Σε αντίθεση με πολλούς προκατόχους της, η βασίλισσα Ελισάβετ ήταν πάντα ψύχραιμη υπό πίεση.
Στη δεκαετία του '90, ωστόσο, η αξιοσημείωτη ισορροπία της δοκιμάστηκε πολύ περισσότερο από όσο γνωρίζαμε.
Σύμφωνα με μια φίλη της, ήταν στα «όριά της» όταν κατέρρευσαν οι γάμοι τόσο του Καρόλου όσο και του Άντριου, αναρωτώμενη φωναχτά πότε η οικογένειά της και η μοναρχία θα έπαιρναν επιτέλους κάποια ανάσα.
Συγκεκριμένα, η απόφαση του Καρόλου και της Νταϊάνα να χωρίσουν, επηρέασε τη βασίλισσα τόσο βαθιά που επέτρεψε στον εαυτό της να απομακρυνθεί από τις βαθιά ριζωμένες συνήθειες μιας ολόκληρης ζωής. Πλέον, δεν έπινε μόνο ένα ξηρό μαρτίνι τα βράδια -το προσωπικό της παρατήρησε ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ της Μεγαλειότητάς της είχε αυξηθεί αισθητά.
Ιδιαιτέρως, η βασίλισσα Ελισάβετ, γνωστή τόσο για τη μετριοπάθειά της όσο και για τη σιδερένια συγκράτηση των συναισθημάτων της, έδινε σιωπηλά το στίγμα της δυσφορίας της.
Με δύο γιους βυθισμένους σε σκάνδαλα, είχε πολλά να αντιμετωπίσει.
Από τη μία πλευρά απεχθανόταν τα διαζύγια και από την άλλη ήταν πάντα προστατευτική της αξιοπρέπειας του Στέμματος.
Πώς διαπραγματεύτηκε λοιπόν η βασίλισσα Ελισάβετ αυτή την ταραχώδη περίοδο της πρόσφατης βασιλικής ιστορίας;
Το 1992, το βιβλίο του Άντριου Μόρτον για την πριγκίπισσα Νταϊάνα, που έγινε μπεστ σέλερ και γράφτηκε με την πλήρη συνεργασία της, εξέτασε σε μεγάλο βαθμό τον καταδικασμένο γάμο της μέσα από τα μάτια της.
Αλλά όσο ειλικρινής και καυστική και αν ήταν η μαρτυρία της, δεν μπορούσε να πει όλη την ιστορία.
Ως ο τελευταίος βιογράφος της βασίλισσας, μπόρεσε να βασιστεί σε 40 χρόνια ρεπορτάζ για τη βρετανική μοναρχία, καθώς και σε συνεντεύξεις, σε μεγάλο βαθμό ανεπίσημες, με πολλούς αυλικούς και βασιλικό προσωπικό.
Νταϊάνα και Φέργκι είχαν εντυπωσιάσει τη βασιλική οικογένεια
Η εικόνα που προκύπτει αποκαλύπτει ότι παρασύρθηκε, ενάντια στις φυσικές της τάσεις, σε μια συναισθηματική δίνη. Και οι δύο νεαρές γυναίκες είχαν ξεκινήσει τόσο καλά, εντυπωσιάζοντας τα μελλοντικά πεθερικά τους με τη ζωηρή ευθυκρισία της ανώτερης τάξης.
Όταν η Σάρα Φέργκιουσον άρχισε να βγαίνει με τον πρίγκιπα Άντριου, η βασιλομήτωρ δήλωσε: «Είναι τόσο Αγγλίδα» - ένα υψηλό κομπλιμέντο στο λεξικό της.
Και όταν η Νταϊάνα Σπένσερ επισκέφθηκε για πρώτη φορά το Balmoral το 1980, καλεσμένη του πρίγκιπα Καρόλου, η βασίλισσα κατέληξε με ικανοποίηση: «Είναι μία από εμάς».
Μόνο η ίδια η γιαγιά της Νταϊάνα, η Λαίδη Φερμόι, της έδωσε μια νότα προσοχής, λέγοντάς της: «Αγάπη μου, πρέπει να καταλάβεις ότι η αίσθηση του χιούμορ και ο τρόπος ζωής τους είναι πολύ διαφορετικοί και δεν νομίζω ότι θα σου ταιριάζει».
Καθώς το φλερτ του Καρόλου προχωρούσε, η Νταϊάνα ανησυχούσε για την επικείμενη παρουσία της πρώην ερωμένης του, της Καμίλα Πάρκερ Μπόουλς. Παρόλα αυτά, συμφώνησε να τον παντρευτεί όταν της έκανε πρόταση γάμου τον Φεβρουάριο του 1981.
