Περιγραφόμενο ως «ηλιόλουστο μέρος για σκιερούς ανθρώπους» από τον Άγγλο συγγραφέα W. Somerset Maugham, το Μονακό είναι μία από τις μικρότερες και πλουσιότερες χώρες.
Το πριγκιπάτο, που βρίσκεται κοντά στη Νίκαια της Γαλλίας και λίγα μίλια από τα ιταλικά σύνορα, έχει πληθυσμό περίπου 38.000 κατοίκους και μόλις επτά στους δέκα από αυτούς είναι εκατομμυριούχοι -σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας συμβούλων ακινήτων Knight Frank-, με τουλάχιστον 199 να διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία ύψους 30 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο αριθμός των εκατομμυριούχων -και δισεκατομμυριούχων- που κατοικούν στο Μονακό αυξάνεται, με την κληρονόμο και σχεδιάστρια μόδας Τατιάνα Σάντο Ντομίνγκο, η οποία έχει καθαρή αξία περίπου 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, να ανακηρύσσεται ως η πλουσιότερη κάτοικός του το 2019.
Η βασιλική οικογένεια Γκριμάλντι, με επικεφαλής τον πρίγκιπα Αλβέρτο Β΄, γιο του πρίγκιπα Ρενιέ και της χολιγουντιανής ηθοποιού Γκρέις Κέλι, είναι ίσως οι πιο διάσημοι πολίτες του πριγκιπάτου, καθώς κυβερνούν το Μονακό εδώ και οκτώ αιώνες - η Ντομίνγκο είναι παντρεμένη με τον ανιψιό του μονάρχη, Αντρέα Κασιράγκι.
Πώς είναι, λοιπόν, στην πραγματικότητα να ζει κανείς σε αυτή την παιδική χαρά των εκατομμυριούχων; Το CNN αναλύει...
Λαμπερός τρόπος ζωής
Η Ιταλίδα τεχνο-επιχειρηματίας Manila Di Giovanni, η οποία ζει στη μικροσκοπική χώρα από το 2018, λέει πως είχε τις «συνήθεις προκαταλήψεις» για το Μονακό όταν ήρθε αρχικά εδώ ως φοιτήτρια και δυσκολεύτηκε να «βρει τον δρόμο της».
«Είναι ένα πιο αποκλειστικό περιβάλλον», λέει. «Αν δεν είσαι ακόμη μέρος του, χρειάζεται χρόνος για να προσαρμοστείς μέσα στην πραγματική κοινωνία. Ήταν πολύ δύσκολα τα πρώτα μου χρόνια».
Ωστόσο, η Di Giovanni, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της πλατφόρμας εικονικής πραγματικότητας DWorld, λέει ότι βρήκε τα πράγματα πιο εύκολα μόλις έφυγε από το πανεπιστήμιο και άρχισε να χτίζει την καριέρα της και αισθάνεται πλέον πολύ οικεία στο Μονακό.
«Νομίζω ότι το Μονακό είναι πραγματικά ένας κόμβος ευκαιριών», προσθέτει η Di Giovanni. «Παρότι είναι μια σχετικά μικρή χώρα, κάθε άτομο απ' όλον τον κόσμο με κάποια επιρροή έρχεται στο Μονακό τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Έτσι, αν βρεις τον δρόμο σου στο σύστημα, μπορείς να αναπτυχθείς αρκετά» εξηγεί.
Η κάτοικος του Μονακό Marcela de Kern Royer, με καταγωγή από τη Γουατεμάλα, λατρεύει τον τρόπο ζωής του πριγκιπάτου, τονίζοντας ότι το να ζει ανάμεσα σε τόσους απίστευτα πλούσιους και επιτυχημένους ανθρώπους τη βοηθά να έχει κίνητρο.
Ωστόσο, παραδέχεται πως η λαμπερή φύση του Μονακό σημαίνει ότι δεν αισθάνεται απαραίτητα άνετα με το να βγαίνει έξω και να κυκλοφορεί πρόχειρα ντυμένη.
