«Δεν φιλάμε γιατί αγαπάμε», γράφει ο διεθνούς φήμης αρχαιολόγος, διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης και του μουσείου της Ελεύθερνας Νίκος Σταμπολίδης. Ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του iefimerida και περιγράφει τη ζωή του αυτές τις μέρες της καραντίνας, στην Αθήνα, τον Μάρτιο του 2020.
Φημίζεται όχι μόνο για τις γνώσεις του, τις θρυλικές ανασκαφές του, την αφηγηματική του δεινότητα, αλλά και για την εγκαρδιότητά του. Ο Νίκος Σταμπολίδης είναι μια τεράστια αγκαλιά, τα χέρια του που ανασκάπτουν και αναγεννούν την ιστορία, πάντα ανοιχτά αγκαλιάζουν, αγγίζουν. Πληθωρικός σε συναίσθημα που πάντα εκφράζει, αυτές τις μέρες της απόστασης, της καραντίνας, κρατά ημερολόγιο με σκέψεις. Ανατρέχει σε συγκλονιστικά αποσπάσματα από την περιγραφή του Θουκυδίδη για τον λοιμό και περπατά ολομόναχος στους δρόμους της Αθήνας, από την Ακρόπολη ως τη Βασιλίσσης Σοφίας, παρατηρητής της νέας μορφής ζωής. Αυτή είναι η δική του σελίδα στα Ημερολόγια Καραντίνας του iefimerida.gr τις μέρες αυτές που Μένουμε Σπίτι.
«Αυτό που άλλαξε αυτόματα στη ζωή μου τούτες τις μέρες της πανδημία, είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζω τον εαυτό μου και τους άλλους. Μπαίνω στη θέση να μπορώ να επανεξετάσω με όρους ανθρωπιάς, από τη μια μεριά, αλλά και με όρους υπομονής, επιμονής και αυτοπειθαρχίας, από την άλλη, τις πραγματικά καθημερινές μου συνήθειες.
Ποτέ μου δεν χρησιμοποιούσα εύκολα τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Τώρα κάθε πρωί πηγαίνω στο γραφείο μου περπατώντας και αποφεύγοντας τις κεντρικές λεωφόρους. Ξεκινώ από τη Μακρυγιάννη, πηγαίνω μέσω Ζαππείου προς την Ηρώδου Αττικού και καταλήγω στη Βασιλίσσης Σοφίας, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης όπου ανήκω στο προσωπικό ασφαλείας –βλέπετε, δεν μπορώ να μεταφέρω ολόκληρη βιβλιοθήκη σπίτι μου...
Στους δρόμους περπατώ ολομόναχος! Μόνο την ημέρα της ορκωμοσίας της νέας Προέδρου της Δημοκρατίας η Ηρώδου Αττικού είχε κόσμο, μια μπάντα και τα στρατιωτικά αγήματα. Ηταν μια σουρεαλιστική εικόνα, εξωπραγματική, σε σχέση με αυτό που βίωνα όχι μόνο μέσα από την τηλεόραση, αλλά και κυρίως μέσα μου. Πολύ πριν ξεκινήσει η καραντίνα, σκεφτόμουν συνεχώς το κείμενο του Θουκυδίδη για τον λοιμό. Το απόσπασμα που λέει ότι όταν το κακό είχε ξεχειλίσει, οι άνθρωποι που δεν ήξεραν τι θα απογίνουν ολιγώρησαν. Και οι νόμοι συνταράχθηκαν, συγκλονίστηκαν, γκρεμίστηκαν. Ακόμα και οι ταφές. Ο καθένας έθαβε τους δικούς του όπως μπορούσε. Ακόμα και εγκαταλείποντάς τους.