Από την πλευρά της, η βασίλισσα χάρηκε με τον αρραβώνα του ζευγαριού, πιστεύοντας ότι ο υποστηρικτικός, θετικός χαρακτήρας και η κοριτσίστικη ευθυμία της Νταϊάνα θα αποτελούσαν το ιδανικό αντίβαρο για τον συχνά μελαγχολικό γιο της.
Με κάθε τρόπο για να κάνει τη Νταϊάνα να νιώσει ευπρόσδεκτη, ανέθεσε σε αρκετούς αυλικούς να της δείξουν τα κατατόπια και την εγκατέστησε στον κύριο ξενώνα του Κάστρου του Ουίνδσορ, ενώ ο Κάρολος έλειπε στο εξωτερικό.
Αν και ήταν απασχολημένη, «η βασίλισσα έκανε μεγάλο ντόρο για την Νταϊάνα», σύμφωνα με έναν πρώην αυλικό, αφιερώνοντας όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο γι' αυτήν.
Μέχρι τότε, η Νταϊάνα έπασχε από τη διατροφική διαταραχή της νευρικής βουλιμίας, μια κατάσταση αδηφαγίας και αναγκαστικού εμετού. Πήγαινε στις κουζίνες τόσο συχνά που οι σεφ υποψιάζονταν ότι τους κατασκοπεύει και η βασίλισσα αναγκάστηκε να της ζητήσει διακριτικά να σταματήσει τις επισκέψεις της.
Αυτό που δεν είχε συνειδητοποιήσει ήταν ότι η Νταϊάνα πήγαινε εκεί για να καταβροχθίσει πακέτα δημητριακών και κρέμα γάλακτος. Και μετά έκανε εμετό.
Επενδύοντας πλήρως και με ενθουσιασμό στον γάμο του γιου της, η ίδια η βασίλισσα πλήρωσε 28.000 λίρες για το οβάλ δαχτυλίδι αρραβώνων της Νταϊάνα με ζαφείρι και διαμάντια και κάλυψε τον λογαριασμό για τον πλούσιο επίσημο χορό που πραγματοποιήθηκε στο παλάτι του Μπάκιγχαμ την εβδομάδα του γάμου.
Ως γνωστόν, ο μήνας του μέλιτος του ζευγαριού στη Μεσόγειο ήταν μια καταστροφή: η πριγκίπισσα είχε καταληφθεί από ζήλια για την πρώην ερωμένη του Καρόλου, Καμίλα Πάρκερ Μπόουλς, και υπέφερε από έναν συνδυασμό εξάντλησης και βουλιμίας.
Κατά τη διάρκεια του επόμενου διαστήματος, μιας παρατεταμένης διαμονής στο Balmoral, είχε άγριες εναλλαγές στη διάθεσή της, επιλέγοντας συχνά να παραμείνει στο δωμάτιό της αντί να συμμετάσχει στην οικογένεια για πικνίκ ή μπάρμπεκιου.
Αυτό εκνεύριζε τη βασίλισσα. Όχι μόνο ήταν αγένεια προς εκείνη ως οικοδέσποινα, αλλά διέκοπτε και την ομαλή λειτουργία του κάστρου, καθιστώντας αναγκαία την αλλαγή της βάρδιας του προσωπικού, ώστε κάποιος να είναι πάντα στη διάθεση της Νταϊάνα.
Κατέληξε όμως στο συμπέρασμα ότι η νύφη της χρειαζόταν χρόνο και χώρο για να προσαρμοστεί στη δραστική αλλαγή των συνθηκών.
Και όταν η Νταϊάνα ανακοίνωσε ότι ήταν έγκυος εκείνο το φθινόπωρο, η βασίλισσα ήλπιζε ότι η μητρότητα θα έβαζε τέλος στις «μικρές δυσκολίες» της. Κάθε μέρα που περνούσε, ωστόσο, γινόταν όλο και πιο ξεκάθαρο ότι ο γάμος δεν λειτουργούσε.
Τον Ιανουάριο του 1982, το ζευγάρι είχε έναν φλογερό καβγά στο Sandringham, καθώς η Νταϊάνα θεωρούσε ότι αδιάφορη τη στάση του Καρόλου απέναντί της.
Η πτώση της Νταϊάνα από τα σκαλιά -Πώς αντέδρασαν Κάρολος και Ελισάβετ
Αυτό που έλαβε χώρα στη συνέχεια σόκαρε τη βασίλισσα. Η Νταϊάνα, σύμφωνα με την αφήγησή της, έπεσε από τα σκαλιά της σκάλας στο North End, που οδηγούσε στα δωμάτια της βασιλομήτορος.
Παρόλο που ήταν δακρυσμένη, ο Κάρολος την κατηγόρησε ότι προκάλεσε αναστάτωση χωρίς λόγο και βγήκε από το σπίτι για να πάει για ιππασία.