«Μερικές φορές δεν θέλεις να βγεις από το σπίτι χωρίς μακιγιάζ», λέει η De Kern Royer, η οποία είναι συγγραφέας του βιβλίου «The Superyacht Industry Book» και σύμβουλος superyacht στην εταιρεία συμβούλων Onboard Monaco. «Θα ένιωθα λίγο κακοντυμένη».
Περιορισμένος χώρος
Φυσικά, το να μένεις στο Μονακό είναι αρκετά δαπανηρό. Σε έκθεση του 2022 που δημοσίευσε η παγκόσμια εταιρεία ακινήτων Savills, οι μέσες τιμές στο πριγκιπάτο ξεπέρασαν για πρώτη φορά πέρυσι τα 50.000 ευρώ (70.500 δολάρια) ανά τετραγωνικό μέτρο, σημειώνοντας αύξηση 9% από το 2020, ενώ οι τιμές ενοικίασης είχαν μέση τιμή 91,08 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο τον μήνα.
«Έχει τα πιο ακριβά ακίνητα στον κόσμο εδώ και πολύ καιρό», λέει ο Edward de Mallet Morgan, επικεφαλής των διεθνών πωλήσεων κατοικιών super prime της Knight Frank.
«Δεδομένου ότι με έως και 2,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα [χώρου] έχετε έναν πληθυσμό 38.000 ανθρώπων. Πρόκειται για έναν πολύ πυκνοκατοικημένο και απίστευτα πλούσιο πληθυσμό και οι τιμές των ακινήτων συνεχίζουν να ανεβαίνουν» συμπληρώνει.
Καθώς ο χώρος είναι αρκετά περιορισμένος εδώ, τα σπίτια είναι μικρότερα απ' ό,τι θα περιμένατε. «Είναι περίπου 98% έως 99% διαμερίσματα με λίγες βίλες, για τις οποίες προφανώς πληρώνετε στη συνέχεια ένα μεγάλο premium», προσθέτει ο de Mallet Morgan.
Η de Kern Royer, η οποία μετακόμισε στο Μονακό πριν από περίπου 17 χρόνια, θεωρεί το μέγεθος των ακινήτων «αντιστάθμισμα» για τη ζωή σε μια τόσο μοναδική και γοητευτική χώρα.
«Δεν είναι σαν να ζεις στο Μπέβερλι Χιλς, όπου έχεις μεγάλες επαύλεις», λέει. «Για την τιμή μιας έπαυλης του Μπέβερλι Χιλς εδώ, θα έχετε ένα μικρό διαμέρισμα. Είναι ακριβό [να ζεις εδώ], αλλά αξίζει τον κόπο για την ιδιωτική σου ζωή και την ασφάλειά σου».
Χαμηλό ποσοστό εγκληματικότητας
Το ζήτημα της ασφάλειας φαίνεται να αποτελεί σημαντικό παράγοντα όσον αφορά την επιθυμητότητα αυτής της μικροσκοπικής χώρας, η οποία έχει πολύ χαμηλό ποσοστό εγκληματικότητας και υψηλή ποσόστωση αστυνομικών προς κατοίκους.
«Νομίζω ότι το Μονακό είναι ένα από τα λίγα μέρη όπου οι άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς», προσθέτει η De Kern Royer. «Δεν χρειάζεται να ανησυχείς ότι θα σε ληστέψουν. Στις μέρες μας [σε άλλα μέρη] έχει γίνει τόσο επικίνδυνο. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να φορούν τα ρολόγια τους. Αλλά εδώ είναι εξαιρετικά ασφαλές» περιγράφει.
Η φωτογράφος Valentina Selvaggia de Gaspari, η οποία περνούσε τα καλοκαίρια της στο πριγκιπάτο κατά τα νεανικά της χρόνια και ήταν κάτοικος για 14 χρόνια, λέει ότι η ασφάλεια έπαιξε τεράστιο ρόλο στην απόφασή της να μεγαλώσει τα δύο παιδιά της στο Μονακό.
