Το τέλος της εξαιρετικά σύντομης θητείας του Μισέλ Μπαρνιέ στην πρωθυπουργία της Γαλλίας μοιάζει σχεδόν αναπόφευκτο.
Η κυβέρνηση της Γαλλίας απειλείται με κατάρρευση πριν από το τέλος της εβδομάδας, με δυνητικά οδυνηρές οικονομικές και χρηματοοικονομικές συνέπειες για τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, κάτι που πυροδοτεί φόβους σε ολόκληρη την ΕΕ.
Χθες Δευτέρα, η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν δήλωσε ότι θα στηρίξει μια πρόταση μομφής για την πτώση της κυβέρνησης καθώς ο πρωθυπουργός Μισέλ Μπαρνιέ δεν έκανε δεκτά όλα τα αιτήματά της για τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους.
Πόσο γρήγορα μπορούν να τρέξουν οι εξελίξεις στη Γαλλία;
Ο Μπαρνιέ αποφάσισε χθες να προσφύγει στο άρθρο 49.3 του γαλλικού Συντάγματος, που του επιτρέπει να νομοθετεί ερήμην της γαλλικής Εθνοσυνέλευσης προκειμένου να κλείσει το ζήτημα των δαπανών για την κοινωνική ασφάλιση στο πλαίσιο του κρατικού προϋπολογισμού του 2025.
Αλλά το ίδιο άρθρο επιτρέπει στην αντιπολίτευση να καταθέτει πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης, πράγμα που έκαναν με την Λεπέν να δηλώνει ότι το κόμμα της θα την υπερψηφίσει και δεδομένου ότι είναι το μεγαλύτερο σε αριθμό εδρών στην Εθνοσυνέλευση, ως έχουν αυτή τη στιγμή τα πράγματα, η κυβέρνηση Μπαρνιέ θα πέσει. Η σχετική ψηφοφορία μπορεί να διεξαχθεί 48 ώρες μετά την κατάθεση της πρότασης μομφής, δηλαδή ακόμη και αύριο Τετάρτη.
Συνταγματολόγοι, πολιτικοί και οικονομολόγοι δεν συμφωνούν ακριβώς για το τι θα ακολουθούσε σε ένα τέτοιο σενάριο για τη Γαλλία τόσο κοντά στην προθεσμία του τέλους του έτους για την έγκριση του προϋπολογισμού.
Νομοσχέδια για τον πρϋπολογισμό που απορρίπτονται στη Γαλλία δεν είναι τεχνικά νεκρά, αλλά μια υπηρεσιακή κυβέρνηση διαθέτει λίγη νομιμότητα να τα περάσει από το κοινοβούλιο ή να προσπαθήσει να τα εφαρμόσει με νομοθετικά μέτρα. Υπάρχουν διαθέσιμες διατάξεις για την αποφυγή πλήρους διακοπής της λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού την 1η Ιανουαρίου, αλλά ο τρόπος με τον οποίο μια αποδυναμωμένη κυβέρνηση θα τις εφαρμόσει - και ο επακόλουθος αντίκτυπος της χρήσης τέτοιων ελιγμών - είναι δύσκολο να προβλεφθεί.
«Σε τελική ανάλυση δεν υπάρχει εγχειρίδιο αναφορικά με το τι γίνεται όταν δεν εγκρίνεται ένας προϋπολογισμός», λέει στο Bloomberg ο επικεφαλής οικονομολόγος της Oddo BHF, Μπρουνό Καβαλιέ. «Δοκοιμάζουμε τα όρια ενός συστήματος σε μια χώρα που υποτίθεται ότι διαθέτει την πολιτική σταθερότητα μιας συνταγματικής μοναρχίας», προσθέτει.
Κινδυνεύει η Γαλλία με shutdown;
Ο κίνδυνος διακοπής της λειτουργίας των δημοσίων υπηρεσιών όπως στις ΗΠΑ είναι σχεδόν μηδενικός στη Γαλλία χάρη στην ύπαρξη ενός νομοσχεδίου έκτακτης ανάγκης - γνωστού ως loi spéciale - που δίνει κοινοβουλευτική άδεια για τη συλλογή φόρων τον Ιανουάριο.
