ποτέ προσωπάρχης του πρώην προέδρου της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ, Πασκάλ Λαμί, θεωρεί ότι μια επικράτηση της Λεπέν στον β΄γύρο της 24ης Απριλίου θα συνιστούσε τεράστιο σοκ, μεγαλύτερο κι από τη νίκη του Τραμπ στις ΗΠΑ ή το Brexit στη Βρετανία.
Η «εθνικιστική ατζέντα της που διαπνέεται από τον προστατευτισμό» θα ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τη δέσμευση της Γαλλίας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και περιλαμβάνει προτάσεις που αντιβαίνουν πλήρως τις συνθήκες που έχει υπογράψει η χώρα, συμπληρώνει.
Το σχέδιο της Λεπέν για μια Ευρώπη “ à la carte”
Μια από τις βασικότερες επιδιώξεις της Λεπέν, σε περίπτωση νίκης της, είναι η διοργάνωση σε σύντομο χρονικό διάστημα δημοψηφίσματος για έναν νόμο περί «ιθαγένειας, ταυτότητας και μετανάστευσης» που θα τροποποιήσει το σύνταγμα της χώρας δίνοντας «εθνική προτεραιότητα» στους Γάλλους πολίτες στην απασχόληση, τα επιδόματα κοινωνικής ασφάλισης και τη δημόσια στέγαση – ένα μέτρο ασυμβίβαστο με τις κοινοτικές αξίες και τους κανόνες περί ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών της ΕΕ.
Το ίδιο δημοψήφισμα αποβλέπει στην αναγνώριση της υπεροχής του εθνικού έναντι του κοινοτικού δικαίου ώστε να επιτρέψει στη Γαλλία «όχι μόνο να ελέγχει τη μετανάστευση αλλά, σε κάθε άλλο τομέα, να συμβιβάσει την ευρωπαϊκή της δέσμευση με τη διατήρηση της εθνικής κυριαρχίας της και την υπεράσπιση των συμφερόντων της», λέει το κόμμα της Λεπέν.
Στόχος είναι να επωφελείται η Γαλλία από μια «Ευρώπη à la carte» διαλέγοντας αυτά που θα της αρέσουν από την κοινοτική νομοθεσία, κάτι που είχαν αποκλείσει κατηγορηματικά οι 27 στις διαπραγματεύσεις τους με τη Βρετανία για το Brexit. «Είναι παράλογο. Από τη στιγμή που θα αναγνωριστεί η υπεροχή του εθνικού δικαίου, παύει να υφίσταται το κοινοτικό. Η Λεπέν απέρριψε επισήμως μια έξοδο της Γαλλίας από την ΕΕ, αλλά το πρόγραμμά της είναι ασύμβατο με την παραμονή της χώρας στην Ένωση», σημειώνει ο κεντρώος Γάλλος βουλευτής και μέλος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, Ζαν Λουί Μπουρλάνζ.
Η Λεπέν σκοπεύει επίσης να επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους για τη διακίνηση προσώπων και αγαθών κατά παράβαση των κοινοτικών κανονισμών και της ζώνης Σένγκεν και να περικόψει μονομερώς τις συνεισφορές της Γαλλίας στον κοινοτικό προϋπολογισμό, ενώ άλλα σχέδιά της για περικοπές σε φόρους επί βασικών αγαθών και καυσίμων θα παραβιάσουν τους κανόνες ελεύθερης αγοράς της ΕΕ.
Θα μπορούσε να εφαρμόσει το πρόγραμμά της η Λεπέν;
Άλλο πράγμα, φυσικά, είναι τι θα ήθελε να υλοποιήσει η Λεπέν και άλλο τι θα μπορούσε απ’ όλα αυτά να κάνει στην πράξη, ειδικά αν αποτύχει να εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις εκλογές του Ιουνίου. Χώρια που νομικοί εμπειρογνώμονες της ΕΕ έχουν επισημάνει ότι ακόμη και η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την υπεροχή του εθνικού δικαίου θα παραβίαζε τις ευρωπαϊκές συνθήκες.
Αλλά και Γάλλοι νομικοί λένε ότι το συνταγματικό δικαστήριο της χώρας θα απέρριπτε το σχέδιο της Λεπέν για διεξαγωγή δημοψηφίσματος με προεδρικό διάταγμα, ώστε να μη χρειαστεί κοινοβουλευτική έγκριση, επειδή τα δημοψηφίσματα που αποβλέπουν στην αλλαγή του Συντάγματος θα πρέπει να έχουν τη στήριξη βουλευτών και γερουσιαστών.
Αλλά κι αν αποτύχει στην προσπάθεια αναγνώρισης της υπεροχής του εθνικού έναντι του κοινοτικού δικαίου, ακόμη και τα ψιλά γράμματα στο πρόγραμμα της Λεπέν φαίνεται σίγουρο ότι θα οδηγήσει τη Γαλλία σε μια συγκρουσιακή σχέση με την ΕΕ – με αποτέλεσμα ένα πολιτικό χάος, δεδομένου του ρόλου της χώρας εντός της Ένωσης. «Θα μπορούσε να οδηγήσει [την ΕΕ] σε αδιέξοδο ή να την παραλύσει», τονίζει ο Γκέοργκ Ρικέλες, πρώην αξιωματούχος της Κομισιόν, προβλέποντας σε περίπτωση επικράτησης της Λεπέν μια «δραματική αποδυνάμωση» της ικανότητας της ΕΕ να αντιμετωπίζει κρίσεις, από την ασφάλεια μέχρι το κλίμα.