«Όλοι γνωρίζουν το Μονακό μέσω των μεγάλων αθλητικών διοργανώσεων, μέσω των δισεκατομμυριούχων που ζουν [εκεί] και αυτής της τεράστιας απίστευτης νυχτερινής ζωής με τις όμορφες κυρίες. Θα έλεγα ότι η ασφάλεια είναι ένα από τα [πιο] απίστευτα πράγματα», λέει, σημειώνοντας ότι ορισμένοι κάτοικοι αφήνουν ακόμη και τις πόρτες των αυτοκινήτων τους ξεκλείδωτες.
Για να γίνουν κάτοικοι, οι αιτούντες πρέπει να νοικιάσουν ή να αγοράσουν ένα ακίνητο εδώ και να καταθέσουν και να διατηρήσουν τουλάχιστον 500.000 ευρώ σε τράπεζα εγγεγραμμένη στο Μονακό.
Οι Di Giovanni, De Kern Royer και De Gaspari έχουν όλοι περάσει από τη διαδικασία απόκτησης κατοικίας, αλλά είναι απίθανο να τους χορηγηθεί ποτέ η μονεγάσκικη υπηκοότητα. Οι κυβερνητικοί κανόνες προβλέπουν ότι οι κάτοικοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση για την υπηκοότητα αφού ζήσουν στο πριγκιπάτο για τουλάχιστον μια δεκαετία.
Ωστόσο, κάθε αίτηση πρέπει να εγκρίνεται από τον πρίγκιπα Αλβέρτο Β' και μόνο ένας μικρός αριθμός ατόμων λαμβάνει την υπηκοότητα κάθε χρόνο.
«Η κόρη μου γεννήθηκε εδώ και δεν έχει μονεγάσκικο διαβατήριο», λέει η De Kern Royer. «Είναι σχεδόν αδύνατον να πάρει ένα. Εκδίδουν μόνο περίπου πέντε τον χρόνο. Έτσι, ακόμη και αν παντρευόμουν έναν Μονεγάσκο, δεν θα ήμουν Μονεγάσκη. Το κρατούν πολύ προστατευμένο».
Για να το θέσουμε σε μια προοπτική, ο Gareth Wittstock, ο αδελφός της πριγκίπισσας Σαρλίν του Μονακό, ο οποίος γεννήθηκε στη Ζιμπάμπουε, ήταν ένας από τους λίγους κατοίκους που πήραν την υπηκοότητα των Μονεγάσκων το 2022.
Φορολογικός παράδεισος
Στην πραγματικότητα, υπολογίζεται ότι περίπου 8.000 από τους ανθρώπους που ζουν στο Μονακό είναι πολίτες του Μονακό. Αυτοί οι λίγοι προνομιούχοι λαμβάνουν επιδοτούμενη στέγαση και εγγυημένη απασχόληση.
«Το Μονακό φτιάχνεται από τους Μονεγάσκους», λέει η De Gaspari. «Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα στο να είσαι Μονεγάσκος, κάτι που είναι δίκαιο, διότι μια χώρα χρειάζεται τους πολίτες της. Αν το Πριγκιπάτο δεν τους βοηθούσε, δεν θα μπορούσαν πια να ζουν στο Μονακό. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν είναι δισεκατομμυριούχοι. Είναι φυσιολογικοί άνθρωποι. Και είναι αυτοί που διαχειρίζονται τη χώρα».
Η De Gaspari επισημαίνει πως υπάρχει μια τεράστια αντίθεση μεταξύ των πολιτών του Μονακό και των ανθρώπων που μετακομίζουν εδώ.
Οι πολίτες πληρώνουν λιγότερο από το ένα τρίτο της αγοραίας αξίας του ενοικίου, με το κράτος να πληρώνει το υπόλοιπο. Αλλά είναι μάλλον δίκαιο να υποθέσουμε ότι ο μέσος μισθός ενός πολίτη που εργάζεται για την κυβέρνηση θα είναι σημαντικά μικρότερος από εκείνον ενός κατοίκου που έχει μετακομίσει στο Πριγκιπάτο για φορολογικούς σκοπούς, κάτι που σημαίνει ότι η αύξηση των τιμών των ακινήτων είχε σημαντικό αντίκτυπο.
