Στην τελευταία του ταινία «Πόνος και δόξα», ο Πέδρο Αλμοδόβαρ μας ανοίγει τις μεγάλες πόρτες της ζωής του.
Επισήμως, το τεράστιο διαμέρισμα στη Μαδρίτη, γεμάτο βιβλία στους τοίχους, όπου διαδραματίζεται η ταινία, ανήκει στον ήρωά του Σαλβαδόρ Μάλο (το όνομα περιέχει όλα τα γράμματα του επίθετου Αλμοδόβαρ)… Αλλά δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός στα έργα του μετρ για να καταλάβει ότι πρόκειται για το alter ego του. Ο Μάλο έχει τα πάντα κοινά με τον σκηνοθέτη: λευκά γένια, άτακτα μαλλιά, το παρελθόν του προβοκάτορα και την επιθυμία για μοναξιά.
Τον Μάλο ενσαρκώνει ο Αντόνιο Μπαντέρας, παλιός φίλος του σκηνοθέτη από την εποχή της la Movida, ο οποίος αξιοποιεί την οικειότητά του με τον Αλμοδόβαρ για να αποδώσει τις νότες της φωνής του, την ευαισθησία του, το ίδιο του το είναι. Εξάλλου αυτό επιθυμούσε ο ίδιος ο Αλμοδόβαρ, ο οποίος δημιούργησε μια ρέπλικα του διαμερίσματός του για να κάνει τα γυρίσματα. Σε αυτό το συγκεκριμένο διαμέρισμα, ο Ισπανός δημιουργός έζησε έγκλειστος από τα μέσα Μαρτίου 2020, εξαιτίας της επιδημίας του κορωνοϊού που έπληξε βαρύτατα την Ισπανία.
Αγοραφοβικός και κλειστοφοβικός
Ο Αλμοδόβαρ έγραψε μια σειρά κειμένων στην εφημερίδα El Pais, ένα Ημερολόγιο καραντίντας στη διάρκεια της κρίσης του κορωνοϊού. Σε αυτά μίλησε για τις στιγμές θλίψης που πέρασε, ώρες μοναξιάς, για την αγωνία σχετικά με την ασθένεια που τον κατατρώει …αλλά και την περίεργη αίσθηση οικειότητας του εγκλεισμού. «Το πρώτο πράγμα που ανακάλυψα είναι πως η κατάστασή μου στην καραντίνα δεν διαφέρει ιδιαίτερα από την καθημερινή μου ρουτίνα -έχω συνηθίσει να ζω μόνος και να βρίσκομαι σε διαρκή ετοιμότητα», έγραψε στα Ημερολόγια.
Πράγματι, εδώ και δέκα χρόνια, ο 70χρονος Αλμοδόβαρ, ο οποίος υπήρξε τη δεκαετία του 1970 μόνιμος θαμώνας των κλαμπ και παρών στα νυχτερινά στέκια της Μαδρίτης, ένας απίστευτα εξωστρεφής τύπος, λάτρης της κοκαϊνης που ντυνόταν συχνά τραβεστί, αποσύρθηκε από τον έξω κόσμο. Ταξιδεύει σπάνια, παρά τις επίμονες προσκλήσεις σε όλο τον κόσμο, βγαίνει ελάχιστα και δεν αφήνει το εκπληκτικό διαμέρισμά του με τους κόκκινους τοίχους παρά μόνο για να πάει στον κινηματογράφο. «Εδώ και χρόνια υποφέρω από αγοραφοβία και κλειστοφοβία», έγραψε στα Ημερολόγια καραντίνας. «Ξέρω ότι είναι δύο αντίθετες παθολογίες, αλλά το σώμα μου είναι παράδοξο, είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του, πάντα έτσι ήταν».
Hμερολόγια καραντίνας: Ο Γουόρεν Μπίτι, η Μαντόνα κι εγώ
Διαβάστε ένα από τα Ημερολόγια που έγραψε ο διάσημος σκηνοθέτης στην ισπανική εφημερίδα:
«Χθες βράδυ άρχισα να νιώθω τα πρώτα συμπτώματα κλειστοφοβίας. Μου εμφανίστηκαν αργά, αν και είμαι κλειστοφοβικός και αγοραφοβικός εδώ και χρόνια. Ξέρω ότι είναι δύο αντίθετες ασθένειες αλλά το σώμα μου έτσι είναι, παράδοξο. Είναι ένα από τα χαρακτηριστικά του, πάντα ήταν.