Ο «ειδικός νόμος» αυτός θα επέτρεπε στη γαλλικό κυβέρνηση να παρατείνει για μερικούς μήνες στο νέο έτος τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους, αλλά υπάρχουν κίνδυνοι με τη χρήση του που είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Η διαδικασία συνεπάγεται την έγκριση μόνο των ελάχιστων δαπανών που η κυβέρνηση θεωρεί ζωτικής σημασίας για τη συνέχιση της παροχής δημόσιων υπηρεσιών, και όχι περισσότερες από αυτές που ψηφίστηκαν στον προϋπολογισμό του 2024. Ανάλογα με την ερμηνεία, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σοβαρό σφίξιμο του ζωναριού, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η άμυνα όπου οι δαπάνες προβλεπόταν να αυξηθούν.
«Ο ειδικός νόμος απλώς επιτρέπει στο κράτος να λειτουργεί, δεν επιτρέπει στην κυβέρνηση να προσθέτει πολιτικά στοιχεία στον προϋπολογισμό», δήλωσε η καθηγήτρια δημοσίου δικαίου Αν Σαρλέν Μπεζινά. «Μιλάμε για πραγματική λιτότητα, μόνον για καθαρά τρέχουσες δαπάνες». Πέραν τούτου ο ειδικός νόμος, όπως εγκρίθηκε το 2001, δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ στο παρελθόν. Παρόμοια μέτρα εφαρμόστηκαν το 1962 και το 1979, αλλά σε πολύ διαφορετικές συνθήκες — και όχι εξαιτίας μιας κυβερνητικής κατάρρευσης σε μια προσπάθεια να εγκριθεί ένας προϋπολογισμός. «Αυτή η κρίση είναι πολύπλευρη», είπε η Μπεζινά. «Είναι σαν να τραβάς μια κλωστή και όλα να ξηλώνονται».
Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον Μακρόν;
Εάν υπερψηφιστεί, όπως αναμένεται, η πρόταση μομφής, η κυβέρνηση Μπαρνιέ θα συνέχιζε ως υπηρεσία έως ότου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επιλέξει νέο νέο πρωθυπουργό - ή διορίσει εκ νέου τον Μπαρνιέ - για να κάνει άλλη μια προσπάθεια για την έγκριση του προϋπολογισμού.
Αλλά δεν υπάρχει προφανής υποψήφιος που θα μπορούσε να εξασφαλίσει πλειοψηφία σε μια κατακερματισμένα σε τρεις αντίθετες παρατάξεις Εθνοσυνέλευση.
Μια δεύτερη επιλογή θα ήταν η διεξαγωγή νέων βουλευτικών εκλογών στη Γαλλία, για να αλλάξει η ισορροπία δυνάμεων στην Εθνοσυνέλευση, αλλά ο Μακρόν δεν μπορεί να προκηρύξει εκλογές μέχρι το καλοκαίρι του 2025, αφού θα έχει παρέλθει ένας χρόνος από την τελευταία ψηφοφορία.
Δεδομένου ότι δεν υπάρχει ορατός τρόπος αποκατάστασης της πολιτικής σταθερότητας στη Γαλλία κόμματα της αντιπολίτευσης κάλεσαν τον Μακρόν να παραιτηθεί, αυτό δηλαδή που η Λεπέν περιέγραψε χθες ως τρίτη επιλογή του Γάλλου Προέδρου.
«Το Σύνταγμά μας είναι σαφές όταν υπάρχει σοβαρή πολιτική κρίση», είπε η Λεπέν. «Είναι απόφαση του προέδρου και ευθύνη του».
Αλλά ο Μακρόν δεν μπορεί να αναγκαστεί να εγκαταλείψει το Ελυζέ και οι επόμενες προεδρικές εκλογές, στις οποίες η Λεπέν προηγείται στην πρόθεση ψήφου στις δημοσκοπήσεις, έχουν οριστεί για το 2027.