Ένα παλιό θολωτό κτίσμα του νησιού απέκτησε μια νέα ζωή χάρη στις επιταγές της σύγχρονης αρχιτεκτονικής.
Τα λιτά νησιώτικα κελιά, τα υπόσκαφα του Αιγαίου, το λευκό των Κυκλάδων, τα παραδοσιακά θολάρια των Δωδεκανήσων, παραδίδουν εδώ και αιώνες μαθήματα σοφής λιτότητας. Βλέποντας την αφαιρετικότητα της παραδοσιακής αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής, αντιλαμβάνεται κανείς ότι ο μινιμαλισμός είναι σαν να γεννήθηκε μέσα στην αύρα των μελτεμιών, μπροστά στο απέραντο γαλάζιο του πελάγους.
Οι παλιές παραδοσιακές κατοικίες των ελληνικών νησιών, τοποθετημένες συχνά στις κορυφές βράχων, λόφων και γκρεμών ώστε να είναι δύσβατες για τους πειρατές, ήταν χτισμένες σοφά για να δημιουργούν στον θαλασσινό άνθρωπο ένα σπηλαιώδες καταφύγιο που τον προστάτευε από τα έντονα καιρικά φαινόμενα.
Θολωτές κατασκευές, ενσωματωμένες πλήρως στη γη, αγκαλιάζοντας βραχώδεις απόκρημνες πλαγιές με χαμηλή βλάστηση, με μικρά παράθυρα ώστε να παραμένουν δροσερές και ταυτόχρονα να εμποδίζουν την εισβολή του ισχυρού ανέμου και να περιορίζουν την παντοκρατορία του σκληρού ήλιου, οι νησιώτικες κατοικίες έγραψαν τη δική τους μακρά ιστορία στην αρχιτεκτονική της Μεσογείου.
Μινιμαλισμός και παραδοσιακή νησιώτικη αρχιτεκτονική
Σήμερα, οι παραδοσιακές κατοικίες του Αιγαίου μετατρέπονται σε μοντέρνα εξοχικά σπίτια ή πολυτελείς σουίτες, αποκτώντας έναν πιο πρακτικό και εργονομικό σχεδιασμό, ώστε να προσφέρουν στους ενοίκους τους όλες τις σύγχρονες ανέσεις, χωρίς ωστόσο να χάνουν τον αυθεντικό τους χαρακτήρα.
Η παραδοσιακή μορφή τους παραμένει, σαν πέτρινο κέλυφος αναλλοίωτο στο πέρας του χρόνου, ανακαινίζεται με απόλυτο σεβασμό στην παραδοσιακή νησιώτικη αρχιτεκτονική.
Στο εσωτερικό, οι αρχιτέκτονες, κρατώντας και εδώ τον χαρακτήρα των οικημάτων, έχουν μια μεγαλύτερη δημιουργική ευρηματικότητα, παίζοντας με φόρμες και υλικά, ενσωματώνοντας μοντέρνα στοιχεία από τη διακόσμηση του σήμερα, δημιουργώντας έτσι ενδιαφέρουσες αντιθέσεις.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτή η υπέροχη κατοικία στην Αστυπάλαια. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό πέτρινο θολάρι στη Χώρα του νησιού που αποκαταστάθηκε πλήρως χάρη στην πολύτιμη συμβολή του αρχιτεκτονικού γραφείου DNE Architects.
Oι αρχιτέκτονες Ειρήνη Γιωτοπούλου και Δανάη Μανιαδάκη, λίγους μήνες πριν, τον Ιούνιο του 2022, παρέδωσαν το έργο, προσφέροντας ταυτόχρονα ένα υπόδειγμα για το πώς μπορεί ένα παραδοσιακό κτίσμα να περάσει στον 21ο αιώνα. Το πέτρινο θολάρι, χάρη στις δημιουργικές παρεμβάσεις τους, μεταμορφώθηκε σε μοντέρνο loft.
Η προσθήκη ενός μοντέρνου παταριού
Ο τρόπος με τον οποίο οι δημιουργοί διαχειρίστηκαν τους χώρους έδωσε επιπλέον τετραγωνικά στο οίκημα, αξιοποιώντας το ύψος του θολαριού, με την προσθήκη ενός παταριού όπου τοποθετήθηκε το υπνοδωμάτιο.
Ο χώρος αυτός μοιάζει με μια λευκή φωλιά, καθώς το κρεβάτι το αγκαλιάζει η θολωτή οροφή. Κάτω από αυτό το πατάρι έχει τοποθετηθεί, έξυπνα, μια εργονομική κουζίνα με πολλούς αποθηκευτικούς χώρους, ενώ κάτω από την ξύλινη σκάλα βρίσκεται το μπάνιο.
Όλες οι ζώνες αυτού του ενιαίου χώρου, που έχει τη λογική ενός μικρού αλλά με έξυπνη διαρρύθμιση mini loft, επικοινωνούν μεταξύ τους απολύτως λειτουργικά, αφού οι αρχιτεκτονικές λύσεις που έχουν δοθεί προσφέρουν εργονομία και πρακτικότητα.
