Η βασιλεία καλά κρατεί ακόμη στην Ευρώπη, με τους περισσότερους από εμάς να εντυπωσιαζόμαστε με τα παλάτια, τα κάστρα και όλη αυτή τη χλιδή και τον πλούτο μέσα στα οποία ζουν.
Αν δει όμως κανείς το ποσό που πληρώνει ο απλός φορολογούμενος πολίτης για να μπορεί, π.χ., να παρέχει ένα κρατικό δείπνο ο τάδε βασιλιάς στον τάδε ηγέτη, με τα χρυσά μαχαιροπίρουνα, τα πανάκριβα κρασιά και τις ορδές των υπηρετών να τρέχουν για να κάνουν ό,τι τους ζητηθεί, είναι να απορεί εάν όντως προσφέρουν κάτι.
Ο Guardian σε δημοσίευμά του θέλησε να ψάξει λίγο περισσότερο αλλά και να συγκρίνει τα χρήματα που λαμβάνουν οι μεγαλύτερες βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης για να συντηρούν αυτό το παραμύθι. Με τα έξοδα, φυσικά, για τη συντήρηση των παλατιών, το προσωπικό, την ασφάλεια αλλά και τις πανάκριβες τουαλέτες που φορούν οι βασίλισσες να επωμίζεται ποιος άλλος; Ο απλός λαός.
Οι βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης και πόσα χρήματα παίρνουν από τους φορολογούμενους
Τα τρελά χρήματα που λαμβάνει το βρετανικό παλάτι
Ηνωμένο Βασίλειο
Όνομα οικογένειας/οίκος: Γουίνδσορ
Μονάρχης: Κάρολος Γ’
Δημόσια χρηματοδότηση: 86-127 εκατομμύρια στερλίνες
Πρόκειται για την πιο διάσημη από τις μεγάλες βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης και πιθανώς την πλουσιότερη και ισχυρότερη. Πολλοί Βρετανοί υποθέτουν λανθασμένα πως ο μονάρχης τους εκπληρώνει καθαρά τελετουργικούς ρόλους και δεν έχει πραγματική εξουσία. Ωστόσο, μια αρχαϊκή διαδικασία, γνωστή ως «συναίνεση», επιτρέπει στον μονάρχη ή τον διάδοχο να ελέγχει μυστικά τους νόμους πριν εγκριθούν από τα εκλεγμένα μέλη του κοινοβουλίου.
Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιήθηκε κάποτε από τη βασίλισσα Ελισάβετ για να πείσει τους υπουργούς να αλλάξουν τον νόμο, ώστε να αποκρύψουν από το κοινό τον «ενοχλητικό» ιδιωτικό της πλούτο.
Δεν υπάρχει ανάλυση του ποσού που λαμβάνουν τα μεμονωμένα μέλη της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας για τα επίσημα καθήκοντά τους. Ο μονάρχης λαμβάνει ένα κατ’ αποκοπή ποσό -την κυρίαρχη επιχορήγηση-, το οποίο, μάλιστα, έχει αυξηθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία.
Συγκεκριμένα, οι φορολογούμενοι του Ηνωμένου Βασιλείου έδωσαν πέρυσι 86,3 εκατομμύρια λίρες για το κόστος της βρετανικής βασιλικής οικογένειας. Αν βγάλει κανείς από αυτά τα 34,5 εκατομμύρια λίρες που δαπανήθηκαν για την ανακαίνιση των ανακτόρων του Μπάκιγχαμ, οι Βρετανοί πλήρωσαν 51,8 εκατομμύρια λίρες για τη βασιλική οικογένεια.
Ένα θέμα που έχει προκαλέσει μεγάλες συζητήσεις στην Αγγλία είναι το γεγονός πως ο βασιλιάς και ο διάδοχός του, πρίγκιπας Γουίλιαμ, λαμβάνουν επίσης εισόδημα από δύο κληρονομικά κτήματα -το δουκάτο του Λάνκαστερ και το Δουκάτο της Κορνουάλης-, για τα οποία δεν πληρώνουν κανέναν φόρο.