Καθώς εκείνη βρισκόταν διπλωμένη στα δύο, η Αυτού Μεγαλειότητα ήταν από τους πρώτους που έφτασαν στο σημείο.
«Η βασίλισσα βγαίνει έξω, απολύτως τρομοκρατημένη, τρέμοντας -ήταν τόσο φοβισμένη», είπε η Νταϊάνα για το περιστατικό. Η άμεση ανησυχία της ήταν ότι η Νταϊάνα θα μπορούσε να υποστεί αποβολή.
Άλλοι που ήταν παρόντες θυμούνται μια λιγότερο δραματική συνάντηση. Λένε ότι η Νταϊάνα φάνηκε να σκοντάφτει καθώς κατέβαινε τις σκάλες και κατέληξε στο κάτω μέρος της σκάλας δίπλα στα μπολ με το φαγητό των κόργκι, τα οποία η βασιλομήτωρ αναπλήρωνε εκείνη την ώρα.
Η βασίλισσα, και άλλα μέλη της οικογένειας, ειδοποιήθηκαν για το περιστατικό από έναν υπάλληλο. Όταν έφτασαν, η Νταϊάνα είχε ήδη ξεσκονιστεί. Ζήτησε συγγνώμη για τη φασαρία και δήλωσε ότι ήταν απολύτως καλά.
Η κοινή γνώμη εναντίον της πριγκίπισσας Νταϊάνα
Λίγους μήνες μετά τη γέννηση του Γουίλιαμ, το ρεύμα της κοινής γνώμης είχε αρχίσει να στρέφεται εναντίον της πριγκίπισσας.
Κατηγορήθηκε ως «δαίμονας» και «τέρας» από έναν ισχυρό αρθρογράφο κουτσομπολιού και θεωρήθηκε υπεύθυνη για ένα κύμα αποχωρήσεων προσωπικού, συμπεριλαμβανομένου του σωματοφύλακα του Καρόλου, του βαλέ και του προσωπικού γραμματέα.
Η βασίλισσα Ελισάβετ, σε αυτό το σημείο, αποφάσισε να αποδείξει ότι είχε εμπιστοσύνη στη νύφη της. Η Νταϊάνα είχε ήδη ζητήσει από τον Κάρολο και τον προσωπικό γραμματέα της βασίλισσας να εκπροσωπήσει την οικογένεια στην κηδεία της πριγκίπισσας Γκρέις στο Μονακό, αλλά είχαν απορρίψει το αίτημά της.
Τώρα η βασίλισσα έδωσε στην Νταϊάνα την άδειά της να προχωρήσει - μια ηχηρή έγκριση που δεν πέρασε απαρατήρητη.
Ο γάμος του πρίγκιπα Άντριου με τη Σάρα Φέργκιουσον
Τον Ιούλιο του 1986, ο πρίγκιπας Άντριου παντρεύτηκε τη Σάρα Φέργκιουσον στο Αβαείο του Ουέστμινστερ.
Σε επιστολή της προς τη βασίλισσα, η βασιλομήτωρ συνεχάρη τη νύφη: «Είναι τόσο χαρούμενο άτομο, και φαίνεται να είναι τόσο ευγνώμων και ευχαριστημένη που είναι μέλος μιας ενωμένης οικογένειας, και είναι πραγματικά αφοσιωμένη στον αγαπημένο Άντριου. Φαίνεται πολύ αισιόδοξη και αυτό είναι παρήγορο».
Το υπονοούμενο σε αυτά τα λόγια, ήταν ότι αυτός ο γάμος θα ευδοκιμούσε, σε αντίθεση με αυτόν του πρίγκιπα και της πριγκίπισσας της Ουαλίας.
Μέχρι τον Ιούλιο του 1986, ζούσαν χωριστές ζωές: Ο Κάρολος είχε επιστρέψει με την Καμίλα και η Νταϊάνα έβρισκε παρηγοριά στην αγκαλιά του σωματοφύλακά της Barry Mannakee.
Κατά τη διάρκεια της γαμήλιας τελετής του Άντριου και της Σάρα, η πριγκίπισσα έδειχνε ασυνήθιστα αφηρημένη. Αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι μόλις είχε μάθει ότι, ύστερα από καταγγελία ενός συναδέλφου της, ο Mannakee είχε απομακρυνθεί από την ομάδα προστασίας της.
Η διακαής επιθυμία της πεθεράς της, ήταν ότι η ατελείωτα αισιόδοξη Φέργκι θα ξεσήκωνε την πριγκίπισσα της Ουαλίας από τη σκυθρωπή της διάθεση. Και σε μεγάλο βαθμό το έκανε - αν και όχι με τρόπο που η βασίλισσα τελικά ήθελε.
