Σε μια γαλαζοπράσινη λιμνοθάλασσα, μόλις 10 λεπτά με πλοίο από το Μάλε, την πρωτεύουσα των Μαλδίβων, κατασκευάζεται μια πλωτή πόλη, αρκετά μεγάλη για να φιλοξενήσει 20.000 ανθρώπους.
Σχεδιασμένη σε ένα μοτίβο παρόμοιο με εγκεφαλικό κοράλλι, η πόλη θα αποτελείται από 5.000 πλωτές μονάδες, συμπεριλαμβανομένων σπιτιών, εστιατορίων, καταστημάτων και σχολείων, με κανάλια που θα διατρέχουν ενδιάμεσα. Οι πρώτες μονάδες θα αποκαλυφθούν αυτόν τον μήνα, ενώ οι κάτοικοι θα αρχίσουν να μετακομίζουν στις αρχές του 2024 και ολόκληρη η πόλη αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2027.
Το έργο -μια κοινοπραξία μεταξύ της εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων Dutch Docklands και της κυβέρνησης των Μαλδίβων- δεν προορίζεται ως ένα άγριο πείραμα ή ένα φουτουριστικό όραμα: κατασκευάζεται ως μια πρακτική λύση στη σκληρή πραγματικότητα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.
Ένα αρχιπέλαγος από 1.190 νησιά με χαμηλό υψόμετρο, οι Μαλδίβες είναι ένα από τα πιο ευάλωτα έθνη του κόσμου στην κλιματική αλλαγή. Το 80% της χερσαίας έκτασης βρίσκεται λιγότερο από ένα μέτρο πάνω από το επίπεδο της θάλασσας και με τα επίπεδα να προβλέπεται να αυξηθούν έως και ένα μέτρο μέχρι το τέλος του αιώνα, σχεδόν ολόκληρη η χώρα θα μπορούσε να βυθιστεί.
Αλλά αν μια πόλη επιπλέει, θα μπορούσε να ανυψωθεί μαζί με τη θάλασσα. Αυτή είναι η "νέα ελπίδα" για τους περισσότερους από μισό εκατομμύριο κατοίκους των Μαλδίβων, δήλωσε ο Koen Olthuis, ιδρυτής του Waterstudio, του αρχιτεκτονικού γραφείου που σχεδίασε την πόλη. «Μπορεί να αποδείξει ότι υπάρχουν οικονομικά προσιτές κατοικίες, μεγάλες κοινότητες και κανονικές πόλεις πάνω στο νερό που είναι επίσης ασφαλείς. Αυτοί (οι κάτοικοι των Μαλδίβων) θα μετατραπούν από κλιματικούς πρόσφυγες σε κλιματικούς καινοτόμους», δήλωσε στο CNN.
Κόμβος πλωτής αρχιτεκτονικής η νέα πόλη στις Μαλδίβες
Γεννημένος και μεγαλωμένος στις Κάτω Χώρες - όπου περίπου το ένα τρίτο της γης βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας - ο Olthuis ήταν κοντά στο νερό σε όλη του τη ζωή. Η πλευρά της οικογένειας της μητέρας του ήταν ναυπηγοί και ο πατέρας του προέρχεται από γενιά αρχιτεκτόνων και μηχανικών, οπότε φαινόταν φυσικό να συνδυάσει τα δύο, είπε. Το 2003, ο Olthuis ίδρυσε το Waterstudio, ένα αρχιτεκτονικό γραφείο αφιερωμένο εξ ολοκλήρου στην οικοδόμηση πάνω στο νερό.
Εκείνη την εποχή τα σημάδια της κλιματικής αλλαγής ήταν παρόντα, αλλά δεν θεωρούνταν αρκετά μεγάλο ζήτημα ώστε να μπορείς να χτίσεις μια εταιρεία γύρω από αυτό, είπε. Το μεγαλύτερο πρόβλημα τότε ήταν ο χώρος: οι πόλεις επεκτείνονταν, αλλά η κατάλληλη γη για νέα αστική ανάπτυξη εξαντλούνταν.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η κλιματική αλλαγή έχει γίνει "καταλύτης", οδηγώντας την πλωτή αρχιτεκτονική προς την επικρατούσα τάση, είπε. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το Waterstudio έχει σχεδιάσει περισσότερα από 300 πλωτά σπίτια, γραφεία, σχολεία και κέντρα υγείας σε όλο τον κόσμο.
Η Ολλανδία έχει γίνει κέντρο του κινήματος, φιλοξενώντας πλωτά πάρκα, μια πλωτή γαλακτοκομική φάρμα και ένα πλωτό κτίριο γραφείων, το οποίο χρησιμεύει ως έδρα για το Παγκόσμιο Κέντρο Προσαρμογής (GCA), έναν οργανισμό που επικεντρώνεται στην κλιμάκωση λύσεων προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
Ο Patrick Verkooijen, διευθύνων σύμβουλος του GCA, θεωρεί την πλωτή αρχιτεκτονική ως μια πρακτική και οικονομικά έξυπνη λύση για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
«Το κόστος της μη προσαρμογής σε αυτούς τους κινδύνους πλημμύρας είναι εξαιρετικό», δήλωσε στο CNN. «Έχουμε να κάνουμε μια επιλογή: είτε καθυστερούμε και πληρώνουμε, είτε σχεδιάζουμε και ευημερούμε. Τα πλωτά γραφεία και τα πλωτά κτίρια αποτελούν μέρος αυτού του σχεδιασμού ενάντια στο κλίμα του μέλλοντος».
