Δύσκολη νύχτα και η χθεσινή για τους κατοίκους της Σαντορίνης, της Αμοργού και των γύρω νησιών από τις σεισμικές δονήσεις.
Ο φόβος της σεισμικής διέγερσης έχει αναγκάσει πάνω από 6.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν τη Σαντορίνη τα τελευταία τρία 24ωρα, ενώ έχουν προγραμματιστεί επιπλέον ακτοπλοϊκά και αεροπορικά δρομολόγια για όσους θέλουν να φύγουν και σήμερα από το νησί.
Την ίδια στιγμή, η επιστημονική κοινότητα βρίσκεται σε εγρήγορση, χωρίς όμως κανείς να μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει πώς θα εξελιχθεί αυτή η σεισμική έξαρση.
Να σημειωθεί πως στις 4:46 τα ξημερώματα εκδηλώθηκε δυνατή σεισμική δόνηση μεγέθους 4,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σε υποθαλάσσια περιοχή κοντά σε Σαντορίνη και Ανάφη.
Το εστιακό βάθος του σεισμού, σύμφωνα με την εκτίμηση του EMSC, υπολογίζεται στα 14 χλμ.
Το ακριβές επίκεντρο της δόνησης, σύμφωνα με την αυτόματη λύση του Ευρωπαϊκού - Μεσογειακού Σεισμολογικού Κέντρου (EMSC), εντοπίζεται στα 30 χλμ. νοτιοανατολικά από τα Φηρά.
Η αρχική εκτίμηση του EMSC ήταν 5 Ρίχτερ.
Λέκκας: Αρκετά ακραία περίπτωση ένας σεισμός 6 Ρίχτερ
Τα πιθανότερα σενάρια που εξετάζουν οι επιστήμονες είναι δύο, εξήγησε στο iefimerida ο καθηγητής Φυσικών Καταστροφών Ευθύμιος Λέκκας. «Αυτή τη στιγμή αυτό που εκτιμούμε είναι ότι ή να υπάρξει μια μακρά σεισμική ακολουθία με αυτά τα μεγέθη σεισμών για μερικές ημέρες, ίσως και εβδομάδες, ή να εκδηλωθεί ένας μεγάλος σεισμός μέχρι 5,5 Ρίχτερ -γιατί το να φτάσει στα 6 Ρίχτερ το θεωρούμε αρκετά ακραία περίπτωση- και στη συνέχεια να εκτονωθεί η κατάσταση. Και, φυσικά, δεν μιλάμε για το ρήγμα της Αμοργού που είχε δώσει τον σεισμό του 1956» επισήμανε.
Γκανάς: Ενδεχόμενο μεγάλου σεισμού μπορεί να προκαλέσει τσουνάμι, κατολισθήσεις, ακόμη και ηφαιστειακή έκρηξη
Την ίδια εκτίμηση για τα δύο σενάρια έκανε στο iefimerida και ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου δρ Αθανάσιος Γκανάς, ο οποίος ανέφερε: «Ή θα έχουμε μια σμηνοσειρά, δηλαδή σειρά σεισμών με μεγέθη μεταξύ 4 και 5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που θα εξελιχθεί ακόμη και μήνες μέχρι να ηρεμήσει, ή θα έχουμε έναν μεγάλο σεισμό, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει τσουνάμι, κατολισθήσεις, ακόμη και ηφαιστειακή έκρηξη. Οπότε προετοιμαζόμαστε και για τα δύο σενάρια».
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπάρξει ετοιμότητα για το δυσμενές σενάριο, σύμφωνα με τον Έλληνα επιστήμονα, και η πολιτεία να προετοιμαστεί κατάλληλα ακόμη και για πιθανή διέγερση του ηφαιστείου, ώστε να προστατεύσει τους πολίτες. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί.