Υπάρχει μια συζήτηση εδώ και πάρα πολλά χρόνια σχετικά με το εάν τα χρήματα αυτά -που σήμερα ξεπερνούν τα 40 εκατομμύρια λίρες ετησίως- θα έπρεπε πραγματικά να πηγαίνουν στο δημόσιο. Το παλάτι του Μπάκιγχαμ επιμένει πως τα έσοδα είναι «ιδιωτικό εισόδημα», αλλά λέει ότι ένα μέρος τους πηγαίνει και στα επίσημα καθήκοντά τους.
Η βασιλική οικογένεια της Βρετανίας δεν πληρώνει
φόρο εισοδήματος, ενώ απαλλάσσονται και από το φόρο κληρονομιάς, πράγμα που σημαίνει ότι η περιουσία της εκλιπούσας βασίλισσας Ελισάβετ πέρασε στον γιο της χωρίς καμία παρακράτηση από το κράτος.
Με τι ποσό χρηματοδοτείται από το κράτος ο Φελίπε και η Λετίθια
Ισπανία
Όνομα οικογένειας/οίκος: Βουρβόνες
Μονάρχης: Φελίπε 6ος
Δημόσια χρηματοδότηση: 7,4 εκατομμύρια στερλίνες
Η βασιλική οικογένεια της Ισπανίας έχει βρεθεί πολλές φορές στο στόχαστρο κριτικής. Ο πρώην βασιλιάς Χουάν Κάρλος βρέθηκε αντιμέτωπος με κατηγορίες για διαφθορά και εξωσυζυγικές σχέσεις, με αποτέλεσμα να παραιτηθεί το 2014 και να εγκαταλείψει τελικά τη χώρα.
Οι έρευνες σχετικά με τις οικονομικές του συναλλαγές τέθηκαν τελικά στο αρχείο και οι δικηγόροι του πρώην βασιλιά σημείωσαν ότι είχε απαλλαγεί από «οποιαδήποτε παράνομη συμπεριφορά επιδεκτική ποινικής μομφής».
Ωστόσο, τα σκάνδαλα οδήγησαν σε έντονη συζήτηση μεταξύ των Ισπανών για τη βασιλική τους οικογένεια, η οποία φέτος θα λάβει 8.431.150 ευρώ (7,4 εκατ. λίρες) από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Επιδιώκοντας να παρουσιάσει μια νέα εποχή διαφάνειας, ο γιος του Χουάν Κάρλος, ο βασιλιάς Φελίπε, δημοσιοποίησε την προσωπική του περιουσία, ύψους 2,6 εκατ. ευρώ (2,28 εκατ. λίρες). Αποποιήθηκε την προσωπική του κληρονομιά από τον πατέρα του το 2020 και τον απέσυρε από τη χρήματα που λαμβάνει η βασιλική οικογένεια.
Από τη δημόσια επιχορήγηση, ο Φελίπε λαμβάνει 269.296 ευρώ (236.214,10 λίρες) ως ετήσιο προσωπικό επίδομα, ενώ η σύζυγός του, η βασίλισσα Λετίθια, λαμβάνει 148.105 ευρώ (129.911 λίρες). Η μητέρα του, η εν διαστάσει σύζυγος του Χουάν Κάρλος, Σοφία, λαμβάνει ετήσιο επίδομα 121.186 ευρώ (106.299 λίρες).
Τέλος, σε αντίθεση με τους Βρετανούς βασιλείς, οι Ισπανοί πληρώνουν φόρο για το εισόδημά τους.
Τι χρήματα παίρνει από το κράτος το σουηδικό παλάτι
Σουηδία
Όνομα οικογένειας/οίκος: Bernadottes
Μονάρχης: Γκουστάβ
Δημόσια χρηματοδότηση: 11,5 εκατομμύρια στερλίνες
Η Σουηδία ήταν η πρώτη μοναρχία που άλλαξε τους κανόνες διαδοχής της και επιτρέπει πλέον και σε γυναίκες να διεκδικήσουν το θρόνο. Η αλλαγή αυτή ψηφίστηκε από το σουηδικό κοινοβούλιο το 1980 και οδήγησε στο να γίνει η πριγκίπισσα Βικτόρια διάδοχος, αντί του αδελφού της, πρίγκιπα Καρλ Φίλιππου.
