Ο Άντι Γουόρχολ πέθανε το 1987 μετά από επιπλοκές κατά την διάρκεια επέμβασης αφαίρεσης της χολής του. Ωστόσο, σχεδόν 20 χρόνια πριν, είχε κηρυχτεί νεκρός αλλά, για καλή του τύχη, βρέθηκε ένας γιατρός που τον έσωσε. Τι ακριβώς όμως συνέβη τότε;
Τον Ιούνιο του 1968 η ιδιωτική ζωή του Άντι Γουόρχολ έγινε πρωτοσέλιδο όταν πυροβολήθηκε και παραλίγο να πεθάνει από μια γυναίκα που αγωνιζόταν για έναν κόσμο χωρίς άνδρες. Το όνομά της ήταν Βαλερί Σολάνας και ήταν 32 χρονών, μια γυναίκα που συνήθιζε να βρίσκεται στο The Factory, το στούντιο του Άντι Γουόρχολ στην Νέα Υόρκη και είχε εμφανιστεί σε μία από τις ταινίες του καλλιτέχνη, την «I, A Man». Όπως αργότερα δήλωσε ο ίδιος, την είχε πάρει στην ταινία γιατί την λυπήθηκε και ήθελε να της δώσει μία ευκαιρία να βγάλει 25 δολάρια.
Ποια ήταν η Βαλερί Σολάνας;
Η Σολάνας, που παράτησε το πανεπιστήμιο στην δεκαετία του ‘50, και ανά διαστήματα ζούσε άστεγη στους δρόμους της Νέας Υόρκης , ήθελε να νοικιάσει ένα δωμάτιο στο περίφημο στέκι των καλλιτεχνών, στο ξενοδοχείο Chelsea, όταν θα είχε λεφτά στην τσέπη της.
Η Σολάνα ήταν η ιδρυτής και το μοναδικό στέλεχος του S.C.U.M.- Society for Cutting Up Men (Κοινωνία χωρίς άνδρες). Το μανιφέστο της διακήρυττε τρεις στόχους: «Να πραγματοποιήσει μια ολοκληρωμένη κατάληψη από γυναίκες μόνο και να τερματίσει την ‘παραγωγή’ ανδρών. Να αρχίσει την δημιουργία ενός εξωπραγματικού, θηλυκού κόσμου. Για να τερματίσει αυτό τον σκληρό, στατικό, ζοφερό και βαρετό αρσενικό κόσμο και να εξαφανίσει από προσώπου γης κάθε άνδρα».
Και το πρώτο πρόσωπο ήταν ο Άντι Γουόρχολ, αλλά δεν ήταν ο μόνος. «Θα εξαφανίσω όλους εσάς τους άνδρες» είχε πει στον τραγουδιστή Λου Ριντ του Velvet Underground. Αλλά είχε εμμονή με τον Άντι Γουόρχολ. Κι όπως αναφέρει μια νέα βιογραφία που κυκλοφόρησε για τον διάσημο καλλιτέχνη, του έστελνε δηλητηριώδη γράμματα.
Οι πυροβολισμοί στο εργαστήριο του Άντι Γουόρχολ
Στις 3 Ιουνίου, έφτασε στο νέο στούντιο του Άντι Γουόρχολ στην Union Square, πριν από το μεσημεριανό γεύμα και πήρε το ασανσέρ για τον έκτο όροφο. Η εμφάνισή της εκεί δεν προκάλεσε καμία ανησυχία. Ο καθένας μπορούσε να περιπλανηθεί ή να μπει στο στούντιο. Ο Γουόρχολ την χαιρέτισε να την συνεχάρη για την εμφάνισή της. Την σύστησε μάλιστα, στον κριτικό τέχνης Μάριο Αμάγια, που σκέφτηκε ότι έδειχνε «ανατριχιαστική, ήσυχη και μανιώδης», χωρίς βέβαια να διαφέρει από τα άλλα φρικιά που κυκλοφορούσαν εκεί.
Αλλά όταν ο Αμάγια γύρισε για να βρει ένα τσιγάρο, άκουσε κάποια δυνατά χτυπήματα. Η πρώτη του σκέψη ήταν πως το κτίριο μπορεί να δεχόταν τα πυρά κάποιου ελεύθερου σκοπευτή. Τότε ούρλιαξε «Πέστε όλοι στο πάτωμα» με τον Άντι Γουόρχολ να φωνάζει: «Ω Βαλερί, όχι, όχι». Οι πρώτοι της πυροβολισμοί αστόχησαν. Ο καλλιτέχνης είχε κρυφτεί πίσω από ένα γραφείο, χτυπώντας το κεφάλι του. Η Σολάνας τον πλησίασε και έριξε άλλη μία φορά, μόλις μερικά εκατοστά από το δερμάτινο μπουφάν του Άντι Γουόρχολ. Αυτή την φορά δεν αστόχησε. «Τα όπλα είναι τόσο γρήγορα» είπε ο Γουόρχολ, μήνες αργότερα. «Έρχεται ένα άτομο με ένα όπλο και δεν προλαβαίνεις να σκεφτείς».