Χθες βράδυ, ήξερα ότι σήμερα θα προσπαθούσα να βγω από το σπίτι. Ενιωσα λες και προετοιμαζόμουν να κάνω κάποιο έγκλημα και μελετούσα τις κινήσεις μου. Σαν κάποιος που θα απολαύσει κάτι απαγορευμένο και δεν μπορεί να το αποφύγει.
Το σχέδιό μου ήταν μίνιμαλ: ήθελα να βγω από το σπίτι για να αγοράσω φαγητό, γιατί είμαι μόνος. Ετσι, το πρωί που ετοιμάστηκα για την έξοδο είχα την αίσθηση ότι έκανα κάτι πρωτοφανές: έπρεπε να ντυθώ! Εδώ και 17 ημέρες δεν είχα ντυθεί για έξω και σήμερα το ζω σαν κάτι πολύ ιδιαίτερο. Θυμήθηκα άλλες στιγμές, όταν έπρεπε να ετοιμαστώ, στιγμές σημαντικές για μένα που συνειδητοποιώ σήμερα ότι έχουν χαραχτεί στη μνήμη μου. Θυμήθηκα, για παράδειγμα, όταν το 1980, στην οδό Lope de Rueda, ντύθηκα για να πάω να δω την αβάν πρεμιέρ της ταινίας μου «Η Πέπι, η Λούσι, η Μπομ και τα άλλα κορίτσια», στο σινεμά Peñalver της οδού Conde de Peñalver. Ήταν μια μικρή αίθουσα, αλλά εγώ ένιωθα σαν η ταινία μου να παιζόταν στο Κόντακ Θίατερ του Λος Αντζελες. Ήταν η πρώτη φορά που μια ταινία μου παιζόταν στο κοινό, η πρώτη φορά που σε ένα πραγματικό εμπορικό σινεμά, με αίθουσα γεμάτη πολυθρόνες, οι θεατές ανακάλυπταν εικόνες που είχα δημιουργήσει, με τους φίλους μου, επί ενάμιση χρόνο που είχαν κρατήσει τα γυρίσματα. Οι θεατές μέσα στην αίθουσα γελούσαν με την καρδιά τους. Θυμάμαι εκείνη την ημέρα φορούσα ένα μεταξωτό, κόκκινο μπουφάν που είχα αγοράσει στο Λονδίνο, στην αγορά του Πορτομπέλο.
Δεν θυμόμαστε πάντα τα ρούχα που φοράμε, αλλά εγώ θυμάμαι όταν δύο χρόνια πριν την πρεμιέρα της Πέπι, στην εποχή της Movida πάντα, είχα φορέσει ένα γκρι κοστούμι με γιακά Μάο για να πάω σε ένα μπαρ, στην συνοικία Malasaña, που το είχε ένα αγόρι που μου άρεσε. Ο γιακάς Μάο δεν είναι εντελώς του γούστου μου, προτιμώ τους γιακάδες Πέρκινς που κρύβουν το διπλό πηγούνι. Θυμάμαι όμως το κοστούμι με γιακά Μάο γιατί αυτό το αγόρι εγκαταστάθηκε στη ζωή μου για δύο ή τρία χρόνια.
