Ο Πάπας Φραγκίσκος πέθανε τη Δευτέρα του Πάσχα σε ηλικία 88 ετών μετά από μάχη με την πνευμονία. Ο θάνατός του προκάλεσε παγκόσμιο πένθος και θλίψη.
Γεννημένος στην Αργεντινή, ο Πάπας Φραγκίσκος εκτιμούσε βαθιά τις πολιτισμικές του ρίζες μέσα από τη γαστρονομία, διατηρώντας παράλληλα μια λιτή διατροφή.
Παρά την απλότητα των γευμάτων του, είχε αγαπημένα φαγητά όπως η πίτσα, το matte και οι empanadas, στοιχεία που υπογράμμιζαν τη βαθιά σύνδεσή του με την αργεντίνικη κουζίνα.
Ο Πάπας Φραγκίσκος γεννήθηκε ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής στις 17 Δεκεμβρίου 1936, και -παρόλο που οι γονείς του είχαν διαφύγει στην Ιταλία για να γλιτώσουν από το φασιστικό καθεστώς- διατήρησε πάντοτε την αγάπη του για τη γαστρονομία της πατρίδας του.
Αν και ο Πάπας ακολουθούσε μια σχετικά λιτή διατροφή, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, όταν η υγεία του παρουσίαζε συχνά προβλήματα, δεν του έλειπαν κάποιες περιστασιακές απολαύσεις και ήταν ένθερμος υποστηρικτής των τοπικών, εγχώριων προϊόντων.
Ο Πάπας Φραγκίσκος συχνά προτιμούσε ένα απλό γεύμα. Τα συνηθισμένα του πιάτα αποτελούνταν από βασικά φαγητά, όπως ψητό κοτόπουλο με σαλάτα, φρούτα και ένα ποτήρι κρασί. Για πρωινό, του άρεσε να απολαμβάνει φρέσκο χυμό πορτοκάλι και membrillo, μια ζελατινώδη πάστα από κυδώνι που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Αργεντινή, τη γενέτειρά του.
Η ιταλική κουζίνα και η αγάπη του Πάπα για την πίτσα
Ο Πάπας Φραγκίσκος αγαπούσε επίσης τα ζυμαρικά -μια προτίμηση που αναμφίβολα διαμορφώθηκε από την παραμονή του στην Ιταλία-, αλλά τα περιόρισε τα τελευταία χρόνια, ακολουθώντας τις συστάσεις των γιατρών του σχετικά με την κατανάλωση υδατανθράκων.
Τα παπικά γεύματα προετοιμάζονταν κυρίως με υψηλής ποιότητας, φρέσκα υλικά, καλλιεργημένα στις αγροτικές εκτάσεις του Βατικανού στο Καστέλ Γκαντόλφο, κάτι που αντανακλά τη φιλοσοφία του για το περιβάλλον, όπως αυτή περιγράφεται στην εγκύκλιο Laudato si’.
Παρά τις περιορισμένες διατροφικές του συνήθειες, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε κάποιες ιδιαίτερες γαστρονομικές προτιμήσεις. Είχε δηλώσει την αδυναμία του στην πίτσα, και μάλιστα είχε γιορτάσει τα γενέθλιά του με μια γιγάντια πίτσα, μήκους περίπου 4 μέτρων. Είχε μάλιστα εκφράσει μία από τις πιο απλές, αλλά ειλικρινείς επιθυμίες του: «Να μπορούσα μια μέρα να βγω έξω, χωρίς να με αναγνωρίσει κανείς, και να πάω σε μια ρωμαϊκή πιτσαρία για μια πίτσα».
Ακόμη, λάτρευε το Bagna càuda, ένα ζεστό ιταλικό dip, από την περιοχή του Πιεμόντε, το οποίο παρασκευάζεται με ελαιόλαδο, βούτυρο, σκόρδο, αντζούγιες και βότανα. Το πιάτο σερβίρεται ζεστό και συνήθως συνοδεύει ωμά ή ελαφρώς μαγειρεμένα λαχανικά, ιδανικό για κοινή κατανάλωση στο τραπέζι.