Οι καναπέδες στο καθιστικό είναι χτιστοί και έχουν επενδυθεί με αναπαυτικά αφράτα μαξιλάρια. Αυτή η χτιστή σύνθεση σε σχήμα Γ αποτελεί μια φυσική συνέχεια της ξύλινης σκάλας που οδηγεί στο υπνοδωμάτιο.
Οι πέτρινες εσοχές στους τοίχους που έχουν βαφτεί λευκοί, καθώς και το παλιό χτιστό τζάκι που το χρησιμοποιούσαν παλιά για το μαγείρεμα, φιλοξενούν design βάζα σε αρχαιοελληνικό σχήμα αμφορέων, υπογραμμίζοντας τη συνομιλία του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον που χαρακτηρίζει τη φιλοσοφία του έργου.
«Το έργο έχει στόχο να δημιουργήσει στον χρήστη την αίσθηση της χρονικής συνάντησης του νέου με το παλιό περνώντας από το εξωτερικό στο εσωτερικό, όπου παρουσιάζεται ένα συνεχές παιχνίδι ανάμεσα στο παραδοσιακό και στο σύγχρονο, στο φως και στη σκιά, στο οργανικό με την ορθοκανονικότητα», εξηγούν στο iefimerida οι αρχιτέκτονες του DNE Architects Ειρήνη Γιωτοπούλου και Δανάη Μανιαδάκη.
Το σπήλαιο των ιδεών
Χτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου, αυτό το πέτρινο θολάρι βρίσκεται στην καρδιά της Χώρας της Αστυπάλαιας. Οι ιδιοκτήτες του το χρησιμοποιούν σαν εξοχική κατοικία. Ήθελαν έναν χώρο για απόλυτη χαλάρωση, χωρίς εντάσεις, πρακτικό και φωτεινό.
Για να καταφέρουν οι αρχιτέκτονες να φωτίσουν το θολάρι που έχει ένα μόνο παράθυρο, μια πόρτα και έναν φεγγίτη, έπαιξαν με τον φωτισμό με σποτ που αναπαράγουν το λευκό της λευκής θολωτής οροφής, ενώ χρησιμοποιήσαν και κρυφούς φωτισμούς κάτω από τους χτιστούς καναπέδες.
Έτσι, το λευκό αναδεικνύεται ατμοσφαιρικά, δημιουργώντας στον επισκέπτη ευεξία και ένα αίσθημα ελαφρότητας, παρότι ένα θολάρι αποτελεί ένα σπηλαιώδες κτίσμα.
«Ο σχεδιασμός της κατοικίας βασίστηκε στην ελάχιστη δυνατή παρέμβαση στη δομή, χρησιμοποιώντας μια καταπραϋντική παλέτα φυσικών, τοπικών υλικών που εξυμνούν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του νησιού. Οι λείες επιφάνειες και η υφή του ξύλου εξισορροπούν την ακατέργαστη σκληρότητα της δομής και δημιουργούν ένα σπήλαιο κομψού μινιμαλισμού και γαλήνης.
Η φόρμα της παραδοσιακής δομής διατηρεί την αρχετυπική αίσθηση του θόλου, δημιουργώντας την αίσθηση του οικείου και της ασφάλειας που προσφέρει μια κατοικία, η οποία επαναπροσδιορίζεται με ένα σύγχρονο λεξιλόγιο που αναδεικνύει την αυθεντικότητά της. Μεταφέροντας το ιερό περιεχόμενο από το παρελθόν του σπιτιού στο παρόν, οι ένοικοι μεταφέρονται σε έναν άλλον χρόνο και τόπο, γεμάτο ιστορίες, νόημα και αναμνήσεις, όπου γίνεται το καταφύγιό τους», λένε, μιλώντας στο iefimerida, οι δημιουργοί του έργου.
Ο θόλος δίνει τον ρυθμό
Μια νοητή κορδέλα που ξεκινά από την είσοδο της κατοικίας και ξεδιπλώνεται περιμετρικά στον κεντρικό άξονα του θόλου, καταλήγοντας στην άνω στάθμη του παταριού, είναι το στοιχείο που ενοποιεί τις διαφορετικές ζώνες διαβίωσης του σπιτιού: το καθιστικό, την κουζίνα, το υπνοδωμάτιο.
Ο θόλος δίνει τον ρυθμό και είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής, ενώ η γεωμετρία έχει τον πρώτο λόγο, παντρεύοντας γωνίες και καμπύλες, ελλειπτικούς κύκλους και παραλληλόγραμμα.
«Για να αναδειχθεί η γεωμετρική απλότητα του έργου, όλες οι συνθήκες κυκλοφορίας είναι τοποθετημένες σε μια νοητή κορδέλα που ξεδιπλώνεται από την είσοδο και στρέφεται παράλληλα με τον κεντρικό άξονα του θόλου, καταλήγοντας στην άνω στάθμη του παταριού», καταλήγουν οι αρχιτέκτονες του DNE Architects.