Η Σολάνα έριξε κι άλλα πυρά, αυτή την φορά στον Αμάγια. Μια σφαίρα χτύπησε την πλάτη του. Τραυματισμένος, κατάφερε να φύγει. Στη συνέχεια, η γυναίκα έφυγε με το ασανσέρ. Πίσω της, άφησε τον Άντι Γουόρχολ, να ουρλιάζει από τους πόνους στο πάτωμα και να προσπαθεί να ανασάνει την ώρα που ο πνεύμονάς του είχε ρήξη. Ο Φρεντ Χιους, ο μάνατζερ του καλλιτέχνη, προσπάθησε να του δώσει το φιλί της ζωής – δεν είναι η συνιστώμενη θεραπεία για κάποιον που έχει τις αισθήσεις του και εξακολουθεί να αναπνέει. Εκείνη την ώρα πονούσε πολύ στο στήθος του. «Η ζωή μου δεν πέρασε μπροστά από τα μάτια μου» όπως λένε, θυμήθηκε χρόνια αργότερα, ο Άντι Γουόρχολ. «Ήταν πολύ οδυνηρό».
Ο τραυματισμένος Άντι Γουόρχολ και η μεταφορά του στο νοσοκομείο - Οι γιατροί τον κήρυξαν νεκρό
Ο βοηθός του Άντι Γουόρχολ, ο Μπίλι Νέιμ, που εργαζόταν σε έναν σκοτεινό θάλαμο, πήγε και είδε τον φίλο του να «βρίσκεται στο πάτωμα μέσα σε μια λίμνη αίματος. Έτρεξαν κατευθείαν στον Άντι, τον πήρα στην αγκαλιά μου και άρχισα να κλαίω». Συνηθισμένος ο Άντι Γουόρχολ από τα αστεία του φίλου του, του είπε: «Ω Μπίλι μην με κάνεις να γελάω, πονάει τόσο πολύ». Το ασθενοφόρο έφτασε μετά από 20 λεπτά και ο Άντι Γουόρχολ δεν είχε πλέον τις αισθήσεις του.
Ο ποιητής Τζέραρντ Μαλάνγκα πήγε στο διαμέρισμα όπου ζούσε με την μητέρα του Τζούλια, και της είπε ότι ο γιος της τραυματίστηκε σε ένα ατύχημα στο στούντιο. Την έβαλε σε ένα ταξί και πήγαν στο νοσοκομείο. Στις 4:51 μ.μ. ο Άντι Γουόρχολ ήταν νεκρός. Αυτή τουλάχιστον ήταν η ετυμηγορία των ασκούμενων γιατρών στην αίθουσα επειγόντων του Νοσοκομείο Columbus στην Νέα Υόρκη. Οι νέοι γιατροί δεν βρήκαν παλμούς. Το χρώμα του ασθενούς ήταν γκριζωπό και μπλε. Έτσι τον ανακήρυξαν νεκρό.
Ο Ιταλός μετανάστης γιατρός που τον έσωσε
Εκείνη τη στιγμή ένας ταλαντούχος χειρουργός με το όνομα Τζιουζέπε Ρόσι, τσέκαρε έναν ασθενή που ανάρρωνε στην μονάδα εντατικής θεραπείας. Ο Ρόσι άκουσε την κλήση που ζητούσε έναν γιατρό για να βοηθήσει στην περίπτωση ενός θύματος πυροβολισμού και έσπευσε στα επείγοντα για να δει αν ήταν χρήσιμος σε κάτι.
Την ώρα που οι ασκούμενοι τον ενημέρωναν για την περίπτωση, θέλησε να κάνει έναν τελικό έλεγχο στο πτώμα, όπου βρισκόταν ακίνητο, με τα μάτια κλειστά. Σήκωσε το βλέφαρο και περίμενε να δει αν θα αντιδράσει την ώρα που ένας ειδικευόμενος έριχνε φως. Ο Άντι Γουόρχολ ήταν ζωντανός αλλά σε βαθύ σοκ. Ο γιατρός βρήκε την πληγή της σφαίρας στην δεξιά πλευρά του Γουόρχολ, περίπου στο μέσο του θώρακα και να αιμορραγεί από το διαμπερές τραύμα στην αριστερή πλευρά της πλάτης.
