Πόσο πολύ αξίζει μια καλή φωτογραφία, ώστε να καταδέχεσαι μέχρι και να πεθάνεις προσπαθώντας να την τραβήξεις; Οι θάνατοι που σχετίζονται με τις σέλφι δεν οφείλονται μόνο σε ρίσκο ή ματαιοδοξία.
Τον περασμένο Ιούλιο, η 27χρονη ταξιδιωτική influencer Aanvi Kamdar έπεσε στο κενό ενώ τραβούσε πλάνα σε έναν καταρράκτη 300 μέτρων στην Ινδία για να τα μοιραστεί στο Instagram.
Τον περασμένο Απρίλιο, μια 39χρονη «δημιουργός περιεχομένου» γλίστρησε από μια πλατφόρμα στη Γεωργία, ενώ σκαρφάλωνε πάνω σε ένα εμπόδιο για να βγάλει μια selfie.
Τον Μάρτιο ένας 43χρονος τουρίστας στην Ινδονησία έπεσε στο κενό, προσθαώντας να βγάλει φωτογραφία τον εαυτό του στην άκρη ενός γκρεμού.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, μια 39χρονη τουρίστρια έπεσε από γκρεμό στο Beacon Hill της Νέας Υόρκης, ενώ πόζαρε για μια selfie με τον σύζυγό της.
Death by selfie
Σύμφωνα με μιαμελέτη του 2022 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Travel Medicine, μεταξύ 2008 και 2021 σημειώθηκαν 379 θάνατοι παγκοσμίως που σχετίζονται με selfie.
Αυτός είναι πάνω από 4 φορές ο αριθμός των ανθρώπων που πέθαναν από δάγκωμα καρχαρία την ίδια περίοδο. Και πάλι ο αριθμός αυτός είναι πιθανότατα πολύ μικρότερος, επειδή οι αριθμοί προέρχονται κυρίως από αναφορές των ΜΜΕ, οι οποίες δεν καλύπτουν όλους τους θανάτους.
Οι θάνατοι που σχετίζονται με τις σέλφι δεν είναι ένας ή δύο ριψοκίνδυνοι ή ματαιόδοξοι έφηβοι. Επηρεάζουν τουρίστες και ντόπιους όλων των ηλικιών σε όλο τον κόσμο. Γι' αυτό, τα τελευταία χρόνια, ο ερευνητής Sam Cornell ηγείται της έκκλησης να θεωρηθεί ο θάνατος από selfie ένα ζήτημα δημόσιας υγείας.
«Πρόκειται για μια ανθρώπινη συμπεριφορά που θα μπορούσε να είναι επιζήμια και γι' αυτό πρέπει να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο και να επικοινωνήσουμε καλύτερα τους κινδύνους», λέει ο Cornell. Κάνει το διδακτορικό του πάνω σε τέτοιου είδους θανάτους στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας, στην Αυστραλία.
Πριν από την παρουσία του selfie stick, η οποία ξεκίνησε στα iPhone το 2010, οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να πεθαίνουν από τυχαία πτώση σε φυσικούς προορισμούς. «Οι άνθρωποι ανέκαθεν έπαιρναν ρίσκα», λέει ο Cornell. «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα smartphones απλώς επιταχύνουν και ενισχύουν αυτή την τάση».
Το ρίσκο με τα smartphones
Δεν είναι μόνο ότι τα smartphones μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή όλων μας σε επικίνδυνες καταστάσεις. Αυξάνουν επίσης ενεργά τον αριθμό των ανθρώπων που πηγαίνουν σε σημεία όπως οι γκρεμοί και οι καταρράκτες.
Μια μελέτη τον Απρίλιο ποσοτικοποίησε, για πρώτη φορά, πώς η έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχει αυξήσει άμεσα τον αριθμό των επισκεπτών σε εθνικά πάρκα στις Η.Π.Α. Περισσότεροι επισκέπτες σημαίνουν περισσότερες ευκαιρίες για να πάνε τα πράγματα στραβά.
Η μελέτη του 2022 Journal of Travel Medicine διαπίστωσε ότι οι πτώσεις από ύψος ευθύνονται για περίπου το 50% των τραυματισμών που σχετίζονται με selfie, ακολουθούμενες από περιστατικά που σχετίζονται με τις μεταφορές (28%) και πνιγμούς (13%).
Σε ποια χώρα συμβαίνουν τα περισσότερα ατυχήματα
Οι τουρίστες - 37% των περιπτώσεων - είχαν περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από πτώση από ύψος παρά από άλλες αιτίες, και έτειναν να είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία από τα ντόπια θύματα, τα οποία ήταν συχνότερα έφηβοι και νεαροί ενήλικες που επιδίδονταν σε επικίνδυνες συμπεριφορές.
Ο μεγαλύτερος αριθμός θανάτων σημειώθηκε στην Ινδία (ένα στατιστικό στοιχείο που ώθησε τη χώρα να ανακηρύξει τους θανάτους που σχετίζονται με selfie σε «μείζον εθνικό πρόβλημα» το 2015), ακολουθούμενη από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία.
Ο ρόλος των ΜΜΕ
Ωστόσο, παρά τις σαφείς τάσεις, το κοινό και τα ΜΜΕ φαίνεται να αντιμετωπίζουν τις πτώσεις με selfie όχι ως αποτέλεσμα θεμάτων ασφάλειας σε τουριστικούς χώρους που πρέπει να αντιμετωπιστούν, αλλά μάλλον ως ατομικές αδυναμίες και προσωπικές... αστοχίες του κάθε θύματος ξεχωριστά.
Ο Cornell εξέτασε την κάλυψη των θανατηφόρων ατυχημάτων από τα ΜΜΕ και διαπίστωσε ότι σπάνια περιλάμβανε κάποιου είδους εκπαίδευση για την πρόληψή τους.