Οι «άτακτες» Νταϊάνα και Φέργκι
Οι κοινές τους περιπέτειες ξεκίνησαν στην εργένικη βραδιά του Άντριου, όταν η Νταϊάνα, η Φέργκι και αρκετοί φίλοι τους ντύθηκαν αστυνομικοί, με σκοπό να «συλλάβουν» τον πρίγκιπα στο σπίτι όπου γινόταν το πάρτι του.
Στη συνέχεια, οι γυναίκες κατέληξαν στο νυχτερινό κέντρο Annabel's, πίνοντας κοκτέιλ. Μόλις η ιστορία μαθεύτηκε, η μονάρχης ενοχλήθηκε σφόδρα που η μελλοντική βασίλισσα της Αγγλίας είχε εντοπιστεί να περιφέρεται στο Λονδίνο ντυμένη αστυνομικός, κάτι που τεχνικά αποτελούσε ποινικό αδίκημα.
Η Νταϊάνα κλήθηκε να τη δει. Η πριγκίπισσα υπερασπίστηκε τη συμπεριφορά της, ωστόσο, ως κάτι που δεν ήταν παρά μια ανάλαφρη διασκέδαση. Αλλεργική, όπως πάντα, σε κάθε είδους συναισθηματική αντιπαράθεση όπως σημειώνει ο Άντριου Μόρτον, η βασίλισσα δεν πίεσε περαιτέρω το θέμα.
Αλλά οι «ανοησίες» δεν σταμάτησαν εκεί: Αργότερα εκείνο το έτος, η Φέργκι ενθάρρυνε την Νταϊάνα να συμμετάσχει μαζί της σε ένα can-can στο κάστρο του Windsor. Στη συνέχεια, το επόμενο έτος, έσπρωξαν η μία την άλλη σε μια φωτογράφιση στις πίστες του σκι στο Klosters, κερδίζοντας μια επίπληξη από τον πρίγκιπα Κάρολο.
Λίγους μήνες αργότερα, στο Royal Ascot, το δίδυμο φωτογραφήθηκε να σπρώχνει τα οπίσθια ενός φίλου με τις τυλιγμένες ομπρέλες του.
Ο κόσμος που τους παρακολουθούσε με μια φωνή αποδοκίμασαν την κίνηση. «Πάρα πολύ επιπολαιότητα», έγραψε μια εφημερίδα, ενώ άλλοι σχολιαστές κατηγόρησαν τις γυναίκες ότι συμπεριφέρονταν σαν ηθοποιοί σε σαπουνόπερα.
Η Δούκισσα της Υόρκης δέχτηκε τις περισσότερες επικρίσεις - συγκεκριμένα για την κακή κρίση της, την κακή ενδυματολογική της αίσθηση και την απροκάλυπτη σπατάλη.
Αλλά η Νταϊάνα συγχωρήθηκε γρήγορα για κάθε ανοησία εμπνευσμένη από τη Φέργκι, αφού έδωσε το χέρι, χωρίς γάντια, σε έναν ασθενή του AIDS τον Απρίλιο του 1987 - μια πράξη που είχε ως αποτέλεσμα διεθνή πρωτοσέλιδα και ευρεία αποδοχή. Το «θάρρος» της κέρδισε πολλά εύσημα.
Η Νταϊάνα, θεωρήθηκε ότι διέφερε από τους άλλους royals: ήταν σε επαφή με τη σύγχρονη πραγματικότητα, φαινόταν πραγματικά να νοιάζεται για τον άνδρα και τη γυναίκα στο δρόμο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1991, η βασίλισσα συνειδητοποίησε ότι αντιμετώπιζε πλέον μια βασιλική εξέγερση πλήρους κλίμακας. Ένα βράδυ, κατά τη διάρκεια των ετήσιων βασιλικών διακοπών στο Balmoral, η Νταϊάνα και η Φέργκι είχαν πάρει το Daimler της βασιλομήτωρος και ένα τετρακίνητο όχημα για βόλτα και έκαναν κόντρες μεταξύ τους στους ιδιωτικούς δρόμους. Σε μια άλλη περίπτωση, είχαν πάρει μία γουρούνα και είχαν κάνει αγώνες στο γήπεδο του γκολφ, ανακατεύοντας τα χόρτα.
Οι δύο γυναίκες σχεδίαζαν τώρα κρυφά να εγκαταλείψουν τους γάμους τους την ίδια στιγμή. Η Νταϊάνα είχε τότε σχέση με τον ταγματάρχη James Hewitt, ενώ η Φέργκι κοιμόταν με τον Steve Wyatt, τον υιοθετημένο γιο ενός Τεξανού μεγιστάνα του πετρελαίου, ενώ ήταν πέντε μηνών έγκυος στην πριγκίπισσα Ευγενία.