Θυμάμαι, επίσης, το μπλε σμόκιν από μετάξι Shantung του σχεδιαστή Antonio Alvarado και τις μπότες με καρφιά, σαν αυτές που φτιάχνει σήμερα ο Christian Louboutin, που φορούσα στην τελετή των Όσκαρ το 1989 που παρευρέθηκα για πρώτη φορά. Η ταινία μου Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης δεν κέρδισε, ο τσακωμός μου με την Carmen Maura ξέσπασε μπροστά στα μάτια όλου του πλανήτη, αλλά αυτή η επίσκεψή μου στο Λος Αντζελες ήταν γεμάτη από συγκλονιστικά επεισόδια. Τέσσερις ή πέντε ημέρες πριν την τελετή, είχαμε δειπνήσει το σπίτι της Τζέην Φόντα, η οποία είχε πάθει εμμονή με την ιδέα να κάνει το ριμέικ της ταινίας Γυναίκες στα πρόθυρα νευρικής κρίσης. Είχε πολύ λίγους καλεσμένους, την Αντζέλικα Χιούστον και τον σύντροφό της εκείνη την εποχή Τζακ Νίκολσον, ο οποίος έλεγε στην Bibiana Fernández ότι την είχε δει το ίδιο απόγευμα σε ένα ματς των Lakers. Η Cher ήταν φυσικά βαμμένη και πολύ όμορφη, πιο όμορφη και πιο κοντή από ό,τι φανταζόμουν. Ηταν και η ηθοποιός Μόργκαν Φάρτσιλντ . Ναι, η Μόργκαν Φάρτσιλντ ! Μου έκανε έκπληξη η παρουσία της, γιατί έπαιζε σε μια κατηγορία κάτω από τους υπόλοιπους. Η Τζέην Φόντα παρατήρησε την έκπληξή μου και μου διηγήθηκε στη συνέχεια ότι συνήθιζε να πηγαίνει στις διαδηλώσεις με την Μόργκαν Φάρτσιλντ, η οποία ήταν εξίσου φεμινίστρια με την ίδια, αν όχι περισσότερο.
Περάσαμε όλο το βράδυ να παραληρούμε με αυτούς τους απίστευτους καλεσμένους και με τον Τζακ. Κάναμε πολλές φωτογραφίες όλοι μαζί, ανάμεσα σε πίνακες που είχε ζωγραφίσει ο πατέρας της Τζέην, Χένρι Φόντα.
Το τηλεφώνημα της Μαντόνα
Την επομένη της τελετής, το πρωί, μια γυναικεία φωνή μου τηλεφώνησε στο ξενοδοχείο. Μου μίλησε σαν να καταλάβαινε το χτύπημα που θα δεχόμουν: «Καλημέρα, είμαι η Μαντόνα, κάνω ένα γύρισμα για το Dick Tracy και θα ήθελα να σου δείξω το πλατό, σήμερα δεν έχω γυρίσματα και μπορώ να σου αφιερώσω ολόκληρη τη μέρα μου».
Θα μπορούσε να είναι μια ψεύτικη Μαντόνα ή μια ψυχοπαθής που σχεδίαζε να με κόψει κομματάκια σε ένα από αυτά τα άδεια οικόπεδα που περιγράφει τέλεια ο James Ellroy (αν έχετε διαβάσει το Η Μαύρη Ντάλια θα καταλάβατε τι εννοώ, η μητέρα του βρέθηκε κομματιασμένη σε ένα τέτοιο μέρος). Μπορείτε επίσης να δείτε την ταινία που έκανε ο αγαπημένος μου Μπράιαν ντε Πάλμα, βασισμένη στο ίδιο βιβλίο, με την Σκάρλετ Γιόχανσον και την Χίλαρι Σουάνκ, αλλά δεν ήταν πολύ καλή…
Για να γυρίσω στο θέμα με τη Μαντόνα, θα μπορούσε να είναι κάποιος που μου κάνει πλάκα αλλά η αυτοπεποίθησή μου, αν και δεν είχα κερδίσει το Οσκαρ, ήταν ανεβασμένη και ήξερα πως ήταν εκείνη. Η φωνή της Μαντόνα μου έδωσε μια διεύθυνση όπου έκαναν τα γυρίσματα και πήγα, φυσικά, χαρούμενος σαν σπίνος.
Η αλήθεια είναι ότι όλοι, από τον Γουόρεν Μπίτι ως τον Βιτόριο Στοράρο ήταν πολύ ευχάριστοι μαζί μου. Μου φέρθηκαν σαν να ήμουν ο Τζορτζ Κιούκορ. Ο Μπίτι επέμεινε να καθίσω στην πολυθρόνα που έγραφε το όνομά του, εκεί δηλαδή που κάθεται ο σκηνοθέτης. Ενιωσα τόσο άνετα που σκέφτηκα να του εξομολογηθώ ότι ανακάλυψα την σεξουαλικότητά μου, μικρό παιδί, βλέποντάς τον να παίζει στην ταινία του Ελία Καζάν «Πυρετός στο αίμα», αλλά συγκρατήθηκα, φυσικά.