Αντ' αυτού, τα άρθρα έτειναν να υιοθετούν έναν κατηγορητικό και υποτιμητικό τόνο, εξιστορώντας τι είχε κάνει το άτομο που προηγήθηκε του θανάτου ή τονίζοντας την απάθεια και την άγνοια των τουριστών. Το τμήμα των σχολίων από κάτω ήταν επίσης αρκετά... αδίστακτο, σημειώνει ο Cornell. «Καλά να πάθει», «Τα ήθελε» και τα συναφή, δηλαδή.
«Αυτό συμβαίνει όταν είσαι συγκεντρωμένος στο τηλέφωνό σου και όχι στο περιβάλλον σου», έγραψε ένας αναγνώστης στα σχόλια κάτω από το άρθρο της Daily Mail που κάλυπτε τον θάνατο της Kamdar. Κάποιος άλλος έγραψε: «Νομίζω ότι αυτό λέει κάτι για τη νοημοσύνη των ανθρώπων που αυτοαποκαλούνται influencers».
Η υιοθέτηση του «no-selfie zone»
Πολλοί που ζουν και εκμεταλλεύονται τουριστικά τις φυσικές τοποθεσίες, ωστόσο, λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους αυτά τα περιστατικά και θεωρούν ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα για το οποίο οι ίδιοι (και όχι μόνο το άτομο) έχουν την ευθύνη να το αντιμετωπίσουν.
Σε μια άλλη μελέτη, ο Cornell μίλησε με 18 επαγγελματίες στην Αυστραλία, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού των εθνικών πάρκων και των τοπικών συμβουλίων στο Σίδνεϊ. Η τυπική λύση είναι να τοποθετηθούν εκπαιδευτικές πινακίδες και εμπόδια, όπως γίνεται ήδη σε σημεία που μπορεί να είναι επικίνδυνα ακόμη και αν δεν είσαι κολλημένος στο τηλέφωνό σου.
Ένα πιο δραστικό μέτρο είναι να οριστεί μια ολόκληρη περιοχή ως «no-selfie zone». Ορισμένοι ερευνητές έχουν ζητήσει να υιοθετηθούν περισσότερο αυτές οι ζώνες- προς το παρόν δεν υπάρχουν δεδομένα που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά τους. Αλλά πιθανώς οι πινακίδες, τα εμπόδια και οι περιορισμοί δεν μπορούν να κάνουν δα και τόσα πολλά για τους ανθρώπους που είναι αποφασισμένοι και διατεθειμένοι πάση
(μερικές φορες... κυριολεκτικά) θυσία να τραβήξουν την τέλεια φωτογραφία.
«Είμαστε δημιουργοί περιεχομένου, όχι δάσκαλοι»
Η ιδανική κίνηση, κατά πολλούς, θα ήταν αν οι ίδιοι οι ταξιδιωτικοί influencers προειδοποιούσαν τους επίδοξους επισκέπτες για τις πιθανές λανθασμένες εκτιμήσεις κατά τη λήψη φωτογραφικού ή κινηματογραφικού περιεχομένου σε επικίνδυνους προορισμούς.
Αλλά όταν ο Cornell μίλησε, αντίστοιχα, με 19 ταξιδιωτικούς και τουριστικούς influencers για μια μελέτη που δεν έχει ακόμη δημοσιευτεί, βρήκε μικρή συμμετοχή. «Ένα από τα κύρια θέματα που προέκυψαν ήταν, όπως, «Είμαστε δημιουργοί περιεχομένου»», θυμάται. «Δεν είμαστε εδώ για να εκπαιδεύσουμε. Είμαστε εδώ για να διασκεδάσουμε». « Και ανεξάρτητα από το τι θα έπρεπε να κάνουν οι φορείς αυτοί της τόσο μεγάλης ψηφιακής επιρροής, είναι δύσκολο να ρυθμιστεί ή να επιβληθεί το τι λένε στα «αιχμάλωτα» ακροατήριά τους.
Αν τα smartphones είναι το πρόβλημα, ίσως είναι και η λύση. Στον ονειρεμένο κόσμο του Cornell, ένας κατασκευαστής όπως η Apple θα ειδοποιούσε τους χρήστες του μόλις έφταναν σε συγκεκριμένες συντεταγμένες ότι βρίσκονται σε επικίνδυνη ζώνη.
Τέτοιες ειδοποιήσεις θα μπορούσαν ακόμη και να σας ενημερώνουν για το πόσοι άνθρωποι έχουν πεθάνει στο παρελθόν στο ίδιο σημείο βγάζοντας μια selfie - μια απογοητευτική στρατηγική που έχει χρησιμοποιηθεί για να αποθαρρύνει το επικίνδυνο άθλημα του ψαρέματος πάνω σε βράχους στην Αυστραλία. Κάποιοι Ινδοί ερευνητές δημιούργησαν μια εκδοχή αυτής της ιδέας το 2018: μια εφαρμογή που ονομάζεται Saftie (ασφάλεια [safety] συν selfie), η οποία φαίνεται να μην είναι πλέον διαθέσιμη.
Ενώ οι ερευνητές μελετούν τους καλύτερους τρόπους προσέγγισης των selfie takers, όλες οι στρατηγικές καταλήγουν στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση, ώστε τα άτομα να μπορούν να κάνουν τις ασφαλέστερες επιλογές. «Νομίζω ότι θα πρέπει να μπορείτε να βγάζετε selfie όπου θέλετε», λέει ο Cornell. «Αλλά πιστεύω επίσης ότι θα πρέπει να ενημερώνεσαι αν κάνεις κάτι επικίνδυνο».