Οι φόβοι για το αυξημένο κόστος ενέργειας, ως αποτέλεσμα του περιορισμού της παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία, έχουν κάνει τις κυβερνήσεις της Ευρώπης να προετοιμάζονται ακόμα και για τα πιο δύσκολα σενάρια.
«Στην Ευρώπη είναι Δεκέμβριος και η θερμοκρασία πέφτει. Οι άνθρωποι έχουν ανοιχτή τη θέρμανση, μαγειρεύουν το δείπνο, βάζουν το πλυντήριο και βλέπουν τηλεόραση. Αλλά ο γαλλικός φορέας εκμετάλλευσης δικτύου, όπως και οι αντίστοιχοί του σε άλλα μέρη της ηπείρου, έχει ήδη εξαντλήσει τις επιλογές του για να κρατήσει τα φώτα αναμμένα.
Η εταιρεία κοινής ωφέλειας έχει σημάνει «κόκκινο» συναγερμό, που σημαίνει ότι οι προμήθειες είναι στο όριο τους. Έχει ήδη αποκόψει ορισμένους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές και έχει μειώσει την τάση, ενώ έχει στείλει μαζικό αίτημα στα νοικοκυριά να περιορίσουν τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας.
Πολλοί συμμορφώνονται, αλλά είναι η ώρα της κρίσης. Η διαχειρίστρια εταιρεία πρέπει να κάνει το δραστικό βήμα της διακοπής της παροχής ρεύματος σε ορισμένα σημεία για να αποφύγει την πλήρη κατάρρευση του συστήματος».
Το σενάριο που δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα
Είναι ένα δραματικό σενάριο, που περιγράφει το πρακτορείο Bloomberg, για το οποίο, όμως προετοιμάζονται οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη, καθώς η ενεργειακή πίεση που έχει κυριεύσει την ήπειρο χειροτερεύει εβδομάδα με την εβδομάδα. Την Τετάρτη, η διαχειρίστρια ηλεκτρικής ενέργειας της Γαλλίας (Reseau de Transport d'Electricite) δήλωσε ότι ενδεχομένως η χώρα να κληθεί να μειώσει την κατανάλωση αρκετές φορές αυτόν τον χειμώνα για να αποφευχθούν οι κυλιόμενες διακοπές ρεύματος. Η Φινλανδία αύξησε επίσης τις προειδοποιήσεις της για διακοπές λειτουργίας.
Ο αυξημένος συναγερμός είναι επακόλουθο της κίνησης της Ρωσίας να σταματήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου μέσω του βασικού αγωγού Nord Stream, αυξάνοντας περαιτέρω την προοπτική έλλειψης φυσικού αερίου για τη θέρμανση των σπιτιών και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν έχει επανειλημμένα μειώσει τις ροές προς την Ευρώπη φέτος, ως αντίποινα για τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή της χώρας του στην Ουκρανία.
«Η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχει αρκετό φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Εάν η ζήτηση δεν μειωθεί, τότε οι επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να αποχωρήσουν από το δίκτυο κάτι που -σε ένα ακραίο σενάριο- θα μπορούσε να γίνει και για τα νοικοκυριά», δήλωσε ο Ed Birkett, επικεφαλής ενέργειας και κλίματος της Onward, μιας think tank με έδρα το Λονδίνο.
Τι ρόλο θα παίξει ο καιρός στην ενεργειακή κρίση του χειμώνα
Για την Ευρώπη, πολλά θα εξαρτηθούν από τον καιρό τους επόμενους μήνες. Μικρές αλλαγές στη θερμοκρασία μπορούν να αλλάξουν ριζικά τις ανάγκες σε ενέργεια. Στη Γαλλία, μια πτώση ενός βαθμού Κελσίου συνήθως αυξάνει τη ζήτηση ενέργειας κατά περίπου 2.400 μεγαβάτ, δηλαδή την ισχύ περίπου δύο από τους 56 πυρηνικούς αντιδραστήρες της.
«Αν έχουμε έναν πραγματικά ακραίο χειμώνα, ο αντίκτυπος στο δίκτυο θα είναι τεράστιος, είναι πιθανό να καταρρεύσει. Οτιδήποτε μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι τώρα για να μειώσουν τη ζήτηση θα βοηθήσει στο συνολικό πρόβλημα», δήλωσε ο Άνταμ Μπελ, σύμβουλος και πρώην επικεφαλής ενεργειακής στρατηγικής στο υπουργείο Επιχειρήσεων και Ενέργειας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Την Τετάρτη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη μείωση της συνολικής χρήση ηλεκτρικής ενέργειας κατά 10%, καθώς και την υποχρεωτική μείωση κατά 5% κατά τις ώρες αιχμής.
Αναλυτές της Goldman Sachs Group Inc. δήλωσαν ότι «όσο περισσότερες μειώσεις βλέπουμε, ειδικά το καλοκαίρι, στην κατανάλωση φυσικού αερίου, τόσο λιγότερο πιθανό είναι η Ευρώπη να αντιμετωπίσει διακοπές ρεύματος».
Τα μέτρα στήριξης που μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα στον τομέα της ενέργειας
Ωστόσο, ορισμένα μέτρα στήριξης των κυβερνήσεων μπορεί να επιδεινώσουν το πρόβλημα αντί να το αποσοβήσουν. Τα ανώτατα όρια τιμών που στοχεύουν να βοηθήσουν τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες τιμές μειώνουν τα κίνητρα για χαμηλότερη κατανάλωση.
Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες. Η Γαλλία, παραδοσιακά ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης, ενδέχεται να χρειαστεί να εισάγει μεγάλες ποσότητες ενέργειας αυτόν τον χειμώνα, καθώς η Electricite de France SA αντιμετωπίζει τη μειωμένη αξιοπιστία του γηρασμένου πυρηνικού στόλου της. Η ξηρασία του φετινού καλοκαιριού έχει επηρεάσει την υδροηλεκτρική ενέργεια σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας, επίσης παραδοσιακά μεγάλου εξαγωγέα.
Εάν η κρίση κλιμακωθεί, η διακοπή ρεύματος στα σπίτια είναι η τελευταία λύση και υπάρχει μια σειρά επιλογών που θα πάρουν πρώτα οι αρχές.
Οι πιο εύκολες έχουν ήδη εφαρμοστεί. Οι κυβερνήσεις συνέστησαν στους πολίτες να χαμηλώσουν τους θερμοστάτες και να κάνουν πιο σύντομο ντους, να μειωθεί η θερμοκρασία στις δημόσιες πισίνες και να κλείνει ο εξωτερικός φωτισμός των δημόσιων κτιρίων τη νύχτα.
Το πιο σύνηθες επόμενο βήμα είναι το κάλεσμα στις πολύ ενεργοβόρες εταιρείες, πολλές από τις οποίες έχουν ήδη προκαθορισμένες συμφωνίες με τις κυβερνήσεις, να μειώσουν τη χρήση ή να κλείσουν. Μετά από αυτό, οι επιλογές γίνονται ακόμη πιο δυσάρεστες.
Οι προγραμματισμένες απώλειες ρεύματος, αν και επώδυνες, εξακολουθούν να είναι καλύτερες από τις ανεξέλεγκτες διακοπές ρεύματος λόγω της τεράστιας έλλειψης στις προμήθειες. Επιτρέπουν στους χειριστές να περιορίζουν τις διακοπές λειτουργίας, αντί να βυθίζονται σε μια χαοτική κατάσταση όπου χρειάζονται μέρες για να επανέλθουν τα πάντα σε λειτουργία.