Eπιστήμονας« αποκαλύπτει» ποιο πλάσμα θα κυριαρχήσει στη Γη αν αφανιστεί το ανθρώπινο είδος.
Κι όμως, υπάρχει και αυτή η συζήτηση στο τραπέζι, ειδικά με τις αυτοκαταστροφικές τάσεις του ανθρώπου που πολλοί επιστήμονες βλέπουν μοιραία ότι θα οδηγήσουν στην εξαφάνισή του.
Έτσι, πολλοί επιστήμονες άρχισαν να αναζητούν τις... εναλλακτικές επιλογές για την κυριαρχία πάνω στη Γη σε ένα υποθετικό μελλοντικό σενάριο του πλανήτη μας χωρίς τον άνθρωπο να πρωταγωνιστεί. Ποιο είδος θα μπορούσε ενδεχομένως να αναλάβει αυτόν τον ρόλο;
Σε περίπτωση που η ανθρωπότητα εξαλειφθεί είτε λόγω πολέμων είτε λόγω κλιματικής αλλαγής, τα χταπόδια λέγεται ότι διαθέτουν τα «απαραίτητα σωματικά και πνευματικά χαρακτηριστικά» για να εξελιχθούν στο επόμενο είδος που θα οικοδομήσει τον πολιτισμό στον πλανήτη μας.
Οι ικανότητες των χταποδιών
Ο καθηγητής Tim Coulson, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σύμφωνα με δημοσίευμα της Daily Mail, δήλωσε ότι «η επιδεξιότητα, η περιέργεια, η ικανότητα επικοινωνίας μεταξύ τους και η ύψιστη νοημοσύνη τους» σημαίνει ότι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πολύπλοκα εργαλεία για την κατασκευή ενός πολιτισμού κάτω από το νερό. Και, παρόλο που το χταπόδι είναι «απίθανο» να εξελιχθεί σε ένα ζώο της ξηράς, ήταν αρκετά έξυπνο ώστε να «παρατείνει» τον χρόνο του έξω από το νερό ώστε να αναπτύξει νέες μεθόδους κυνηγιού, υποστήριξε.
Ο καθηγητής Coulson, ο οποίος είναι ένας από τους κορυφαίους ζωολόγους και βιολόγους στον κόσμο και έχει συμβουλεύσει κυβερνήσεις, δήλωσε ότι τα χταπόδια προπορεύονται για να αποικίσουν τον κόσμο σε περίπτωση που η ανθρωπότητα αφανιστεί.
Τα πρωτεύοντα θηλαστικά -που για πολύ καιρό θεωρούνταν ο διάδοχος του ανθρώπου- θα αντιμετώπιζαν τις ίδιες προκλήσεις και θα εξαφανίζονταν επίσης, είπε. Ο καθηγητής ανέφερε ότι τα αρπακτικά -που μπορούν να αναπνέουν για 30 λεπτά εκτός νερού- θα μπορούσαν, κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών, να αναπτύξουν τις δικές τους μεθόδους κυνηγιού στη στεριά με τον ίδιο τρόπο που το έχουν κάνει οι άνθρωποι στη θάλασσα.
Μιλώντας στο περιοδικό The European, ο καθηγητής Coulson, ο οποίος στο παρελθόν ήταν καθηγητής Βιολογίας Πληθυσμών στο Imperial College του Λονδίνου και κατείχε θέσεις στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και στο Ινστιτούτο Ζωολογίας του Λονδίνου, δήλωσε: «Τα χταπόδια είναι από τα πιο έξυπνα, προσαρμοστικά και πολυμήχανα πλάσματα στη Γη. Η ικανότητά τους να επιλύουν πολύπλοκα προβλήματα, να χειρίζονται αντικείμενα, ακόμη και να καμουφλάρονται με εκπληκτική ακρίβεια, υποδηλώνει ότι, υπό τις κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες, θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε είδος που θα δημιουργούσε πολιτισμούς μετά την εξαφάνιση του ανθρώπου. Η προηγμένη νευρωνική δομή τους, το αποκεντρωμένο νευρικό τους σύστημα και οι αξιοσημείωτες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων καθιστούν τα χταπόδια μοναδικά κατάλληλα για έναν απρόβλεπτο κόσμο. Αυτές οι ιδιότητες θα μπορούσαν να τους επιτρέψουν να εκμεταλλευτούν νέες θέσεις και να προσαρμοστούν σε έναν μεταβαλλόμενο πλανήτη, ιδίως ελλείψει ανθρώπινης επιρροής».
«Σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν τα θηλαστικά, τα χταπόδια παραμένουν ένας υποτιμημένος ανταγωνιστής. Η προηγμένη γνώση τους, η χρήση εργαλείων και η ικανότητά τους να προσαρμόζονται στα μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα παρέχουν ένα σχέδιο για το τι θα μπορούσε να αναδειχθεί ως το επόμενο ευφυές είδος του πλανήτη μετά τον άνθρωπο».
Ο καθηγητής Coulson έχει βραβεία από σημαντικά ιδρύματα, όπως η Royal Society, είναι πρώην συντάκτης πολλών επιστημονικών περιοδικών και έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 200 άρθρα με έμφαση στα πολύπλοκα βιολογικά συστήματα. Το τελευταίο του βιβλίο, με τίτλο «Η παγκόσμια ιστορία μας: μια ιστορία 13,8 δισεκατομμυρίων ετών από τη Μεγάλη Έκρηξη μέχρι εσάς», επικεντρώνεται στο τι έπρεπε να συμβεί από τη γέννηση του σύμπαντος για να υπάρξουν οι άνθρωποι.
