Είναι το (πολύ) πρωινό ξύπνημα το μυστικό της υγείας και της ευεξίας; Έχει χαρακτηριστεί ως θαυματουργό, το να σηκώνεσαι πριν από όλους τους άλλους. Αλλά σας κάνει όντως πιο παραγωγικούς και συγκεντρωμένους;
«Κερδίστε το πρωί και κερδίζετε όλη τη μέρα», προτείνει ο βρετανός «γκουρού» της ευεξίας και της παραγωγικότητας, Τιμ Φέρις.
Και πολλά είναι τα... επίλεκτα μέλη του κλαμπ των 5 π.μ. Το να είσαι «early bird» γίνεται όλο και πιο δημοφιλές μεταξύ των πλούσιων και διάσημων, με όλους, από την Τζένιφερ Λόπεζ, την Τζένιφερ Άνιστον και τις Καρντάσιανς μέχρι τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ του Facebook, τον Τιμ Κουκ της Apple και τον ιδρυτή του Twitter, Τζακ Ντόρσεϊ. Το ίδιο ισχύει και για την Anna Wintour και τη Michelle Obama.
Η Gwyneth Paltrow - που είναι παλιό μέλος αυτής της ιδιότυπης «σέχτας» - μοιράζεται στο Instagram πώς σηκώνεται στις 5 το πρωί πριν επιδοθεί σε 20 λεπτά υπερβατικού διαλογισμού, ακολουθούμενη από μια χορευτική προπόνηση που επινόησε η φίλη της, η γκουρού του fitness Tracy Anderson.
Τhe cult of 5 o' clock
Το πολύ πρωινό ξεκίνημα ως πολιτιστικό φαινόμενο πρωτοεμφανίστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εμπνευσμένο από το βιβλίο του Robin Sharma «The 5am Club». Η ατάκα του Sharma «Own your morning, elevate your life» ενέπνευσε... στρατιές αυτάρεσκων ανθρώπων - συγγνώμη, εξαιρετικά πειθαρχημένων ατόμων - να μοιραστούν τις εντυπωσιακές πρωινές ρουτίνες τους στο #5amClub (πάνω από 20 εκατ. αναρτήσεις στο TikTok).
Το μαρτύριο του να ξυπνάς... αξημέρωτα
Γιατί είναι τόσο δύσκολο όμως να ξυπνήσουμε και να σηκωθούμε στις 5μιση το πρωί;
Ο Russell Foster, επικεφαλής του Ινστιτούτου Νευροεπιστήμης Ύπνου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, θεωρεί ότι «δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς σημαντικό στο να σηκώνεσαι στις 5 το πρωί. Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος ήταν αυτός που τα ξεκίνησε όλα όταν είπε: «Νωρίς για ύπνο, νωρίς για ξύπνημα: αυτά κάνουν έναν άνθρωπο υγιή, πλούσιο και σοφό» και από τότε συνεχίζεται. Η συγκεκριμένη συνήθεια πηγάζει από την προτεσταντική εργασιακή ηθική - η εργασία είναι καλό και αν δεν μπορείς ή δεν θέλεις να εργαστείς, αυτό είναι, εξ ορισμού, κακό. Το να μην κοιμάσαι θεωρείται άξιο και παραγωγικό».
Εμείς, ως Έλληνες, θα προσθέταμε και την μουσική παρακαταθήκη του Λουκιανού Κηλαηδόνη ο οποίος τραγουδούσε για τα οφέλη του «να σηκωθείς νωρίς για να παρκάρεις νωρίς».
Η παγίδα του ωραρίου (και των άλλων)
Υπάρχει πληθώρα ερευνών που δείχνουν ότι το πρωινό ξύπνημα μπορεί να σας κάνει πιο ευτυχισμένους, ακόμα και να τρώτε πιο υγιεινά. Ωστόσο, ο Foster επισημαίνει μια σημαντική παγίδα. «Για να κοιμηθούν αρκετά μέχρι τις 5μιση το πρωί, πολλοί άνθρωποι θα πρέπει να πέσουν για ύπνο στις 9 το βράδυ».
Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς δεν είμαστε σε θέση να το κάνουμε αυτό επειδή έχουμε όλα αυτά τα πράγματα που πρέπει να κάνουμε, είτε αυτό είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά με την εργασία τους, είτε να βάλουμε ένα ακόμη πλυντήριο νυχτιάτικα.
«Οπότε, ο κίνδυνος είναι ότι δεν πέφτουμε πραγματικά για ύπνο όταν θα έπρεπε, και ένας άλλος παράγοντας είναι ότι οι άλλοι άνθρωποι είναι πιθανό να εξακολουθούν να κάνουν θόρυβο γύρω σας, οπότε πώς θα κοιμηθείτε;», αναρωτιέται ο Φόστερ.
Επισημαίνει επίσης ότι οι πιο ενθουσιώδεις εκπρόσωποι αυτών των καθεστώτων είναι άνθρωποι που έχουν την οικονομική δυνατότητα να αναθέσουν τη διαχείριση της ζωής τους σε εξωτερικούς συνεργάτες. «Αυτοί οι γκουρού της παραγωγικότητας και οι επιχειρηματίες έχουν χρήματα για να πληρώνουν ανθρώπους να κάνουν τα πάντα», τονίζει. Και προσθέτει εμφατικά:
«Η υποσυνείδητη "επιβολή" αυτού του προγράμματος σε άλλους ανθρώπους είναι μια κενή καυχησιολογία: «Ω, δεν είμαι σπουδαίος άνθρωπος- γιατί δεν γίνεσαι κι εσύ περισσότερο σαν εμένα;». Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε την πολυτέλεια να το κάνουμε αυτό».
Ο κάθενας από εμάς έχει ένα ξεχωριστό πρόγραμμα
Η ψυχοθεραπεύτρια ύπνου Heather Darwall-Smith επισημαίνει: «Ο καθένας μας έχει ένα διαφορετικό "ρολόι" σώματος, χρονότυπο δηλαδή. Όλοι γνωρίζουν ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι πρωινοί και άλλοι που είναι νυχτοπούλια», λέει.
«Αλλά στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται κάπου στο ενδιάμεσο. Έτσι, θα υπάρξουν άνθρωποι που μπορούν να πέσουν για ύπνο στις 10 το βράδυ και να ξυπνήσουν φυσικά στις 5 το πρωί, και είναι μια ρουτίνα που ταιριάζει με τον χρονοτύπο τους. Αλλά πολλοί από εμάς δεν είναι έτσι. Και ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που το ξύπνημα στις 5 π.μ. τους επιβάλλεται από τις βάρδιες της δουλειάς τους».
Να θυμόμαστε ότι η υιοθέτηση ενός τέτοιου... τιμωρητικού καθεστώτος έχει κόστος στο μυαλό και το σώμα μας. Το κεφάλι σου είναι... κουδούνι από τις 9 το βράδυ, λόγου χάρη.
Γι' αυτό και το συμπέρασμα είναι: δεν έχει σημασία τι ώρα σηκώνεστε. Αυτό που μετράει το πώς επιλέγετε να χρησιμοποιήσετε τα πολύτιμα λεπτά που έχετε στη διάθεσή σας.