Βιώνοντας το «είμαστε ένα τίποτα και θεωρούμε ότι είμαστε το άπαν»
Αυτό που περιγράφει ο Θουκυδίδης είχε συμβεί πριν από 2.500 χρόνια. Αυτές τις ημέρες ξαναφέρνω στο μυαλό μου αντίστοιχες λαίλαπες από την ιστορία του ανθρώπου, είναι κάτι το συγκλονιστικό. Είμαστε ένα τίποτα και θεωρούμε ότι είμαστε το άπαν. Είναι μια φράση που τη λέω συχνά, εδώ και χρόνια. Και τώρα το βιώνω και ο ίδιος, δεν το λέω απλά... Αυτές τις μέρες παρακολουθώ συνέχεια τα μέσα ενημέρωσης. Για μένα η συγκλονιστικότερη στιγμή είναι για αυτή τη φίλη χώρα που λέγεται Ιταλία, με την οποία έχουμε κοινούς δεσμούς πολιτισμού. Το να βλέπεις αυτούς τους ανθρώπους να τραγουδούν στα μπαλκόνια σαν κύκνειο άσμα με τη φωνή του Παβαρότι το "θα νικήσουμε"... Αυτή η δύναμη της ψυχής να υπερβεί το κακό.
Βιώνω την καραντίνα ως μια πνευματική κατάσταση. Σημειώνω στο ημερολόγιο σκέψεις μου, έχω μια εγρήγορση, θέλω να δημιουργήσω πράγματα ως αντίδραση στο κακό. Πρέπει να τονίσω ότι η απόσταση από τους άλλους για μένα είναι μόνο η σωματική απόσταση ασφαλείας για ιατρικούς λόγους. Ισα ίσα, αυτές τις μέρες έχει εκμηδενιστεί η ψυχική απόσταση μεταξύ των ανθρώπων. Η ψυχή εναγκαλίζεται τον άλλον, εναγκαλίζεται την ανάγκη του, την αγωνία του, τον αγώνα του για επιβίωση. Αυτό που μας συμβαίνει είναι ένα εργαλείο για την ανάταση του ανθρώπου και τη σημασία τού τι σημαίνει ανθρωπότητα. Τι να το κάνεις εσύ να επιζήσεις χωρίς τον άλλο; Τι να κάνεις μόνος σου; Θέλω να σώσω τον εαυτό μου και τον άλλο.
Δεν φιλάμε, δεν χαιρετάμε, γιατί αγαπάμε
Ξέρετε, κάθε πρωί πριν ανοίξω το παράθυρό μου γνωρίζω ήδη αν ο καιρός είναι καλός ή κακός. Υπάρχει ένα ένστικτο που μου το λέει αυτό. Τη Δευτέρα ήξερα ότι θα έχει κρύο. Δεν υπάρχει μέρα που να μην αντικρίσω την Ακρόπολη και τον Παρθενώνα όταν ξυπνήσω. Τη Δευτέρα, λοιπόν, κοίταξα και για πρώτη φορά αντίκρισα τον Παρθενώνα τόσο γκρίζο, κάτι που δεν συνέβαινε σε άλλες χειμωνιάτικες μέρες με βροχή και σύννεφα ομίχλης. Ηταν σαν να συμμετείχε στην ανθρώπινη αγωνία. Την Τρίτη, με αυτόν τον ήλιο, με τις κουτσουπιές και τα δένδρα του Ιούδα να ανθίζουν, να βγάζουν το μελαγχολικό κόκκινο μοβ χρώμα τους, ήταν μια καινούργια μέρα. Ποιος ξέρει, σκέφτομαι, μπορεί το εμβόλιο να μην αργήσει. Μπορεί όντως η καμπύλη στο τέλος του Μάρτη να είναι πιο αισιόδοξη. Οχι η καμπύλη των αριθμών, αλλά η καμπύλη της ψυχοσύνθεσης των ανθρώπων, αν γίνουν πιο άνθρωποι.
Καθώς κινούμαι μεταξύ γραφείου και σπιτιού, αποφεύγω τις ουρές στα καταστήματα που μένουν ανοιχτά. Προσδιορίζω τις ώρες που δεν θα έχει τόσο κόσμο –για παράδειγμα, για να προμηθευτώ φαγητό δεν βγαίνω από το γραφείο πριν από τις 4.30, ώστε οι απέξω να έχουν ήδη χορτάσει την πείνα τους. Στο φαρμακείο όταν βρω ουρά προσπερνώ, πηγαίνω στο επόμενο. Το μόνο που με ενοχλεί είναι που όταν συναντώ τυχαία ανθρώπους που γνωρίζω, πρέπει να τους χαιρετήσω μόνο με ένα νεύμα και σε απόσταση. Ετσι πρέπει, όμως. Δεν φιλάμε, δεν χαιρετάμε, γιατί αγαπάμε».