Πέρυσι, οι πλημμύρες κόστισαν στην παγκόσμια οικονομία περισσότερα από 82 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τον αντασφαλιστικό οργανισμό Swiss Re, και καθώς η κλιματική αλλαγή προκαλεί πιο ακραία καιρικά φαινόμενα, το κόστος αναμένεται να αυξηθεί. Μια έκθεση του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Πόρων προβλέπει ότι μέχρι το 2030, αστική περιουσία αξίας άνω των 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων θα επηρεάζεται ετησίως από παράκτιες και ποτάμιες πλημμύρες.
Όμως, παρά τη δυναμική των τελευταίων ετών, η πλωτή αρχιτεκτονική έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει όσον αφορά την κλίμακα και την οικονομική προσιτότητα, δήλωσε ο Verkooijen. «Αυτό είναι το επόμενο βήμα σε αυτό το ταξίδι: πώς μπορούμε να αυξήσουμε την κλίμακα και ταυτόχρονα πώς μπορούμε να επιταχύνουμε; Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για κλίμακα και ταχύτητα».
Μια κανονική πόλη, που απλά επιπλέει
Το σχέδιο των Μαλδίβων στοχεύει να επιτύχει και τα δύο, κατασκευάζοντας μια πόλη για 20.000 ανθρώπους σε λιγότερο από πέντε χρόνια. Έχουν δρομολογηθεί και άλλα σχέδια για πλωτές πόλεις, όπως το Oceanix City στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας και μια σειρά πλωτών νησιών στη Βαλτική Θάλασσα που αναπτύσσει η ολλανδική εταιρεία Blue21, αλλά κανένα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί αυτή την κλίμακα και το χρονοδιάγραμμα.
Η πόλη της Waterstudio έχει σχεδιαστεί για να προσελκύσει τους ντόπιους κατοίκους με τα σπίτια της στα χρώματα του ουράνιου τόξου, τα μεγάλα μπαλκόνια και τη θέα στη θάλασσα. Οι κάτοικοι θα μετακινούνται με βάρκες ή θα μπορούν να περπατούν, να κάνουν ποδήλατο ή να οδηγούν ηλεκτρικά σκούτερ ή αμαξίδια στους αμμώδεις δρόμους.
Προσφέρει χώρο που δύσκολα βρίσκει κανείς στην πρωτεύουσα - το Μάλε είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις στον κόσμο, με περισσότερους από 200.000 ανθρώπους να στριμώχνονται σε μια έκταση περίπου οκτώ τετραγωνικών χιλιομέτρων. Και οι τιμές είναι ανταγωνιστικές με εκείνες στο Hulhumalé (ένα τεχνητό νησί που χτίστηκε κοντά για να διευκολύνει τον υπερπληθυσμό) - ξεκινώντας από 150.000 δολάρια για ένα στούντιο ή 250.000 δολάρια για μια οικογενειακή κατοικία, δήλωσε ο Olthuis.
Οι σπονδυλωτές μονάδες κατασκευάζονται σε τοπικό ναυπηγείο και στη συνέχεια ρυμουλκούνται στην πλωτή πόλη. Μόλις τοποθετηθούν στη θέση τους, συνδέονται σε ένα μεγάλο υποβρύχιο κύτος από σκυρόδεμα, το οποίο βιδώνεται στον πυθμένα της θάλασσας πάνω σε τηλεσκοπικά χαλύβδινα στηρίγματα που το αφήνουν να αυξομειώνεται απαλά με τα κύματα. Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι που περιβάλλουν την πόλη συμβάλλουν στην παροχή ενός φυσικού κυματοθραύστη, σταθεροποιώντας την και αποτρέποντας τους κατοίκους να αισθάνονται ναυτία.
Ο Olthuis δήλωσε ότι οι πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κατασκευής αξιολογήθηκαν αυστηρά από τοπικούς εμπειρογνώμονες σε θέματα κοραλλιών και εγκρίθηκαν από τις κυβερνητικές αρχές πριν από την έναρξη της κατασκευής. Για την υποστήριξη της θαλάσσιας ζωής, τεχνητές τράπεζες κοραλλιών κατασκευασμένες από γυάλινο αφρό συνδέονται με την κάτω πλευρά της πόλης, οι οποίες, όπως είπε, βοηθούν στην τόνωση της φυσικής ανάπτυξης των κοραλλιών.
Ο στόχος είναι η πόλη να είναι αυτάρκης και να έχει όλες τις ίδιες λειτουργίες με μια πόλη στην ξηρά. Θα υπάρχει ηλεκτρική ενέργεια, η οποία θα τροφοδοτείται κυρίως από ηλιακή ενέργεια που θα παράγεται επιτόπου, και τα λύματα θα επεξεργάζονται τοπικά και θα επαναχρησιμοποιούνται ως κοπριά για τα φυτά. Ως εναλλακτική λύση για τον κλιματισμό, η πόλη θα χρησιμοποιεί την βαθιά θαλάσσια ψύξη, η οποία περιλαμβάνει την άντληση κρύου νερού από τη βαθιά θάλασσα στη λιμνοθάλασσα, συμβάλλοντας στην εξοικονόμηση ενέργειας.
Με την ανάπτυξη μιας πλήρως λειτουργικής πλωτής πόλης στις Μαλδίβες, ο Olthuis ελπίζει ότι αυτό το είδος αρχιτεκτονικής θα προωθηθεί στο επόμενο επίπεδο. Δεν θα είναι πλέον «φρικτή αρχιτεκτονική» που συναντάται σε πολυτελείς τοποθεσίες που ανατίθενται από τους υπερπλούσιους, αλλά μια απάντηση στην κλιματική αλλαγή και την αστικοποίηση, η οποία είναι τόσο πρακτική όσο και προσιτή, είπε.