Η σουηδική βασιλική αυλή έλαβε συνολική επιχορήγηση ύψους 147,9 εκατ. σουηδικών κορωνών (11,5 εκατ. λιρών) το 2021 (τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία). Από αυτά, τα 73,9 εκατ. κορώνες (5,8 εκατ. λίρες) κάλυπταν το κόστος των επίσημων καθηκόντων του βασιλιά, των ταξιδιών, του προσωπικού και των στάβλων.
Στο πλαίσιο αυτό, 13,6 εκατ. kr (1 εκατ. λίρες) διατέθηκαν στον βασιλιά και σε άλλους βασιλικούς με τίτλο που εκτελούν επίσημα καθήκοντα για την κάλυψη δαπανών «μη επίσημου χαρακτήρα που συνδέονται με τη βασιλική θέση ή προκαλούνται από αυτήν», σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του δικαστηρίου.
Ατομικά, ο βασιλιάς Καρλ Γκούσταβ και η σύζυγός του, Σίλβια, λαμβάνουν 8 εκατ. kr (625.423 λίρες), ενώ η Βικτόρια και ο σύζυγός της εισπράττουν 4,5 εκατ. kr (351.800 λίρες) και ο Καρλ Φίλιπ με τη σύζυγό του 1,1 εκατ. kr (85.995 λίρες).
Το 2019, ο βασιλιάς αφαίρεσε από πέντε από τα εγγόνια του τους βασιλικούς τίτλους, προκειμένου να μειώσει το συνολικό κόστος των εξόδων τους.
Φίλιππος και Ματθίλδη του Βελγίου, η κρατική χρηματοδότηση που λαμβάνουν
Βέλγιο
Οικογενειακό όνομα/οίκος: van België, de Belgique, ή von Belgien
Μονάρχης: Φίλιππος
Δημόσια χρηματοδότηση: 12,5 εκατομμύρια στερλίνες
Όπως και οι Βρετανοί βασιλείς, η βελγική μοναρχία εγκατέλειψε το προηγούμενο επώνυμό της, Saxe-Coburg-Gotha, το 1920, ως απάντηση στο έντονο αντιγερμανικό συναίσθημα μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το νέο όνομα -van België (ολλανδικά), de Belgique (γαλλικά) ή von Belgien (γερμανικά)- σημαίνει «του Βελγίου», στις τρεις επίσημες γλώσσες της χώρας.
Ο Βέλγος μονάρχης δεν έχει άμεση εξουσία από το 1951, αν και ο βασιλιάς διατηρεί το δικαίωμα «να συμβουλεύεται τους υπουργούς του, να τους ενθαρρύνει και να τους προειδοποιεί».
Ο βασιλιάς Φίλιππος λαμβάνει ετήσιο πολιτικό κατάλογο για να καλύψει το κόστος της εκτέλεσης των επίσημων καθηκόντων του. Το ποσό καθορίζεται στην αρχή κάθε βασιλείας.
Ο Φίλιππος, ο οποίος ανέβηκε στον θρόνο το 2013, έλαβε 12,5 εκατ. ευρώ (11 εκατ. λίρες) το 2021, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της βελγικής κυβέρνησης. Το ποσό έχει οριστεί να αυξάνεται με το μέτρο του πληθωρισμού που μετρά ο δείκτης τιμών καταναλωτή. Εκτός από τα 11 εκατ. λίρες που καταβάλλονται στον Φίλιππο, και άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας λαμβάνουν ετήσιες «αμοιβές».
Ο πατέρας του Φιλίππου, ο βασιλιάς Αλβέρτος Β', ο οποίος παραιτήθηκε το 2013, λαμβάνει 980.000 ευρώ (862.635 λίρες), το μεγαλύτερο παιδί του Αλβέρτου, η πριγκίπισσα Άστριντ, λαμβάνει 341.000 ευρώ (300.161 λίρες), ελαφρώς περισσότερα από τον μικρότερο αδελφό της, τον πρίγκιπα Λοράν, ο οποίος λαμβάνει 327.000 ευρώ (287.838 λίρες).
Η ετεροθαλής αδελφή τους, η πριγκίπισσα Ντελφίν, της οποίας η πατρότητα του Αλβέρτου αναγνωρίστηκε από το δικαστήριο το 2020, δεν λαμβάνει καμία βασιλική χρηματοδότηση.
Οι πληρωμές υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος.