«Δεν το έχουμε ξαναδεί αυτό το φαινόμενο. Είναι ασυνήθιστο για τα δεδομένα της επιστήμης να έχουμε μέσα σε δύο 24ωρα 37 σεισμούς με μεγέθη πάνω από 4 Ρίχτερ. Πρόκειται δηλαδή για μεγάλη κλιμάκωση της σεισμικής δράσης στην περιοχή της Ανύδρου, και αυτό από μόνο του προκαλεί προβληματισμό για ποιον λόγο συμβαίνει, κι αυτό προσπαθούμε να εξηγήσουμε με όλα τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας. Όλα είναι πιθανά, δεν αποκλείουμε τίποτα, και γι’ αυτό είμαστε σε συνεχείς συσκέψεις», τονίζει.
Στην περιοχή υπάρχουν ενεργά ηφαίστεια -«Παραμορφώνεται το βόρειο τμήμα της Καλδέρας»
Όπως ξεκαθαρίζει ο διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Αθηνών, στην περιοχή υπάρχουν ενεργά ηφαίστεια, όπως η Σαντορίνη και ο Κολούμπος, αλλά και τα υπόλοιπα μικρότερα ηφαιστειακά κέντρα που είναι μεταξύ Κολούμπου (υποθαλάσσιο ηφαίστειο 8 χλμ. βορειοανατολικά της Σαντορίνης) και Ανύδρου.
Σε αυτή τη ζώνη, που είναι περίπου 15 χιλιόμετρα, υπάρχουν άλλοι 12 κρατήρες ενεργοί και παραμένουν σε κατάσταση ύφεσης.
«Το 2011-2012, περίπου 12 μήνες είχαμε μία έξαρση. Αυτή η έξαρση επαναλαμβάνεται από τον Αύγουστο του 2024 μέχρι και σήμερα. Έχουμε χαρτογραφήσει με ειδικές μεθόδους μία παραμόρφωση που εντοπίζεται στο βόρειο τμήμα της Καλδέρας. Αυξάνεται η απόσταση μεταξύ των Καμένων και των Φηρών, δηλαδή τα Φηρά απομακρύνονται προς Ανατολάς και παράλληλα η Οία και η Θηρασία ανυψώνονται. Το φαινόμενο αυτό ξεκίνησε το περασμένο καλοκαίρι και είναι σε εξέλιξη. Άρα, έχουμε μπει σε μια νέα έξαρση του ηφαιστείου και παράλληλα με αυτήν έχουμε και μια σεισμική δραστηριότητα σε περίπου 20 χλμ. βορειοανατολικά της Σαντορίνης, στη νησίδα Άνυδρο» τονίζει ο δρ Γκανάς.
«Υπάρχει η εκτίμηση ότι δεν πρόκειται να έχουμε σεισμό πάνω από 6 Ρίχτερ»
Οι επιστήμονες αυτή τη στιγμή γνωρίζουν τα ρήγματα της περιοχής. Υπάρχει μια τάφρος μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού. Ο τελευταίος σεισμός έγινε το 1956 με μέγεθος 7,5 συν-πλην 0,2. Σήμερα, οι επιστήμονες εκφράζουν την εκτίμηση ότι ένας νέος σεισμός -αν συμβεί- δεν θα ξεπεράσει τα 6 Ρίχτερ.
«Τα ρήγματα στον πυθμένα μεταξύ Αμοργού και Σαντορίνης έχουν ένα μήκος. Το μήκος του ρήγματος ορίζει το δυναμικό του. Υπάρχει η εκτίμηση ότι δεν πρόκειται να έχουμε σεισμό πάνω από 6 Ρίχτερ. Μπορεί, όμως, να γίνει ένας σεισμός μεταξύ 5 και 6 Ρίχτερ», σημειώνει.
Και καταλήγει: «Επιστημονικά δεν μπορεί να υπάρξει αυτή τη στιγμή καμία διαβεβαίωση και βεβαιότητα. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι δεν πρέπει να υπάρξει πανικός. Οι κάτοικοι έχουν λάβει οδηγίες από την Πολιτική Προστασία και έχει γίνει ευρεία ενημέρωση. Ψυχραιμία χρειαζόμαστε. Οι κάτοικοι δεν πρέπει να ακούν φήμες. Θα δούμε πώς θα εξελιχθεί το φαινόμενο και αναλόγως θα πράξουμε».