Όπως έγραψε ο συγγραφέας και βιογράφος Αλμποργκέτι: «Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο λατρεύει το bagna càuda. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το bagna càuda είναι ένα σύμβολο συντροφικότητας: η συζήτηση κινείται γύρω από ένα σκεύος στο κέντρο του τραπεζιού, ενώ οι ιστορίες και οι χειρονομίες των συνδαιτυμόνων ζωντανεύουν».
Τιμώντας τις νοτιοαμερικανικές ρίζες του
Ως ο πρώτος Πάπας από τη Νότια Αμερική, η εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου αποτέλεσε ένα ιστορικό γεγονός για τους εκεί καθολικούς, και ο ίδιος δεν έχασε ποτέ την επαφή με τις ρίζες του. Λέγεται πως του άρεσε ιδιαίτερα το matte, ένα ποτό πλούσιο σε καφεΐνη που είναι δημοφιλές στη Νότια Αμερική και που συχνά του προσφερόταν ως δώρο από πιστούς. Είχε επίσης αδυναμία στα alfajores, παραδοσιακά μπισκότα της Λατινικής Αμερικής με γλυκιά γέμιση, συχνά καλυμμένα με άχνη ζάχαρη, τριμμένη καρύδα ή σοκολάτα. Άλλο ένα αγαπημένο του γλυκό ήταν το dulce de leche, ένα πηχτό, γλυκό, καραμελωμένο άλειμμα.
Η αργεντίνικη κουζίνα είναι έντονα κρεατοκεντρική, και σε πολλές συνεντεύξεις του ο Πάπας Φραγκίσκος εξέφρασε την προτίμησή του στις empanadas, μικρά πιτάκια γεμισμένα με κρέας, που καταναλώνονται ως σνακ ή ελαφρύ γεύμα στην Αργεντινή.
Αν και η empanada έχει τις ρίζες της στην Ισπανία του 16ου αιώνα, η εκδοχή της στη Νότια Αμερική απέκτησε ιδιαίτερο τοπικό χαρακτήρα, χάρη στα τοπικά υλικά και μπαχαρικά που της προσέδωσαν μοναδική γεύση, καθιστώντας την αγαπημένο σνακ της εργατικής τάξης στην Αργεντινή.
Η αγάπη του Πάπα Φραγκίσκου για τις empanadas ήταν τόσο έντονη που το πιάτο αυτό περιλαμβάνεται ακόμη και στο επίσημο Βατικανό Μαγειρικό Βιβλίο, το οποίο επιμελήθηκε η Ελβετική Φρουρά του Πάπα. Το βιβλίο εξερευνά πάνω από 500 χρόνια παποσύνης και παρουσιάζει τι έτρωγαν οι Πάπες καθώς και σκηνές από τις κουζίνες του Βατικανού.
Παρότι τα απλά γεύματα, όπως κοτόπουλο χωρίς πέτσα και σαλάτα, ήταν ο κανόνας, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε την ψυχή ενός πραγματικού λάτρη του φαγητού. Εκτιμούσε τη διαδικασία παραγωγής εκλεκτών υλικών και την τέχνη του να τα μετατρέπεις σε γεύματα που θρέφουν όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή. Η empanada αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της λιτότητας: ένα απλό, ανεπιτήδευτο σνακ, αγαπημένο στους εργάτες, που ωστόσο περιλαμβάνει σε μία μόνο μπουκιά όλη την κληρονομιά και τις γεύσεις της Αργεντινής.
Ακόμη, λάτρευε τα σοκολατένια κέικ και τα φουρνιστά αρτοσκευάσματα αλλά και το chipa, το λαστιχωτό ψωμί με τυρί από την Παραγουάη.