Μισό αιώνα καριέρας έχει πίσω του ο διακεκριμένος συγγραφέας και ηθοποιός Μουτζντάτ Γκεζέν στην Τουρκία, που έχει μπει στο σταυρόνημα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Μια καριέρα, στο διάστημα της οποίας έχει τιμηθεί πολλάκις, αλλά κι έχει πάρει μια γεύση από τις φυλακές μετά από το πραξικόπημα του 1980. Τώρα σε ηλικία 77 ετών ο κωμικός ηθοποιός και ποιητής με το χαρακτηριστικό χαμόγελο κινδυνεύει να επιστρέψει στη φυλακή κατηγορούμενος για προσβολή του Τούρκου Προέδρου και να γίνει έτσι το τελευταίο θύμα στον πόλεμο που έχει κηρύξει εδώ και χρόνια ο Ερντογάν κατά των «λεγόμενων καλλιτεχνών», όπως τους αποκαλεί. «Ακόμη και στα σταυρόλεξα απαγορεύουν να εμφανιστεί το όνομά μου», λέει ο Γκεζέν.
Ο διάσημος ηθοποιός κι ο 79χρονος συνάδελφός του Μετίν Ακπινάρ κατέληξαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου για σχόλια που είχαν κάνει το 2018 στη διάρκεια ενός σόου στο αντιπολιτευόμενο δίκτυο Halk TV. «Κοίταξε, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Δεν μπορείς να αμφισβητείς τον πατριωτισμό μας. Μάθε τη θέση σου», είχε πει τότε ο Γκεζέν, ενώ ο Ακπινάρ προχώρησε ένα βήμα παραπέρα λέγοντας ότι «αν δεν γίνουμε [δημοκρατία] οι ηγέτες θα κρεμαστούν από τα πόδια ή θα δηλητηριαστούν στα κελιά» - σχόλια «ριψοκίνδυνα» για μια χώρα που ακόμη ταλανίζεται από το πογκρόμ διώξεων που εξαπέλυσε ο Ερντογάν μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Η δίκη των ηθοποιών διεξάγεται σε μια περίοδο που ο Ερντογάν προβληματίζεται από μια έκρηξη φοιτητικών διαδηλώσεων, ενδεικτική της αυξανόμενης δυσαρέσκειας των Τούρκων με τον άνθρωπο που κρατά στα χέρια του τα ηνία της χώρας ως πρωθυπουργός και ως Πρόεδρος από το 2003. Οι εισαγγελείς θέλουν να κλείσουν στη φυλακή τους δύο βετεράνους ηθοποιός για διάστημα τεσσάρων ετών και οκτώ μηνών, ενώ η ετυμηγορία αναμένεται τη Δευτέρα.
Το πογκρόμ του Ερντογάν
Χιλιάδες Τούρκοι, από μία πρώην Μις Τουρκία μέχρι μαθητές σχολείων, έχουν διωχθεί νομικά για προσβολή του Ερντογάν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην τηλεόραση. Οργισμένος ο Ερντογάν με τα αστεία και σχόλια προειδοποίησε το 2018 ότι οι επικριτές του «θα πληρώσουν το τίμημα». Και την επόμενη μέρα, όπως είπε ο Γκεζέν στο Γαλλικό Πρακτορείο, «εμφανίστηκε η αστυνομία και με επέδωσαν κλήση για να καταθέσω στην εισαγγελία».
Το χτύπημα στην πόρτα του θύμισε στον ηθοποιό πως είχε συρθεί στα δικαστήρια μετά από 20 μέρες στη φυλακή, όταν η στρατιωτική χούντα ανέτρεψε την κυβέρνηση της Τουρκίας στην κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου το 1980. Το βιβλίο του Γκεζέν για τον διασημότερο κατά πολλούς Τούρκο ποιητή του περασμένου αιώνα, τον κομμουνιστή Ναζίκ Χικμέτ, που πέθανε εξόριστος στη Μόσχα το 1963, αποσύρθηκε από τα ράφια των βιβλιοπωλείων μετά από εκείνο το πραξικόπημα.«Με αλυσόδεσαν ενώ με μετέφεραν από τη φυλακή στο δικαστήριο μαζί με μια συμμορία 50 εγκληματιών, ανάμεσά τους φονιάδες και λαθρέμποροι», είπε. Τελικά το δικαστήριο τον απάλλαξε το 1980 κι ελπίζει να συμβεί το ίδιο και τώρα. Αλλά δεν κρύβει την ανησυχία του για την πορεία που έχει πάρει η χώρα υπό τον Ερντογάν: «Υπάρχει ένας αριθμός-ρεκόρ έγκλειστων δημοσιογράφων – κάτι που δεν είχαμε ξαναδεί στην ιστορία της τουρκικής δημοκρατίας. Αυτό με ανησυχεί», λέει.
Συγγραφέας άνω των 50 βιβλίων και ιδρυτής ενός Κέντρου Τέχνης στην Κωνσταντινούπολη ο Γκεζέν λέει ότι επί δεκαετίες ασκούσε κατάμουτρα κριτική ή διακωμωδούσε πολιτικούς χωρίς να καταλήξει στη φυλακή. Χάρη στην αποφασιστικότητα και τη δημοτικότητά του το 2007 έγινε πρέσβης καλής θέλησης της Unicef για ένα ταμείο συγκέντρωσης πόρων για παιδιά. Τώρα όμως φοβάται ότι υπό τον Ερντογάν χάνεται η παράδοση των ελευθερόστομων καλλιτεχνών της Τουρκίας. «Έχουμε πλέον αυτολογοκρισία. Αλλά αυτό που με πονά περισσότερο είναι ότι (ορισμένοι καλλιτέχνες) προτιμούν να είναι απολιτικοί. Ο πρόεδρος έχει πει πώς περιμένει να συμπεριφέρονται οι άνθρωποι της Τέχνης. Αλλά δεν μπορεί να αποφασίσει ο πρόεδρος μιας χώρας τέτοια πράγματα. Οι καλλιτέχνες πρέπει να αποφασίζουν».