14 εκατ. λίρες η χρηματοδότηση στο παλάτι της Δανίας
Δανία
Όνομα οικογένειας/οίκος: Glücksburgs
Μονάρχης: Μαργκρέτε
Δημόσια χρηματοδότηση: 14 εκατομμύρια λίρες
Η βασίλισσα Μαργκρέτε II, 82 ετών, η μακροβιότερη μονάρχης της Ευρώπης, λαμβάνει περίπου 91,1 εκατ. κορώνες ετησίως (10,7 εκατ. λίρες Αγγλίας). Σύμφωνα με την κυβέρνηση, αυτά καλύπτουν δαπάνες «που σχετίζονται με το προσωπικό, τη λειτουργία του βασιλικού οίκου, τη διοίκηση και τα ακίνητα, καθώς και τα έξοδα της βασίλισσας πιο ιδιωτικής φύσης».
Ξεχωριστά, ο γιος της και διάδοχος του θρόνου, Φρέντερικ, λαμβάνει 22.434.876 κορώνες (2,64 εκατ. λίρες) ετησίως, το 10% των οποίων πηγαίνει στη σύζυγό του.
Ο μικρότερος αδελφός του Φρέντερικ, ο πρίγκιπας Γιόακιμ, ο έκτος στη σειρά διαδοχής του θρόνου, λαμβάνει 3.965.400 κορώνες (467.045 λίρες) ετησίως. Όλα τα χρήματα λαμβάνονται αφορολόγητα.
Η βασίλισσα Μαργκρέτε αφαίρεσε από τα τέσσερα παιδιά του Γιόακιμ -τον Νικολάι, τον Φέλιξ, τον Χένρικ και την Αθηνά- τους βασιλικούς τίτλους τους, σε μια κίνηση που αποσκοπεί στη μείωση του κόστους της οικογένειας.
Το παλάτι δήλωσε ότι η βασίλισσα ήθελε να «δημιουργήσει ένα πλαίσιο για τα τέσσερα εγγόνια, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, ώστε να μπορούν να διαμορφώνουν τη δική τους ύπαρξη χωρίς να περιορίζονται από τις ειδικές εκτιμήσεις και υποχρεώσεις που συνεπάγεται η επίσημη υπαγωγή στον βασιλικό οίκο ως θεσμό».
Τα χρήματα που λαμβάνει από το κράτος το παλάτι του Λουξεμβούργου
Λουξεμβούργο
Όνομα οικογένειας/οίκος: Οικογένεια του μεγάλου δουκάτου του Λουξεμβούργου
Μονάρχης: Μέγας δούκας Χένρι
Δημόσια χρηματοδότηση: 16,9 εκατομμύρια λίρες
Ο βασιλιάς της Αγγλίας δεν είναι ο μόνος που εκφωνεί χριστουγεννιάτικο μήνυμα. Το ίδιο κάνει και ο Μέγας Δούκας του Λουξεμβρούργου κάθε παραμονή Χριστουγέννων.
Ο τελευταίος κυβερνητικός προϋπολογισμός για το 2023 δείχνει ότι οι πληρωμές προς το Maison du Grand-Duc (Σπίτι του Μεγάλου Δούκα) ανέρχονται σε 19.257.155 ευρώ (16,9 εκατ. λίρες). Από αυτά, 15,9 εκατ. ευρώ (13,9 εκατ. λίρες) δαπανήθηκαν για καθημερινά έξοδα και 3,3 εκατ. ευρώ (2,9 εκατ. λίρες) για κεφαλαιουχικά έργα, όπως ανακαινίσεις.
Εκτός από τις κρατικές αυτές πληρωμές για δαπάνες προσωπικού, ο μεγάλος δούκας και ο διάδοχός του λαμβάνουν δωρεές για προσωπικές δαπάνες: το 2022, ο Henri έλαβε 523.103 € (460.381 £) και ο διάδοχος Guilluame έλαβε 217.985 € (191.848 £).
Κάτι όμως αλλάζει: Από τον Ιούλιο, η νομοθεσία που συντάχθηκε από τον πρωθυπουργό, Ξαβιέ Μπετέλ, θα συνδέει τις μελλοντικές αλλαγές στα προσωπικά επιδόματα με τον δημόσιο τομέα. Ο Μπετέλ δήλωσε ότι η συγκέντρωση της βασιλικής χρηματοδότησης θα προσφέρει μεγαλύτερη διαφάνεια, μετά την οργή για τη σύγχυση του δημόσιου και του ιδιωτικού προϋπολογισμού. «Τώρα έχουμε μια μοναρχία που βγαίνει από τον 19ο αιώνα και μπαίνει στον 21ο αιώνα», δήλωσε.
