Η καταβαράθρωση της οικονομίας που ωθεί στη φτώχεια σημαντικό μέρος του πληθυσμού της Τουρκίας κι ο καταποντισμός των ποσοστών του κόμματός του ανάγκασαν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ανακρούσει πρύμναν όσον αφορά στην κατεύθυνση της οικονομικής τους πολιτικής, επισημαίνουν οι New York Times.
«Ο κόσμος έχει φθάσει στα όρια της έκρηξης», είπε στην μεγάλη αμερικανική εφημερίδα ο Οζγκιούρ Ακμπάς, ιδιοκτήτης παντοπωλείου σε μια πλούσια συνοικία της Άγκυρας, περιγράφοντας την αμηχανία του όταν την περασμένη εβδομάδα δύο ηλικιωμένες γυναίκες μπήκαν στο κατάστημά του κι η μία θέλησε να αγοράσει ένα αυγό κι η άλλη ζήτησε δωρεάν ψωμί. Η Τουρκία είχε ήδη πληγεί από τη νομισματική κρίση και τον διψήφιο πληθωρισμό, όταν τη σάρωσε η πανδημία του κορωνοϊού τον περασμένο Μάρτιο. Μετά το δεύτερο, φονικό κύμα το τελευταίο διάστημα, ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού έχει γονατίσει από τα χρέη και βρίσκεται αντιμέτωπο με το φάσμα της πείνας, όπως διαπιστώνει η δημοσιογράφος Καρλότα Γκαλ των Νew York Times.
Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας Metropoll στην Τουρκία ένας στους τέσσερις ερωτηθέντες δήλωσαν ότι δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες καθώς η απώλεια του ενός τετάρτου της αξίας της τουρκικής λίρας φέτος εκτόξευσε στα ύψη τις τιμές πολλών καταναλωτικών αγαθών.
Τα πράγματα χειροτέρεψαν τον Νοέμβριο για τον Ερντογάν
Η κρίση στην Τουρκία συμπίπτει και με την απώλεια για τον Ερντογάν ενός ισχυρού συμμάχου του, του απερχόμενου προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και την αντικατάστασή του στα ηνία της υπερδύναμης τον άλλο μήνα από τον Τζο Μπάιντεν που έχει χαρακτηρίσει παλαιότερα «αυταρχικό» τον Τούρκο πρόεδρο. Η Τουρκία βρίσκεται παράλληλα αντιμέτωπη με τις αμερικανικές κυρώσεις για την αγορά από τη Ρωσία των S-400, αλλά και με πιθανά τιμωρητικά μέτρα από την ΕΕ για τις επιθετικές κινήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στις 7 Νοεμβρίου ο Ερντογάν αντικατέστησε τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας μετά από νέο καταποντισμό της λίρας και διόρισε έναν νέο επικεφαλής στο υπουργείο Οικονομικών στη θέση του γαμπρού του, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, που αποχώρησε αιφνιδιαστικά. Ο Τούρκος πρόεδρος, που αντιστεκόταν επίμονα όλο το προηγούμενο διάστημα στις αυξήσεις των βασικών επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας, επιτρέπει τώρα διορθωτικές κινήσεις για τη σταθεροποίηση του εθνικού νομίσματος και την επιβράδυνση του πληθωρισμού που καλπάζει στο 14%. Σε σύγκριση με τον περασμένο Σεπτέμβριο (8,25%) τα επιτόκια κυμαίνονται τώρα στο 17% στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν, που δεσμεύτηκε προχθές να εφαρμόσει δομικές μεταρρυθμίσεις για να σπάσει το οικονομικό «τρίγωνο του διαβόλου» δηλαδή το τρίγωνο, των επιτοκίων, του πληθωρισμού και των ισοτιμιών ξένου συναλλάγματος, παρέτεινε για άλλους τρεις μήνες ένα πακέτο οικονομικής στήριξης για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους εμπόρους κι η αποχώρηση του Αλμπαϊράκ δείχνει μια πιο σοβαρή διόρθωση στις πολιτικές του καθώς η δεινή κατάσταση της οικονομίας απειλεί την ίδια την πολιτική επιβίωση του Τούρκου προέδρου, σημειώνουν οι New York Times.
Αντιμέτωπος με την οργή των πολιτών ο Ερντογάν
Ο Ερντογάν παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις δημοσκοπήσεις και δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις αντιδράσεις της κοινωνίας, λέει ο εκλογολόγος Μεχμέτ Αλί Κουλάτ, που διεξάγει σφυγμομετρήσεις για λογαριασμό πολιτικών κομμάτων, περιλαμβανομένου και του δικού του, του AKP. Τα ποσοστά του τελευταίου έχουν πέσει στο χαμηλότερο σημείο, γύρω στο 30%, αφότου ανέλαβε την εξουσία πριν από 18 χρόνια, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Metropoll, πράγμα που σημαίνει ότι αν στήνονταν τώρα κάλπες στην Τουρκία ο συνασπισμός του κυβερνώντος κόμματος με το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί δεν θα εξασφάλιζε πλειοψηφία στην τουρκική εθνοσυνέλευση, ενώ ο Ερντογάν μπορεί να χάσει και τις προεδρικές εκλογές, που έχουν προγραμματιστεί για το 2023. «Οι πιθανότητες επανεκλογής του είναι μικρότερες από 50%. Το ερώτημα λοιπόν, τελικά, είναι αν θα αποδειχθεί αρκετά ευφυής», σχολιάζει η Ασλί Αϊντιντασμπάς του European Council on Foreign Relations.
To 63% των Τούρκων, αλλά και η πλειοψηφία των οπαδών του Ερντογάν, θεωρούν σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Metropoll ότι η Τουρκία κινείται σε λάθος κατεύθυνση. Τέτοια πίεση δεν έχει παρατηρηθεί στη σύγχρονη ιστορία της χώρας, λέει η Χασέρ Φογκο, ιδρύτρια του δικτύου Deep Poverty, το οποίο στηρίζει τους μικροεμπόρους και τους εργαζόμενους σε άτυπη απασχόληση. «Είμαι 52 ετών και αυτή είναι η μεγαλύτερη κρίση που έχω βιώσει», τόνισε στους New York Times. «Οι συνταξιούχοι είναι σε πολύ άσχημη κατάσταση», συμπληρώνει ο Ακμπάς, ο ιδιοκτήτης του παντοπωλείου στην Άγκυρα. «Αυτό που ακούω απ’ τον κόσμο είναι: “αρκετά πια. Έχουμε φθάσει ως εδώ. Δεν μπορούμε να βγάλουμε χρήματα|. Πολλοί 70άρηδες και 80άρηδες λένε ότι θα αυτοκτονήσουν»…