Κατά τη διάρκεια της σχέσης τους, είχε κανονίσει για τον επικεφαλής του Κρατικού Οργανισμού Εμπορίας Πετρελαίου του Ιράκ να πραγματοποιήσει ιδιωτική επίσκεψη στο παλάτι του Μπάκιγχαμ -κάποια στιγμή μεταξύ της εισβολής του Ιράκ στο Κουβέιτ και της έναρξης του πρώτου πολέμου του Κόλπου.
Εκεί, αυτός απόλαυσε δείπνο με τη δούκισσα και τον Αμερικανό εραστή της, η οικογένεια του οποίου είχε συνεχείς επιχειρηματικούς δεσμούς με το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν.
Μόλις η βασίλισσα έμαθε για την απερίσκεπτη συμπεριφορά της, η Φέργκι κλήθηκε από τον προσωπικό γραμματέα της βασίλισσας, Sir Robert Fellowes, για μια επίσημη επίπληξη.
«Έχετε καταχραστεί την Αυτού Μεγαλειότητα και την καλοσύνη της», της είπε, τονίζοντας ότι είχε την πλήρη εξουσιοδότηση του μονάρχη να της μιλήσει με αυτόν τον τρόπο.
Την επόμενη Κυριακή, η Φέργκι ρώτησε την πεθερά της για ποιον λόγο της είχε επιβληθεί τέτοια γλωσσική επίπληξη. Αντί να έρθει σε αντιπαράθεση με τη δούκισσα του Γιορκ, η βασίλισσα προσποιήθηκε άγνοια. Η ανικανότητά της να αντιμετωπίσει τα μέλη της ευρύτερης οικογένειάς της, ακόμη και όταν είχαν αποδεδειγμένα άδικο, εξόργισε σιωπηλά τους ανώτερους αξιωματούχους της.
Στη συνέχεια, αποκαλύφθηκε ότι ο εραστής της Φέργκι είχε επίσης ξεκινήσει σχέση με την επιχειρηματία Lesley Player που έπαιζε πόλο, η οποία έτυχε να είναι και ερωμένη του πατέρα της ίδιας της Φέργκι, του ταγματάρχη Ρόναλντ Φέργκιουσον. Λίγο αργότερα, η Φέργκι ξεκίνησε άλλη μια σχέση με τον φίλο και οικονομικό σύμβουλο του Wyatt, John Bryan.
Με τον γάμο της να έχει πλέον κλονιστεί, παρηγορήθηκε με τη σκέψη ότι η Νταϊάνα θα έφευγε από τη βασιλική οικογένεια την ίδια εποχή. Η πριγκίπισσα, ωστόσο, είχε άλλες ιδέες.
Χωρίς να το γνωρίζει η Φέργκι, η Νταϊάνα δούλευε κρυφά μαζί με τον Άντριου Μόρτον πάνω σε μια βιογραφία της, στην οποία συζητούσε ανοιχτά τη διατροφική της διαταραχή, τις ημιτελείς απόπειρες αυτοκτονίας της και τη μοιχεία του συζύγου της.
Τα ξεσπάσματα της πριγκίπισσας Νταϊάνα στη βασίλισσα για τον Κάρολο
Συνέχιζε να παραπονιέται στη βασίλισσα για τη συμπεριφορά του Καρόλου. Αυτό που πραγματικά ήθελε ήταν να αγνοηθεί η δική της συμπεριφορά και η πεθερά της να καταδικάσει τον γιο της για την απιστία του με την Καμίλα.
Σε αυτές τις πολυάριθμες συναντήσεις με τη Νταϊάνα, η βασίλισσα δυσκολευόταν να αντιμετωπίσει τα δάκρυα και τα ξεσπάσματά της.
Παραδέχτηκε, ωστόσο, ότι η κατεύθυνση της ζωής του Καρόλου δεν ήταν εστιασμένη και ότι η συμπεριφορά του μπορούσε να είναι παράξενη και ακανόνιστη.
Τον Ιανουάριο του 1992, η Φέργκι και ο Άντριου έκλεισαν επίσημο ραντεβού με τη βασίλισσα για να συζητήσουν τον αποτυχημένο πενταετή γάμο τους. Η μονάρχης τους έπεισε να δώσουν στο γάμο τους άλλους έξι μήνες. Εκείνοι συμφώνησαν - εν μέρει, θυμήθηκε αργότερα η Φέργκι, επειδή δεν την είχαν δει ποτέ τόσο λυπημένη.
Δυστυχώς, η επιθυμία της Μεγαλειότητάς της για συμφιλίωση ματαιώθηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες, όταν δημοσιεύτηκαν φωτογραφίες της δούκισσας σε διακοπές με τον εραστή της Steve Wyatt.