Τα τελευταία χρόνια ο πρίγκιπας Αλβέρτος Β' εργάζεται για την αύξηση της παροχής προσιτών ενοικιαζόμενων ακινήτων για τους Μονεγάσκους, με ένα 15ετές Εθνικό Στεγαστικό Σχέδιο που στοχεύει στην αύξηση του αριθμού των κρατικών διαμερισμάτων κατά 43%.
«Για μένα, η στέγαση των Μονεγάσκων είναι εθνική υπόθεση, απόλυτη προτεραιότητα», δήλωσε ο μονάρχης σε επίσημη δήλωση. «Είναι κάτι για το οποίο η κυβέρνησή μου εργάζεται με συνέπεια εδώ και πολλά χρόνια».
Παρόλο που μπορεί να μην τους απονέμονται τα ίδια οφέλη με τους πολίτες, το να γίνει κάποιος κάτοικος Μονακό έχει σίγουρα τα τυχερά του χάρη στο μηδενικό καθεστώς φόρου εισοδήματος και φόρου περιουσίας του Μονακό.
«Βασικά, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μετακομίζετε στο Μονακό. Επειδή είναι ένα περιβάλλον με χαμηλό φορολογικό όριο. Είναι πολύ υπέρ των επιχειρήσεων», λέει ο De Mallet Morgan.
Το Μονακό τυχαίνει να φιλοξενεί αρκετούς οδηγούς της Formula 1, όπως οι Max Verstappen, Lewis Hamilton και Charles LeClerc (ο οποίος γεννήθηκε στο Πριγκιπάτο,) και ο Lando Norris, ο οποίος ξεκαθάρισε ότι επέλεξε να μετακομίσει στον προορισμό λόγω των οικονομικών πλεονεκτημάτων, δηλώνοντας ότι «οι άνθρωποι κάνουν πολλά πράγματα στη ζωή για τα χρήματα».
Ωστόσο, ενώ η ζωή στο Μονακό μπορεί να έχει οικονομική λογική για όσους είναι τόσο πλούσιοι όσο ο Norris, η De Kern Royer επισημαίνει ότι, αν συνυπολογίσει κανείς τα υψηλά ενοίκια και τις τιμές των ακινήτων, οι κάτοικοι που δεν έχουν εκατομμύρια στην τράπεζα δεν έχουν απαραίτητα καλύτερη τιμή.
«Μόνο αν είσαι πραγματικά πλούσιος έχει νόημα να ζεις εδώ, λόγω των φόρων», λέει. «Για τους υπόλοιπους από εμάς, δεν έχει νόημα, επειδή το ενοίκιο είναι πολύ υψηλότερο. Οι άνθρωποι νομίζουν ότι είμαι εδώ λόγω των φόρων. Αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Το Μονακό είναι πολύ πιο εύκολο για τη μετανάστευση για τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων, τους επιχειρηματίες και τους ψηφιακούς νομάδες, απ' ό,τι στη Γαλλία για παράδειγμα».
Εστίαση στην οικογένεια
Η De Kern Royer θεωρεί ότι η ποικιλομορφία της χώρας -το Μονακό φιλοξενεί τουλάχιστον 139 εθνικότητες- είναι ένα από τα μεγαλύτερα χαρακτηριστικά της που την κάνουν ελκυστική, μαζί με την αίσθηση της κοινότητάς της.
«Παρόλο που είναι τόσο μικρό, είναι τόσο δυναμικό και τόσο ποικιλόμορφο», λέει. «Είναι ένα μείγμα μεταξύ μιας μεγάλης πόλης και μιας μικρής πόλης.
Έτσι, έχεις όλα τα πλεονεκτήματα της ζωής σε μια μεγάλη πόλη, αλλά εξακολουθείς να έχεις την αίσθηση της μικρής πόλης, όπου γνωρίζεις τους ανθρώπους και οι άνθρωποι σε γνωρίζουν».
Το ήπιο κλίμα εδώ είναι, επίσης, ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Το Μονακό έχει κατά μέσο όρο περίπου 300 ημέρες ηλιοφάνειας το χρόνο και το προσδόκιμο ζωής του συγκαταλέγεται μεταξύ των υψηλότερων στον κόσμο.
