Η άνοδος των αντισυστημικών κομμάτων τα τελευταία χρόνια στη Νότια Ευρώπη με την ανάληψη της εξουσίας στην Ιταλία και την Ελλάδα προκαλεί ανησυχία σε πολλούς για την ανοδική πορεία του αντιμεταναστευτικού Vox στην Ισπανία ενόψει των κρίσιμων εκλογών στα τέλη του μήνα.
Αλλά για εκείνους που ανησυχούν για τη στροφή της Ευρώπης στον λαϊκισμό, όπως σημειώνει το Bloomberg, «η Μαδρίτη απέχει πολύ από το να ακολουθήσει το δρόμο της Ρώμης, πόσω μάλλον της Βουδαπέστης ή της Βαρσοβίας». Κι αυτό γιατί τα παραδοσιακά κόμματα διατηρούν σταθερό προβάδισμα, πράγμα που σημαίνει ότι η νέα κυβέρνηση της Ισπανίας δεν θα διαφέρει και πολύ από τις προηγούμενες μετά τις εκλογές. Χώρια που η οικονομία της χώρας επιδεικνύει ιδιαίτερη αντοχή στην πολιτική αστάθεια που σηματοδότησαν οι τρεις εκλογικές αναμετρήσεις την τελευταία τετραετία στη χώρα της Ιβηρικής.
Οι φόβοι, όμως, που πυροδοτεί το κίνημα του Vox στην Ισπανία, αλλά και εκτός αυτής, είναι σε κάποιο βαθμό είναι δικαιολογημένοι. Τον περασμένο Δεκέμβριο το Vox έγινε το πρώτο από τον θάνατο του δικτάτορα Φράνκο ακροδεξιό κόμμα που κέρδισε έδρες στην τοπική βουλή της Ανδαλουσίας μετά από τοπικές εκλογές, ενώ με τη στήριξή του ο συνασπισμός του δεξιού Λαϊκού Κόμματος και των κεντρώων Ciudadanos κατάφερε να αλώσει το επί 36 συναπτά έτη προπύργιο των Σοσιαλιστών. Στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές της Ισπανίας το Vox αναμένεται, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, να πιάσει ένα 10% -ποσοστό αξιοσημείωτο για ένα κίνημα που ιδρύθηκε στα τέλη του 2013.
Υπάρχει όμως, πέραν του Vox, κι ένα άλλο αντισυστημικό κόμμα στην Ισπανία, το ακροαριστερό Podemos, που πυροδοτεί ανησυχίες. Μολονότι το κόμμα του Πάμπλο Ιγκλέσιας απέχει πολύ στις δημοσκοπήσεις από τα ποσοστά που έλαβε το 2015, όταν λίγο έλειψε να νικήσει τους Σοσιαλιστές, αναμένεται να πιάσει ποσοστό 12%-13% και να αποκτήσει έτσι έναν ρόλο-κλειδί στη διαμόρφωση μετεκλογικά του νέου κυβερνητικού συνασπισμού. Και πέραν αυτού υπάρχουν και περιφερειακά κόμματα, όπως η Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας, που τα πάνε καλά στις σφυγμομετρήσεις ενόψει των εκλογών.
Ο κατακερματισμός της ψήφου στις εκλογές της Ισπανίας
Σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξουν και οι αναποφάσιστοι, που φθάνουν σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις το 40%. Αλλά, όπως αναφέρει το Bloomberg, «το μεγάλο ζήτημα σ’ αυτές τις εκλογές είναι ο κατακερματισμός του εκλογικού σώματος». Τα δύο κόμματα εξουσίας που κυριάρχησαν στην πολιτική σκηνή της Ισπανίας μετά το θάνατο του Φράνκο, οι Σοσιαλιστές και το δεξιό Λαϊκό Κόμμα πασχίζουν να πιάσουν μαζί ποσοστό άνω του 50% των ψήφων. Και το ερώτημα είναι αν η Ισπανία θα κλίνει προς τα άκρα.
Τα τρία σενάρια για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης στην Ισπανία
Κάτι τέτοιο φαντάζει δύσκολο και κανένα από τα σενάρια σχηματισμού κυβέρνησης μετά τις εκλογές στην Ισπανία, που παρουσιάζει το Bloomberg, δεν προκαλεί ανησυχία.
Το πρώτο σενάριο είναι η συγκρότηση αριστερής κυβερνητικής συμμαχίας μεταξύ του Σοσιαλιστικού Κόμματος, που πιάνει γύρω στο 30% στις σφυγμομετρήσεις, με τους Podemos και κάποια κόμματα της περιφέρειας ή ενός συνασπισμού των Σοσιαλιστών του Πέδρο Σάντσεθ με τους κεντρώους Ciudadanos αν και ο ηγέτης τους, Άλμπερτ Ριβέρα το έχει αποκλείσει.
Αν τα καταφέρει ο Σάντσεθ σ’ ένα απ’ αυτά τα δύο εγχειρήματα τότε μάλλον δεν θα πρέπει να φοβούνται ιδιαίτερα η ΕΕ κι οι επενδυτές καθώς ο απερχόμενος Ισπανός πρωθυπουργός αναμένεται να συνεχίσει την γνωστή συνταγή προτείνοντας αυξήσεις φόρους για τους πλούσιους και τις τράπεζες για να εξοικονομήσει χρήματα για κοινωνικές παροχές. Ακόμη και με τους Podemos ως κυβερνητκούς εταίρους η Ισπανία αναμένεται να ακολουθήσει το παράδειγμα της Πορτογαλίας, όπου η αριστερή κυβέρνηση μείωσε το έλλειμμα του προϋπολογισμού δίνοντας προτεραιότητα στις κοινωνικές δαπάνες.
Το δεύτερο σενάριο στην Ισπανία «βλέπει» το σχηματισμό δεξιάς κυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος και των Ciudadanos με τη στήριξη του Vox σε μια επανάληψη του σχήματος που ανέλαβε τα ηνία στην Ανδαλουσία -εξέλιξη που, σύμφωνα με το Bloomberg, δεν θα ήταν καταστροφική για την ισπανική οικονομία, αφού η κυβέρνηση αυτή θα επεδίωκε μειώσεις φόρων και δαπανών -συνταγή που απέχει μακράν από εκείνη που ακολουθούν οι λαϊκιστές κυβερνητικοί εταίροι στη Ρώμη. Αλλά με το προβάδισμα που έχουν οι Σοσιαλιστές στις δημοσκοπήσεις και τις γκρίνιες στους Ciudadanos για τη στροφή του ηγέτη τους προς τα δεξιά κάτι τέτοιο φαντάζει δύσκολο.
Το τρίτο σενάριο είναι ο κατακερματισμός της ψήφου να είναι τόσο μεγάλος, που να μην μπορέσει να σχηματιστεί κυβέρνηση, οπότε η Ισπανία θα επιστρέψει στις κάλπες, πιθανώς ακόμη και το φθινόπωρο. «Προφανώς», λέει το Bloomberg, «θα ήταν καλύτερο να συμφωνήσουν οι υποψήφιοι των παραδοσιακών κομμάτων να συμβιβαστούν σ’ ένα πρόγραμμα ανάκαμψης της οικονομίας. Αλλά ακόμη κι αν δεν το κάνουν η οικονομία της χώρας έχει αποδειχθεί ανθεκτική στην απουσία ισχυρής κυβέρνησης».