Από την πλευρά του, ο πρίγκιπας Φίλιππος κατέστησε σαφές ότι δεν ήθελε ποτέ ξανά να βρεθεί στο ίδιο δωμάτιο με τη Φέργκι.
Στα τέλη Μαρτίου, ο πατέρας της Νταϊάνα, ο Ερλ Σπένσερ, πέθανε ξαφνικά μετά από καρδιακή προσβολή, ενώ εκείνη βρισκόταν σε διακοπές για σκι στην Αυστρία με τον Κάρολο και τους γιους τους.
Όταν ενημερώθηκε για τον θάνατό του, η πριγκίπισσα αρνήθηκε να επιστρέψει στο σπίτι της μαζί με τον σύζυγό της, λέγοντας ότι δεν ήθελε να περάσει από έναν «υποκριτικό χορό μασκέ».
Υπέκυψε μόνο όταν η βασίλισσα Ελισάβετ, σε τηλεφώνημα από το Ουίνδσορ, επέμεινε ότι το ζευγάρι έπρεπε να παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο.
Το βιβλίο «βόμβα» για την πριγκίπισσα Νταϊάνα
Το φράγμα έσπασε τον Ιούνιο του 1992 με τη δημοσίευση του βιβλίου Diana: Her True Story. Όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε συνέχειες - με τον πρωτοσέλιδο τίτλο «Η Νταϊάνα οδηγήθηκε σε πέντε απόπειρες αυτοκτονίας από τον "αδιάφορο" Κάρολο» - η αντίδραση ήταν εκρηκτική.
Η Νταϊάνα αρνήθηκε να βάλει το όνομά της σε μια δήλωση του παλατιού που κατήγγειλε το βιβλίο ως ανακριβές και διαστρεβλωμένο. Ωστόσο, την ίδια στιγμή είπε ψέματα στον προσωπικό γραμματέα της βασίλισσας, αρνούμενη ότι είχε οποιαδήποτε σχέση με αυτό.
Όσον αφορά τη βασίλισσα, αυτός ο γάμος δεν ήταν νοητό να καταλήξει στα δικαστήρια - έτσι ατσαλώθηκε για μια συνάντηση στο Ουίνδσορ με τη Νταϊάνα και τον Κάρολο, η οποία φυσικά ήταν τεταμένη.
Η βασίλισσα επέμενε ότι θα έπρεπε να δώσουν περισσότερο χρόνο στο γάμο τους και να καταβάλουν πραγματική προσπάθεια να επιλύσουν τις διαφορές τους.
Κατ' ιδίαν, όμως, ο Κάρολος και η Νταϊάνα είχαν ήδη συμφωνήσει να χωρίσουν - έτσι η πριγκίπισσα τρομοκρατήθηκε όταν ο σύζυγός της συμφώνησε στην πρόταση της μητέρας του.
Η Φέργκι ήταν η επόμενη στην πρώτη γραμμή του πυρός. «Η κοκκινομάλλα έχει πρόβλημα», έστειλε η Νταϊάνα μήνυμα σε έναν φίλο της.
Οι ανάρμοστες φωτογραφίες της Σάρα Φέργκιουσον και ο θυμός της βασίλισσας Ελισάβετ
Το εν λόγω «πρόβλημα» αφορούσε κάποιες μακρινές φωτογραφίες παπαράτσι που έδειχναν γυμνόστηθη τη Δούκισσα της Υόρκης, να της πιπιλά τα δάχτυλα των ποδιών της ο «οικονομικός σύμβουλός» της, John Bryan, ενώ οι κόρες της παρακολουθούσαν.
Η ιστορία ξέσπασε ενώ η Φέργκι -που πλέον έχει χωρίσει επίσημα από τον Άντριου- βρισκόταν στο Balmoral για να συζητήσει τις ρυθμίσεις για την πρόσβαση των παιδιών.
Καθώς κατέβηκε για πρωινό, η υπόλοιπη βασιλική οικογένεια εξέταζε επιμελώς την ιστορία της ταμπλόιντ στο τραπέζι. Ήταν μια στιγμή βασανιστικής αμηχανίας, ακόμη και για τα δικά της δεδομένα.
Όπως θυμήθηκε στην αυτοβιογραφία της: «Είχα αποκαλυφθεί για αυτό που πραγματικά ήμουν. Άχρηστη. Ακατάλληλη. Μια εθνική ντροπή».
Εξοργισμένη, η πεθερά της την κάλεσε στο σαλόνι της. Δεν είχε σχεδόν καμία σημασία ότι ο Άντριου και η σύζυγός του είχαν χωρίσει. Αυτό που απασχολούσε τη βασίλισσα ήταν ότι ενώ η Φέργκι εξακολουθούσε να έχει βασιλικό τίτλο και την ονομασία «Η Βασιλική Υψηλότητά της», η συμπεριφορά της εξέθετε τη μοναρχία σε περιφρόνηση.