«Ναι, είναι φορολογικά ελκυστικό, αλλά συχνά πιστεύω ότι το Μονακό είναι υποτιμημένο από την άποψη του τρόπου ζωής», λέει ο De Mallet Morgan. «Επίσης, από ένα είδος γενικής προοπτικής υγείας και οικογενειακής και ευημερίας».
Έχει παρατηρήσει αύξηση των οικογενειών που μετακομίζουν στο Μονακό, ενώ η ζήτηση για σχολικές θέσεις έχει αυξηθεί σημαντικά με την πάροδο των ετών.
Αυτή η αίσθηση της οικογένειας είναι εξαιρετικά σημαντική για την De Gaspari, η οποία κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα φωτογραφικό βιβλίο «Διεθνείς μητέρες του Μονακό», το οποίο παρουσιάζει τις πραγματικές μητέρες του Μονακό και τα παιδιά τους, με στόχο να γιορτάσει την ποικιλομορφία των οικογενειών που ζουν εκεί.
Αν και θεωρεί το Μονακό «σπίτι» της και δεν μετανιώνει που μεγάλωσε τα παιδιά της εδώ, η De Gaspari παραδέχεται πως μερικές φορές αναρωτιέται αν το να μεγαλώνει κανείς στο πριγκιπάτο μπορεί να οδηγήσει σε μια κάπως στρεβλή άποψη για τον κόσμο.
«Ο κόσμος δεν είναι τόσο πλούσιος όσο στο Μονακό», σημειώνει. «Κάποια στιγμή φοβήθηκα λιγάκι ότι θα νομίζουν [τα παιδιά της] ότι η ζωή είναι έτσι παντού».
Η De Gaspari, η οποία ζει τώρα στη Γαλλία, στα σύνορα με το Μονακό, λέει ότι προσπαθούσε να βγαίνει έξω από το Μονακό με την οικογένειά της όποτε ήταν δυνατόν όταν τα παιδιά της ήταν μικρότερα, ώστε να αποκτήσουν μια καλύτερη κατανόηση της ζωής έξω από αυτή τη μικρή χώρα.
Και ενώ η Di Giovanni έχει εγκατασταθεί ευτυχώς στο Μονακό τώρα, παραδέχεται ότι μερικές φορές τής λείπει ο «δυναμισμός μιας μεγάλης πόλης» και προσπαθεί να περνάει τουλάχιστον μια εβδομάδα σε διαφορετικό προορισμό κάθε τρεις ή τέσσερις μήνες.
Αν και δεν έχει καταφέρει να φιλοξενήσει πολλούς φίλους της από το εξωτερικό στο μικρό της διαμέρισμα στο Μονακό, πολλοί τη ρωτούν για τη ζωή στο Πριγκιπάτο από τότε που μετακόμισε εκεί, και υπάρχει μια ερώτηση που τίθεται συχνά.
«Με ρωτούν αν είναι αλήθεια ότι κυκλοφορούν πάντα Ferrari και Lamborghini», λέει η ίδια. «Είναι πολύ περίεργοι γι' αυτό. Τους λέω: "Ναι, πάντα τις βλέπεις"».
Ενώ φαίνεται ότι υπάρχει κάτι παραπάνω από λίγη αλήθεια στις υποθέσεις που έχουν όσοι κοιτάζουν από μακριά για τη ζωή σε αυτή τη μικρή ευρωπαϊκή χώρα, η De Gaspari τονίζει πως η πραγματική ομορφιά του Μονακό είναι η ελευθερία και η ευελιξία που προσφέρει σε όσους ζουν εδώ.
«Μπορείτε να αποφασίσετε τον τύπο του Μονακό που θέλετε να ζήσετε», λέει. «Αν θέλετε να πηγαίνετε στα πιο απίστευτα γκαλά και να είστε πάντα καλοντυμένοι, μπορείτε να το κάνετε αυτό.
Μπορείτε, επίσης, να ζήσετε μια εξαιρετικά απλή και πολύ διακριτική ζωή. Εσύ αποφασίζεις με ποιον θα κάνεις παρέα και τη ζωή που θέλεις να κάνεις. Μπορείς πραγματικά να προσαρμοστείς και να φτιάξεις το δικό σου Μονακό».