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Φυσικών Καταστροφών του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας Κώστας Συνολάκης, σε δηλώσεις του στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8, έκανε λόγο για τρία σενάρια.
«Ένα ενδεχόμενο είναι να έχει ενεργοποιηθεί ένα ρήγμα, κάτι αντίστοιχο του ρήγματος που προξένησε τον μεγάλο σεισμό του 1956. Δηλαδή μια συνέχεια του ρήγματος. Αυτό ήταν ο σεισμός που έφτασε το 7,5 ρίχτερ. Αλλά αν γίνει τώρα σεισμός, δεν νομίζω ότι κανένας περιμένει να είναι τόσο μεγάλος. Αυτό, λοιπόν, είναι το ένα σενάριο.
Το άλλο σενάριο είναι να είναι η ενεργοποίηση του ηφαιστείου που είναι μέσα στην καλντέρα του νησιού της Σαντορίνης και το άλλο είναι να είναι ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο που λέγεται Κολούμπο, το οποίο είναι λίγο βόρεια από τη Σαντορίνη, περίπου μεταξύ 5 και 8 χιλιομέτρων από το βόρειο άκρο της Σαντορίνης, πηγαίνοντας δηλαδή κανείς προς την Ίο. Εκεί βρίσκεται το υποθαλάσσιο ηφαίστειο που λέγεται Κολούμπο. Αυτά λοιπόν είναι τα τρία σενάρια και οι πιθανές επιπτώσεις που θα μπορούσαν να έχουν. Αυτό είναι που εξετάστηκε στην περιοχή», είπε ο κ. Συνολάκης και πρόσθεσε: «Αυτό που μπορούμε να πούμε ουσιαστικά είναι ότι η Σαντορίνη κάνει μεγάλες εκρήξεις κάθε περίπου 17.000 χρόνια. Η τελευταία μεγάλη έκρηξη ήταν η Μινωική έκρηξη που ήταν πριν από 3.500 χρόνια. Τηρουμένων των αναλογιών, λοιπόν, βρισκόμαστε μακριά. Η Σαντορίνη κάνει μικρότερες εκρήξεις κάθε περίπου πενήντα χρόνια. Η τελευταία έκρηξη που είχε κάνει ήταν το 1950. Πριν από αυτό ήταν το 1922, οπότε, τηρουμένων των αναλογιών, η Σαντορίνη είναι στην τροχιά να κάνει μια μικρότερη έκρηξη, αλλά δεν μπορούμε με σαφήνεια να πούμε πόσο μεγάλη θα είναι. Και μάλλον δεν θα είναι κάτι όπως η Μινωική έκρηξη που ήταν πριν από 3.500 χρόνια. Μάλλον θα είναι κάτι πιο ανάλογο με τις εκρήξεις που έχουμε δει, όπως την τελευταία το 1950 ή το 2022 και μετά μου φαίνεται πάλι το ’28. Δεν μπορεί όμως να βάλει κανείς καμία απολύτως πιθανότητα. Το βασικό πράγμα είναι ότι πρέπει σίγουρα να είμαστε προετοιμασμένοι, και γι’ αυτό υπάρχει και εγρήγορση του κρατικού μηχανισμού. Είναι τελείως διαφορετική η εικόνα από αυτήν που του 2011, όταν και πάλι υπήρχε παροξυσμός της Σαντορίνης. Και τότε είχαμε φτάσει να υπάρχει ένας σεισμός και μάλιστα κάτω από τα Φηρά που έφτασε περίπου το 5 με 5,1 και μετά η δραστηριότητα πήρε πολύ καιρό να σταματήσει. Αυτό που πρέπει όλοι να καταλάβουμε είναι ότι αυτό δεν πρόκειται να σταματήσει αύριο ή μεθαύριο. Τηρουμένων των αναλογιών λοιπόν, και όπως έγινε την προηγούμενη φορά, δηλαδή το 2011, ο παροξυσμός κράτησε περίπου έναν χρόνο. Αυτό λοιπόν πρέπει να το σκεφτούμε και να το σκέφτονται και οι κάτοικοι και της Σαντορίνης και των γύρω νησιών, ότι αυτό δεν είναι κάτι που θα τελειώσει άμεσα. Οπότε, το προφανές είναι ότι, όπως παίρνει η πολιτεία τα μέτρα της και οι κάτοικοι πρέπει να αρχίσουν να παίρνουν τα δικά τους μέτρα, να εξετάσουν τα σπίτια τους, το τι θα κάνουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ώστε να μπορούμε όλοι μαζί, σαν κοινωνία, να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο, αν φτάσει σε σημείο να δώσει μία έκρηξη ή αν γίνει ένας πολύ μεγαλύτερος σεισμός».