Καθώς απαριθμούσε τα παραπτώματα της δούκισσας και τη ζημιά που είχε προκαλέσει στον θεσμό, ο τόνος της βασίλισσας ήταν παγωμένος. Ήταν επίσης βαθιά αναστατωμένη εκ μέρους του γιου της. Η Φέργκι θυμήθηκε αργότερα ότι ο θυμός της βασίλισσας -που τόσο σπάνια εκφράζεται- «την πλήγωσε βαθιά».
Η σχεδόν εβδομαδιαία συσσώρευση οικογενειακών σκανδάλων κλόνισε σοβαρά την ψυχραιμία της βασίλισσας.
Πριγκίπισσα Νταϊάνα: Το σκάνδαλο Squidgygate με την κασέτα
Τρεις ημέρες αργότερα, ήταν η σειρά της Νταϊάνα να αντιμετωπίσει τις συνέπειες των πράξεων της, με τη δημοσίευση μιας μαγνητοφωνημένης συνομιλίας με τον επί χρόνια θαυμαστή της Τζέιμς Γκίλμπι στο κινητό της τηλέφωνο.
Κατά τη διάρκεια της νυχτερινής συνομιλίας, ο Γκίλμπι την αποκαλούσε χαϊδευτικά "Squidgy", γεγονός που οδήγησε σε αυτό το τελευταίο σκάνδαλο που ονομάστηκε "Squidgygate".
Στην κρυφά ηχογραγημένη συνομιλία, η Νταϊάνα επέκρινε τον πρίγκιπα Κάρολο καθώς και τη Φέργκι και τη βασιλομήτωρα. Ο σύζυγός της, είπε, έκανε τη ζωή της «πραγματικό βασανιστήριο».
Παραπονέθηκε επίσης ότι δεν εκτιμήθηκε δεόντως από τη βασιλική οικογένεια για το έργο της για λογαριασμό της. Αν και όχι τόσο ταπεινωτική όσο οι φωτογραφίες της Φέργκι, η κασέτα Squidgygate εξέθεσε σοβαρά την πριγκίπισσα.
Το επόμενο πλήγμα ήρθε όταν η Νταϊάνα αρνήθηκε να συνοδεύσει τον σύζυγό της στην πρώτη βασιλική επίσκεψη στη Νότια Κορέα - ακόμη και όταν η πεθερά της την παρακάλεσε να αλλάξει γνώμη. Μόνο μετά από μια συντονισμένη εκστρατεία τόσο της βασίλισσας όσο και του πρίγκιπα Καρόλου συμφώνησε τελικά να πάει.
Στη Νότια Κορέα, το βασιλικό ζεύγος μόλις και μετά βίας κατάφερε να προκαλέσει ένα χαμόγελο μεταξύ του και η περιοδεία θεωρήθηκε καταστροφή. Κατά τη διάρκεια αυτής της ταραχώδους περιόδου, οι δημοσκοπήσεις αποκάλυψαν την αυξανόμενη δυσαρέσκεια του κοινού για τη μοναρχία.
Ταυτόχρονα, πολυάριθμες εκκλησιαστικές προσωπικότητες κατηγόρησαν τη βασιλική οικογένεια ότι δεν παρείχε υγιές παράδειγμα οικογενειακής ζωής.
Εν μέσω αυτών, το Κάστρο του Ουίνδσορ - το σπίτι της Βασίλισσας για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της - έπιασε φωτιά, αφήνοντάς την εντελώς συντετριμμένη.
Πρίγκιπας Κάρολος για Νταϊάνα: «Δεν καταλαβαίνεις; Είναι τρελή!»
Ένα οργισμένο τηλεφώνημα από τον πρίγκιπα Κάρολο ολοκλήρωσε μια άθλια χρονιά. Είχε κανονίσει ένα πάρτι σκοποβολής με φίλους στο Sandringham, και ο Γουίλιαμ και ο Χάρι είχαν προγραμματίσει να συμμετάσχουν στην ομάδα. Η Νταϊάνα, ωστόσο, επέμενε να πάρει τα αγόρια στο Γουίνδσορ αντί γι' αυτό. Σε ένα τηλεφώνημα, ο πρίγκιπας Κάρολος είπε στη μητέρα του ότι αυτό ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
Για άλλη μια φορά, εκείνη συμβούλευσε να κάνει υπομονή, αλλά η υπομονή του Καρόλου είχε εξαντληθεί. «Δεν καταλαβαίνεις ότι είναι τρελή, τρελή, τρελή;» φώναξε στη γραμμή και έκλεισε το τηλέφωνο.