Γύριζαν μια σκηνή όπου ο Αλ Πατσίνο, αγνώριστος, δεν σταματούσε να μιλάει. Για την ερμηνεία του τιμήθηκε με Οσκαρ, την επόμενη χρονιά και η ταινία πήρε τρία αγαλματίδια.
Με την Μαντόνα επισκέφθηκα όλα τα ντεκόρ και συνάντησα κάποια που θαύμαζα πολύ, την Μιλένα Κανονέρο, που κέρδισε τρία Οσκαρ για τα κοστούμια της….
Με τη Μαντόνα σε πάρτι φλαμένκο
Αν η Μαντόνα σου τηλεφωνεί και σε συναντά την ημέρα που δεν κέρδισες Οσκαρ αυτό σημαίνει ότι το material girl ενδιαφέρεται πολύ για σένα. Και πράγματι, ξαναβρεθήκαμε, την επόμενη χρονιά, με αφορμή την περιοδεία της Blond Ambition Tour. Βγήκα μαζί της όσο βρισκόταν στη Μαδρίτη και οργάνωσα ένα μεγάλο πάρτι φλαμένκο με την La Polaca και τον σύζυγό της El Polaco, στο ξενοδοχείο Παλλάς. Οι ηθοποιοί μου Loles León, Rossy de Palma και η Bibiana Fernández ήρθαν στο πάρτι, αλλά η Μαντόνα με άφησε να καταλάβω ότι εκτός από μένα, ο μόνος που ήθελε να γνωρίσει ήταν ο Αντόνιο Μπαντέρας. Της υποσχέθηκα λοιπόν ότι θα ερχόταν, χωρίς να της διευκρινίσω ότι δεν μπορούσα να του ζητήσω να έρθει χωρίς την σύζυγό του, την Ana Leza τότε.
Η Μαντόνα αποφάσισε και πως θα καθόμασταν στα τραπέζια. Φυσικά, η ίδια εγκαταστάθηκε στο κεντρικό τραπέζι, με εμένα δεξιά της και τον Αντόνιο αριστερά. Εβαλε την Ana Leza να καθίσει στην άλλη άκρη του τεράστιου σαλονιού.
Εκτός από εμάς τους δύο, η Μαντόνα δεν πρόσεξε κανέναν άλλο. Ενα μέλος της ομάδας της κρατούσε μια κάμερα και γύριζε τα πάντα, «για να έχω μια ανάμνηση», μου είπε η Μαντόνα. Με έκπληξη είδα ότι δίπλα στην κάμερα είχε ένα άλλο αγόρι που κρατούσε ένα κλαπ που έχουμε στα γυρίσματα. Εξεπλάγην, αλλά ως καλός οικοδεσπότης δεν ζήτησα εξηγήσεις. Επιπλέον, έπρεπε να μεταφράζω στην Μαντόνα όσα την ενδιέφεραν για τον Αντόνιο. Εκείνη την εποχή η καριέρα του Αντόνιο βρισκόταν σε φάση απογείωσης, η ταινία «Δέσε με» είχε βγει ήδη στις ΗΠΑ και είχε ενθουσιάσει τους κριτικούς (και την Μαντόνα), αλλά το 1990, εκείνο το βράδυ, δεν μιλούσε ακόμη ούτε λέξη αγγλικά.
Τα λέω όλα αυτά γιατί έναν χρόνο αργότερα, είδα ότι βγήκε η ταινία «Στο κρεβάτι με τη Μαντόνα» και ανακάλυψα ότι ένα μεγάλο μέρος της ταινίας είχε γυριστεί σε εκείνο το πάρτι στο Παλάς! O τρόπος που όρμησε η Μαντόνα στον Αντόνιο ήταν επίσης μέσα στην εν λόγω ταινία, αλλά και η φράση-φαρμάκι που είπε στην Ana Leza. Πράγματι, στο τέλος του δείπνου, η Ana τόλμησε να πλησιάσει το τραπέζι και είπε, ειρωνικά, στην κυρίαρχη ξανθιά: «Βλέπω ότι σου αρέσει ο σύζυγός μου, αυτό δεν με εκπλήσσει, αρέσει σε όλες τις γυναίκες, αλλά δεν με νοιάζει γιατί εγώ είμαι πολύ μοντέρνα». Και ήρθε άμεσα η απίστευτη απάντηση της Μαντόνα: « Get lost » (Αντε χάσου, τότε).