Οι γιατροί έβαλαν έναν θωρακικό σωλήνα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον δεξί πνεύμονα που κατέρρεε, του έβαλαν σωληνάκι για οξυγόνο, ζήτησαν αίμα και μετέφεραν τον ασθενή στο χειρουργείο. Ο Άντι Γουόρχολ ήταν τυχερός που εκείνη την ημέρα βρέθηκε στο δρόμο του ο γιατρός αυτός. Ο χειρουργός είχε μεταναστεύσει από την Ιταλία μετά τον πόλεμο, όταν το αναπτυσσόμενο αμερικανικό σύστημα υγείας του επέτρεψε να εκπαιδευτεί σε ένα νέο πεδίο: εκείνο της χειρουργικής ανοιχτής καρδιάς. Καθώς ήταν δύσκολο για έναν ξένο σαν τον Ρόσι να πάρει θέση στο προσωπικό νοσοκομείου, είχε εργαστεί σε πολλές αίθουσες επειγόντων περιστατικών σε όλη την Νέα Υόρκη – συμπεριλαμβανομένου του Χάρλεμ, όπου βρέθηκε αντιμέτωπος με πολλά θύματα πυροβολισμού.
Η επέμβαση και οι προσπάθειες του γιατρού για να τον σώσει
Ο χειρουργός, χωρίς να χάσει χρόνο στο συνηθισμένο πλύσιμο των χεριών που διαρκεί πέντε λεπτά, έκανε μια τομή στο στήθος του Άντι Γουόρχολ και βρήκε μια άσχημη σχισμή στο κάτω μέρος του πνεύμονα: τοποθέτησε τότε έναν τεράστιο μεταλλικό σφιγκτήρα που έκανε, επί του παρόντος, την δουλειά του. Ακόμη κι όταν ο Ρόσι εργαζόταν για να τον σώσει, ο αναισθησιολόγος είπε ότι ο ασθενής έπαθε καρδιακή ανακοπή. Ο Ρόσι τότε, έβαλε το χέρι του στην καρδιά του Άντι Γουόρχολ, που ευτυχώς δεν είχε τραυματιστεί από την σφαίρα, και άρχισε να κάνει μασάζ στο ζωτικό όργανο. Ψάχνοντας, ο γιατρός βρήκε πως είχε σχηματιστεί ένα θρόμβος. Κάνοντας μια νέα τομή μέχρι τον αφαλό, ο Ρόσι χρησιμοποίησε ένα ειδικό εργαλείο για να δει καλύτερα τι ζημιά είχε γίνει. «Δεν είχα ξαναδεί τόσο πολύ αίμα στην ζωή μου» θυμήθηκε χρόνια αργότερα, ο Μαουρίτσιο Νταλιάνα, επικεφαλής χειρουργός εκείνη την στιμή.
Ό,τι είχε απομείνει από την σπλήνα, έπρεπε να αφαιρεθεί, όπως και ένα τραυματισμένο κομμάτι του ήπατος. Ο Ρόσι χρησιμοποίησε μεγάλα ράμματα για να σφραγίσει το μεγαλύτερο μέρος του οργάνου, ώστε να μπορέσει να το κόψει, χωρίς να χάσει περισσότερο αίμα, την ώρα που γινόταν μετάγγιση στον Άντι Γουόρχολ. Μέχρι το τέλος της εγχείρησης, ο διάσημος καλλιτέχνης είχε λάβει 12 μονάδες αίματος.
Οι ουλές αλά Φρανκεστάιν του Άντι Γουόρχολ
Για
λόγους ευκολίας και ασφάλειας – και
ίσως επειδή δεν ήταν σίγουρος ότι ο
ασθενής του θα τα κατάφερνε – ο Ρόσι
έραψε τον ασθενή του αδέξια με μεγάλα
ράμματα με αποτέλεσμα ο κορμός του να
θυμίζει τις ουλές του Φρανκεστάιν.
Πάντως, ο διάσημος καλλιτέχνης δεν
δίστασε να τις δείξει χρόνια αργότερα.
Η Σολάνας συνελήφθη και μπήκε σε
ψυχιατρείο. Τον Σεπτέμβριο, όταν ο
Γουόρχολ ανάκαμπτε αργά, η Σολάνα του
έγραψε ένα γράμμα για να τον ευχαριστήσει
που δεν της είχε κάνει μήνυση. «Είμαι
πολύ χαρούμενη που είσαι ζωντανός και
υγιής» είχε γράψει.
Πάντως, ο επικεφαλής δικαστής αποφάσισε να ασκήσει τελικά δίωξη, με την Σολάνας να τιμωρείται με τρία χρόνια φυλάκισης για απόπειρα δολοφονίας. «Δεν σκόπευα να τον σκοτώσω» ισχυρίστηκε τότε. «Ήθελα απλώς να με προσέξει».
Φωτογραφίες: AP, Getty Images