Η οδική ασφάλεια είναι ένα πολύπλοκο θέμα, εξαρτάται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες και αλληλεπιδράσεις. Οι επιστήμονες που ερευνούν την οδική ασφάλεια θεωρούν ότι για να επιτευχθεί το μεγαλύτερο δυνατό αντίκτυπο πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα ασφαλή οχήματα οδηγούνται από ασφαλείς οδηγούς σε ασφαλείς δρόμους.
Όπως αναφέρεται στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τα πιο πρόσφατα επιβατικά αυτοκίνητα και επαγγελματικά οχήματα διαθέτουν ενεργές τεχνολογίες ασφάλειας για την αποφυγή ατυχημάτων και συστήματα παθητικής ασφάλειας για την προστασία των επιβατών και άλλων χρηστών του δρόμου σε περίπτωση σύγκρουσης.
Όμως, η τεχνολογία των οχημάτων είναι μόνο ένα κομμάτι αυτού του περίπλοκου παζλ οδικής ασφάλειας. Εξίσου σημαντικοί παράγοντες είναι η συμπεριφορά των οδηγών και άλλων χρηστών του δρόμου, η συντήρηση και ο σχεδιασμός των υποδομών, οι κανόνες κυκλοφορίας και η επιβολή τους, καθώς και η ηλικία του στόλου των οχημάτων, για να αναφέρουμε μόνο μερικούς.
Η εστίαση σε έναν από αυτούς τους παράγοντες, παραμελώντας τους άλλους, δεν θα αποφέρει τα μεγαλύτερα οφέλη στην κοινωνία. Επομένως, εάν θέλουμε να σημειώσουμε πρόοδο στην οδική ασφάλεια, πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική. Με άλλα λόγια, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα ασφαλή οχήματα οδηγούνται από ασφαλείς οδηγούς σε ασφαλείς δρόμους.
Οι χρήστες του δρόμου περιλαμβάνουν τόσο τους οδηγούς όσο και τους πεζούς και τους ποδηλάτες (οι λεγόμενοι «ευάλωτοι χρήστες του δρόμου»). Η συμπεριφορά τους είναι η περιοχή με μακράν το μεγαλύτερο δυναμικό για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Πράγματι, το 90% όλων των τροχαίων ατυχημάτων σήμερα συνδέονται με ανθρώπινα λάθη.
Οι κύριοι λόγοι των θανατηφόρων ατυχημάτων
Στο 30% των θανατηφόρων ατυχημάτων, η ταχύτητα είναι ο κύριος παράγοντας, ενώ η απόσπαση της προσοχής προκαλεί το 10-30% των θανάτων στους δρόμους. Εξίσου ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το 25% όλων των τροχαίων ατυχημάτων στην Ευρώπη σχετίζονται με το αλκοόλ.
Η εκπαίδευση και η κατάρτιση είναι βασικοί παράγοντες για την ενστάλαξη της κατάλληλης συμπεριφοράς και στάσεων στους χρήστες του δρόμου. Είναι ζωτικής σημασίας οι οδηγοί να γνωρίζουν τους δικούς τους περιορισμούς, τους κινδύνους ταχύτητας ή γραπτών μηνυμάτων πίσω από το τιμόνι και την επίδραση του αλκοόλ ή των ναρκωτικών στην ικανότητά τους να οδηγούν.
Η επιβολή των υφιστάμενων νόμων για την κυκλοφορία είναι επίσης ζωτικής σημασίας, καθώς περίπου το 65% των θανατηφόρων ατυχημάτων προκαλούνται από παραβιάσεις των κανόνων κυκλοφορίας. Η καταστολή των παραβάσεων της κυκλοφορίας θα κάνει τη διαφορά, αλλά χρειαζόμαστε επίσης καλύτερη επιβολή διασυνοριακών. Οι Ευρωπαίοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να αποφασίσουν πώς θα εφαρμόσουν κανόνες σε όλη την Ευρώπη και να διασφαλίσουν την τήρησή τους.
Ασαφείς πινακίδες κυκλοφορίας, κακή σήμανση λωρίδας, κακές επιφάνειες δρόμου και κακός σχεδιασμός δρόμου, μπορεί να είναι επικίνδυνες, δίνοντας μόνο μερικά παραδείγματα που σχετίζονται με την υποδομή. Οι βελτιώσεις στον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη συντήρηση της οδικής μας υποδομής μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την οδική ασφάλεια.
Οι δρόμοι που έχουν σχεδιαστεί για την ελαχιστοποίηση των σημείων συμφόρησης και για τη διασφάλιση της καλύτερης ροής της κυκλοφορίας, καθώς και τη μείωση των κινδύνων στην άκρη του δρόμου, μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ασφάλεια. Η έξυπνα σχεδιασμένη υποδομή που ενθαρρύνει τη συνετή και προσεκτική οδήγηση θα μειώσει επίσης τα ατυχήματα.
Η αντικατάσταση σημάτων κυκλοφορίας με κυκλικούς κόμβους βελτιώνει σημαντικά την ασφάλεια των οδικών κόμβων, για παράδειγμα. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη της την οδική ασφάλεια.
Η ποιότητα των δρόμων είναι ένα άλλο ζωτικό στοιχείο της οδικής ασφάλειας. Οι οδικές επιφάνειες κακής ποιότητας ή που επιδεινώνονται, μπορούν να βλάψουν τα οχήματα και να θέσουν σε κίνδυνο τους χρήστες του δρόμου. Ο τύπος δρόμου παίζει επίσης σημαντικό ρόλο: οι ταχύτεροι δρόμοι της Ευρώπης -αυτοκινητόδρομοι με πολλές λωρίδες- είναι στατιστικά οι ασφαλέστεροι, ενώ οι αυτοκινητόδρομοι (αυτοκινητόδρομοι δύο λωρίδων) τείνουν να είναι οι πιο επικίνδυνοι.