Όλα όσα γράφω μπορεί να μοιάζουν επιφανειακά, και δικαίως, για ένα Ημερολόγιο εγκλεισμού. Αλλά η μνήμη είναι τόσο παράλογη όταν ψάχνει στις αναμνήσεις μας. Ισως μοιάζει και σαν να λύνω παλιούς λογαριασμούς, αλλά αν είχε συμβεί το αντίθετο, αν δηλαδή εγώ είχα κινηματογραφήσει την Μαντόνα και τους φίλους της και είχα φτιάξει με αυτές τις εικόνες μια ταινία, με παγκόσμια διανομή, σίγουρα θα είχα προβλήματα, ίσως και μηνύσεις από τις οποίες δεν θα είχα συνέλθει εύκολα. Η Μαντόνα μας πήρε πραγματικά για ηλίθιους, ήθελα ειλικρινά να το πω μια μέρα, δεν καταδέχτηκε καν να μας ζητήσει την άδεια για να χρησιμοποιήσει τα πρόσωπά μας. Επιπλέον με ντούμπλαρε στην ταινία γιατί τα αγγλικά μου δεν της άρεσαν!
Χτυπάει τις γυναίκες ο Αντόνιο Μπαντέρας;
Σε εκείνο λοιπόν το τραπέζι, κάποια στιγμή η Μαντόνα μου λέει: «Ρώτησε τον Αντόνιο αν του αρέσει να χτυπάει γυναίκες». Ορκίζομαι ότι έγινε ακριβώς έτσι. Ο Αντόνιο δεν μπόρεσε να απαντήσει, ψέλλισε κάτι, έκανε κάποιες γκριμάτσες του τύπου «είμαι Ισπανός τζέντλεμαν και κάνω ό,τι μου ζητήσει μια κυρία». Η σιωπή του και οι κινήσεις του ήταν εύγλωττες για μένα, αλλά η Μαντόνα ήθελε λεπτομέρειες. «Ρώτησέ τον», μου ξαναλέει, «αν του αρέσει να τον χτυπούν οι γυναίκες». Ο Αντόνιο ξαναπαίρνει το ίδιο ύφος, χωρίς να λέει ναι ή όχι.
Τα διηγούμαι όλα αυτά, πρώτον γιατί είναι αλήθεια και δεύτερον γιατί αυτή την πιο διασκεδαστική σκηνή της βραδιάς η Μαντόνα δεν την έδειξε στη ταινία της. Επρεπε να έρθει η πανδημία του κορωνοϊού για να μάθει ο κόσμος τι έγινε πραγματικά σε εκείνο το τραπέζι, εκείνο το βράδυ…
Βγήκα από το σπίτι μου
Στις 11 Ιανουαρίου 2020 είχα ένα διπλό ραντεβού στο Λος Αντζελες. Επρεπε να συμμετέχω σε δύο τελετές, σχεδόν ταυτόχρονα, όπου η ταινία μου Δόξα και Πόνος κέρδισε το βραβείο καλύτερης ξένης ταινίας. Φόρεσα ένα κοστούμι μαύρο του Givenchy και ένα πουλόβερ με γιακά Perkins στο ίδιο χρώμα…
Λέω όλα αυτά για να σας εξηγήσω ότι βγήκα από το σπίτι μου μετά από 17 ημέρες απόλυτης καραντίνας. Δεν ήθελα να χάσω την αίσθηση μιας τέτοιας εμπειρίας και είχα κάθε λόγο να το κάνω γιατί ήθελα να ψωνίσω στο παντοπωλείο. Η αίσθηση ήταν παράξενη, αλλά μου χάρισε μια βαθιά γαλήνη, μια σιωπή και ένα κενό πολύ ευχάριστα. Δεν σκεφτόμουν πλέον τους νεκρούς και τα κρούσματα, έβλεπα μπροστά μου μια άγνωστη Μαδρίτη, σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση την οποία δεν μπορώ να περιγράψω. Προτιμώ να μη σκέφτομαι τα θύματα, ξέρουμε τον τεράστιο αριθμό τους, γράφω ακριβώς για να προσπαθήσω να τα ξεχάσω όλα αυτά, σαν μια κίνηση προς τα εμπρός. Γιατί αν έμενα στην πραγματικότητα, θα με χτυπούσε σαν κεραυνός. Και δεν το θέλω».