Και πρόσθεσε: «Φυσικά, η άνοδος των χταποδιών είναι εικασία: η εξέλιξη είναι απρόβλεπτη και δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ποια πορεία θα ακολουθήσει σε περίπτωση εξαφάνισης του ανθρώπου».
Οι διεκδικητές
«Το μέλλον της ζωής στη Γη διαμορφώνεται από αναρίθμητες μεταβλητές, και οποιοσδήποτε αριθμός ειδών θα μπορούσε να αναδειχθεί. Τούτου λεχθέντος, δεδομένης της αξιοσημείωτης νοημοσύνης, της προσαρμοστικότητας και του ποικίλου φάσματος στρατηγικών επιβίωσης των χταποδιών, δεν θα ήταν και το πιο τραβηγμένο στοίχημα να τα φανταστούμε να ευημερούν σε έναν μετα-ανθρώπινο κόσμο».
Ορισμένα πτηνά, όπως τα κοράκια, τα κοράκια και οι παπαγάλοι, για παράδειγμα, είναι εξαιρετικά ευφυή και κατασκευάζουν κοινές φωλιές που μπορούν να διαρκέσουν για δεκαετίες. Αρκετά είδη εντόμων κατασκευάζουν πολύπλοκες κατασκευές, οι οποίες μοιάζουν με τον ανθρώπινο πολιτισμό. Αλλά οι ειδικοί λένε ότι ούτε τα πουλιά ούτε τα έντομα είναι πιθανό να καλύψουν τον οικολογικό ρόλο που κατείχαν προηγουμένως οι άνθρωποι, επειδή δεν διαθέτουν την επιδεξιότητα των ανθρώπων και των χταποδιών. Τα πρωτεύοντα θηλαστικά θεωρούνται εδώ και καιρό ο φυσικός πρόδρομος του πολιτισμού λόγω της ικανότητάς τους να χειρίζονται αντικείμενα.
Τα ανθρωποειδή όπως οι χιμπατζήδες και οι μπονόμπο είναι έξυπνοι, έχουν αντίχειρες, χρησιμοποιούν ήδη εργαλεία και μπορούν να περπατήσουν στα δύο πόδια όπως οι άνθρωποι. Όμως, τα πρωτεύοντα θηλαστικά θα αντιμετώπιζαν πιθανότατα την εξαφάνιση μαζί με τους ανθρώπους, επειδή είναι ευάλωτα στις ίδιες απειλές που επηρεάζουν και τον άνθρωπο.
Ακόμη και αν επιβίωναν, οι ειδικοί λένε ότι τα πρωτεύοντα θηλαστικά είναι ευάλωτα στα αρπακτικά και στον ανταγωνισμό, είναι περιορισμένα όσον αφορά τα περιβάλλοντα και τα οικοσυστήματα στα οποία μπορούν να ζήσουν και έχουν αργούς ρυθμούς αναπαραγωγής και ανάπτυξης. Τα πρωτεύοντα θηλαστικά βασίζονται, επίσης, σε σφιχτοδεμένες κοινότητες για την επιβίωσή τους -με συντονισμένες κοινωνικές συμπεριφορές όπως το κυνήγι, η περιποίηση και η άμυνα κατά των θηρευτών- και τα μικρά μεγέθη των πληθυσμών τους σημαίνουν ότι μπορεί να δυσκολευτούν να προσαρμοστούν σε έναν αλλαγμένο κόσμο.
Τα χταπόδια, καλύτεροι υποψήφιοι να κυριαρχήσουν
«Τα χταπόδια, από την άλλη πλευρά, είναι δυνητικά καλύτεροι υποψήφιοι για να καλύψουν μια οικολογική θέση σε έναν μετα-ανθρώπινο κόσμο», πρόσθεσε ο καθηγητής Coulson. Μπορούν ήδη να διακρίνουν μεταξύ πραγματικών και εικονικών αντικειμένων, να λύνουν γρίφους, να χειρίζονται το περιβάλλον τους, να χρησιμοποιούν σύνθετα εργαλεία χρησιμοποιώντας τα πλοκάμια τους που μοιάζουν με αντίχειρες και να ζουν σε ένα ευρύ φάσμα περιβαλλόντων, από βαθιές τάφρους μέχρι παράκτια ύδατα. Τα χταπόδια είναι, επίσης, ικανά να επιβιώνουν σε δύσκολες συνθήκες και είναι τρομεροί κυνηγοί με μεγάλη ποικιλία θηραμάτων, όπως μύδια, γαρίδες, αστακούς, ψάρια, καρχαρίες, ακόμη και πουλιά.
Αν και έχουν σχετικά μικρή διάρκεια ζωής, από 1,5 έως πέντε χρόνια, αναπαράγονται και φτάνουν πολύ γρήγορα στην απαραίτητη σωματική και πνευματική ωριμότητα. Και ενώ μπορεί να είναι κοινωνικά πλάσματα, τα χταπόδια φροντίζουν σε μεγάλο βαθμό τον εαυτό τους και δεν βασίζονται σε αυστηρές, συντονισμένες κοινωνικές συμπεριφορές όπως τα πρωτεύοντα θηλαστικά.
«Τυχαίες μεταλλάξεις, απρόβλεπτα γεγονότα εξαφάνισης και στενώσεις πληθυσμών μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την πορεία της εξέλιξης, καθιστώντας δύσκολο να προσδιοριστεί αν ένα άλλο είδος θα αναπτύξει νοημοσύνη ανθρώπινου επιπέδου ή την τάση να κατασκευάζει πόλεις. Θα μπορούσαν, όμως, τα χταπόδια να αντικαταστήσουν τους ανθρώπους -και ενδεχομένως και τα πρωτεύοντα θηλαστικά- αν πέθαιναν; Απολύτως», κατέληξε ο καθηγητής.