Σε σχέση με το αν ελλοχεύει κίνδυνος για τσουνάμι, ο κ. Κώστας Συνολάκης είπε: «Πραγματικά πρέπει να υπάρχει εγρήγορση για το τσουνάμι. Σχετικά με το τσουνάμι του ’56, τώρα δεν έφτασε μόνο μέχρι την Καλαμάτα. Έφτασε μέχρι την Κρήτη. Δηλαδή ήταν ενάμισι μέτρο στον κόλπο της Σούδας. Στο Ηράκλειο πλημμύρισε την προκυμαία, έφτασε στον Άγιο Νικόλαο, στο Παλαίκαστρο, στο ανατολικό άκρο της Κρήτης. Ήταν δηλαδή ένα φαινόμενο το οποίο επηρέασε σχεδόν όλα τα νησιά του κεντρικού και νοτίου Αιγαίου. Έφτασε μέχρι και τις ακτές της Τουρκίας. Στη Σύμη, ήταν περίπου 2 μέτρα. Είναι δηλαδή ένα αρκετά μεγάλο κύμα. Αυτό λοιπόν θα εξαρτηθεί από το μέγεθος του σεισμού, αν γίνει, και φυσικά από το είδος της έκρηξης, αν θα είναι υποθαλάσσια, αν η έκρηξη θα γίνει μέσα στην καλντέρα της Σαντορίνης. Οπότε δεν μπορούμε να ξέρουμε, ούτε μπορεί κανείς να πει πόσο μεγάλο θα είναι, αλλά είναι κάτι το οποίο νομίζω ότι θα μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε ειδικά και μέσω του 112, με έγκαιρη προειδοποίηση, ελπίζω, αλλά κυρίως με προετοιμασία των κατοίκων».
Καραστάθης: «Η σεισμική δραστηριότητα δεν αποκλιμακώνεται, αλλά, αντίθετα, εντείνει τους ρυθμούς της»
«Η σεισμική δραστηριότητα δεν αποκλιμακώνεται, αλλά, αντίθετα, εντείνει τους ρυθμούς της», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Βασίλης Καραστάθης. Όπως τόνισε, από την 1η Φεβρουαρίου έχουν σημειωθεί περισσότεροι από 240 σεισμοί με μέγεθος μεγαλύτερο του 3 στην κλίμακα Ρίχτερ, ενώ κατά το ίδιο διάστημα οι σεισμοί με μέγεθος άνω του 4 έφτασαν τους 39. «Είναι ένα ασυνήθιστο πλήθος τέτοιων σεισμών σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Η ακολουθία δεν έχει ακόμα τα χαρακτηριστικά που θα μας επέτρεπαν να είμαστε καθησυχαστικοί», αναφέρει και επισήμανε ότι από σήμερα το πρωί η στατιστική εκτίμηση θα βοηθηθεί αρκετά και από τους νέους σταθμούς σε Ανάφη και Αμοργό που θα στέλνουν το σήμα τους από τις επόμενες ώρες.
Χθες το πρωί ο καθηγητής Σεισμολογίας Κώστας Παπαζάχος μετέβη με ελικόπτερο της Πυροσβεστικής και τοποθέτησε με συνεργάτες του έναν νέο σεισμολογικό σταθμό ευρέος φάσματος στη βραχονησίδα της Ανύδρου.