Πλούσια η χρηματοδότηση στο παλάτι της Νορβηγίας
Νορβηγία
Όνομα οικογένειας/οίκος: The Glücksburgs
Μονάρχης: Χάραλντ
Δημόσια χρηματοδότηση: 24 εκατομμύρια λίρες
Η νορβηγική μοναρχία χρονολογείται εδώ και περισσότερα από 1.000 χρόνια. Ο Χάραλντ Φεαρχέαρ θεωρείται ο πρώτος Νορβηγός βασιλιάς που ένωσε διάφορα «μικροβασίλεια» σε ένα ενιαίο βασίλειο περίπου το 885.
Ο σημερινός βασιλιάς ανήκει στον οίκο του Glücksburgs, ο οποίος κατέχει τον νορβηγικό θρόνο από το 1905.
Οι τελευταίοι ετήσιοι λογαριασμοί της βασιλικής αυλής λένε ότι η νορβηγική βασιλική οικογένεια έλαβε 312 εκατ. νορβηγικές κορώνες (24 εκατ. λίρες) το 2022. Δεν είναι σαφές πώς κατανέμεται αυτό το ποσό.
Σε προηγούμενη έκθεση του 2015 αναφέρεται ότι «ο βασιλιάς, η βασίλισσα, ο πρίγκιπας και η πριγκίπισσα διάδοχος λαμβάνουν όλοι ένα επίδομα» για να καλύψουν «τη διαχείριση, λειτουργία, συντήρηση και ανάπτυξη των ιδιωτικών ακινήτων και νοικοκυριών, καθώς και πιστώσεις για ιδιωτικά έξοδα και επίσημη ενδυμασία».
Οι Ολλανδοί πληρώνουν πάνω από 44 εκατ. λίρες στον βασιλιά Βίλεμ-Αλεξάντερ
Ολλανδία
Όνομα οικογένειας/οίκος: van Orange-Nassau
Μονάρχης: Βασιλιάς Βίλεμ-Αλεξάντερ
Δημόσια χρηματοδότηση: 44,2 εκατομμύρια λίρες
Οι Ολλανδοί βασιλείς συγκαταλέγονται στις μοναρχίες που απαλλάσσονται από την καταβολή φόρου εισοδήματος.
Εφέτος, ο πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε απέρριψε τα αιτήματα της αντιπολίτευσης για κατάργηση της απαλλαγής. Η κυβέρνησή του πρότεινε ετήσιο βασιλικό προϋπολογισμό 50,2 εκατ. ευρώ (44,2 εκατ. λίρες) για το 2023.
Αυτό περιλαμβάνει 1.035.000 ευρώ (911.162 λίρες) για τον βασιλιά Βίλεμ-Αλεξάντερ και επιπλέον 5,37 εκατ. ευρώ (4,7 εκατ. λίρες) για την πληρωμή του προσωπικού του και άλλων εξόδων. Η σύζυγός του, Μαξίμα, εισπράττει 411.000 ευρώ (361.823 λίρες) και επιπλέον 700.000 ευρώ (616.245 λίρες) για το προσωπικό και τα έξοδα. Η μητέρα του βασιλιά, Βεατρίκη, η οποία παραιτήθηκε το 2013, λαμβάνει 1,73 εκατ. ευρώ (1,52 εκατ. λίρες).
Η πριγκίπισσα Αμαλία, η 19χρονη διάδοχος του θρόνου, έλαβε 1,72 εκατ. ευρώ (1,51 εκατ. λίρες), εκ των οποίων 307.000 ευρώ (270.235 λίρες) είναι μισθός και τα υπόλοιπα για προσωπικό και έξοδα. Ωστόσο, παραιτήθηκε από το δικαίωμά της για το επίδομα, λέγοντας ότι θα την έκανε να αισθανθεί «άβολα» να το δεχτεί «μέχρι να επιβαρυνθώ με υψηλά έξοδα στο ρόλο μου ως πριγκίπισσα της Οράγγης».