Με δισταγμό, η βασίλισσα Ελισάβετ άρχισε να αποδέχεται ότι ο χωρισμός ήταν η μόνη εφικτή λύση.
Ένας κληρικός που γνωρίζει τη βασίλισσα εδώ και χρόνια παρατήρησε τη διάθεσή της εκείνη τη στιγμή. 'Ένιωθε ότι τα πράγματα της ξέφευγαν, ότι συνέβαιναν τόσα φρικτά πράγματα και πότε θα τελείωνε αυτό;
«Κατά μία έννοια, ένιωθε ότι έχανε τον έλεγχο. Ήταν το σωρευτικό βάρος όλων των προσωπικών καταστροφών».
Τα κλάματα της πριγκίπισσας Νταϊάνα μπροστά στη βασίλισσα Ελισάβετ
Λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωση του χωρισμού, η Νταϊάνα έκλεισε ραντεβού για να δει τη βασίλισσα στο παλάτι του Μπάκιγχαμ. Μπαίνοντας στη σουίτα της, ξέσπασε σε καταιγισμό δακρύων, υποστηρίζοντας ότι όλοι ήταν εναντίον της.
«Η βασίλισσα δεν ήξερε τι να κάνει», θυμάται μια κυρία επί των τιμών.
«Πάντα μισούσε αυτού του είδους τις συναισθηματικές αντιπαραθέσεις και, ειλικρινά, δεν χρειάστηκε ποτέ να τις αντιμετωπίσει πριν ή μετά».
Στις αρχές του επόμενου έτους, ήταν ο πρίγκιπας Καρόλος που θα δημιουργούσε προβλήματα. «Εκεί που νομίζαμε ότι τα πράγματα δεν μπορούσαν να γίνουν χειρότερα…» λέγεται ότι σημείωσε η βασίλισσα κουρασμένη.
Στις λεγόμενες κασέτες του Camillagate, ο πρίγκιπας και η Καμίλα καταγράφηκαν να έχουν μια ερωτική κουβέντα. Αν δεν το πίστευαν πριν, η πλειοψηφία του κοινού πίστευε πλέον ότι η Νταϊάνα ήταν μια αδικημένη σύζυγος.
Για τα επόμενα χρόνια, ο "πόλεμος" τους απασχολούσε τα μέσα ενημέρωσης και αναστάτωνε τη βασίλισσα. Όλοι περιτριγύριζαν την Νταϊάνα, ανησυχώντας ότι η απρόβλεπτη πριγκίπισσα θα έβλαπτε περαιτέρω τον θεσμό.
Η βασίλισσα Ελισάβετ προσπάθησε να κρατήσει την Νταϊάνα
Ενάντια στην καλύτερη κρίση της μητέρας και της αδελφής της, η βασίλισσα προσπάθησε να κρατήσει την πριγκίπισσα, εξακολουθώντας να ελπίζει σιωπηλά ότι ο Κάρολος και η σύζυγός του θα μπορούσαν να συμφιλιωθούν.
Πολύ καιρό αφότου άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας είχαν παραιτηθεί, εκείνη πάντα άκουγε την πριγκίπισσα και παρέμενε ανήσυχη για την ευημερία της. Περιστασιακά, τηλεφωνούσε στην πριγκίπισσα στο παλάτι του Κένσινγκτον για να ελέγξει αν ήταν καλά.
Στα τέλη Απριλίου του 1993, ελπίζοντας ακόμη σε ανακωχή στην πικρή διαμάχη τους, η βασίλισσα Ελισάβετ κάλεσε την πριγκίπισσα Νταϊάνα σε ένα επίσημο δείπνο προς τιμήν του προέδρου της Πορτογαλίας.
Ο Κάρολος έγινε έξαλλος όταν το έμαθε. Ακόμα και όταν το ζευγάρι είχε χωρίσει επίσημα για 12 μήνες, η βασίλισσα κάλεσε την Νταϊάνα στο Sandringham για τα Χριστούγεννα.
Και πάντα κάνονιζε να υπήρχε πιθανότητα η πριγκίπισσα να φέρει τον Γουίλιαμ και τον Χάρι να δουν την Gan-Gan, όπως την αποκαλούσαν τα αγόρια, για απογευματινό τσάι.
Τέτοιες συναντήσεις ήταν χρήσιμες για την Νταϊάνα. Επιμένοντας ότι δεν θα ζητούσε ποτέ διαζύγιο από τον Κάρολο, ήλπιζε ότι η βασίλισσα θα πίεζε τον Κάρολο να το ξεκινήσει.
Όμως καμία από τις παρακλήσεις της δεν επηρέασε την άποψη της βασίλισσας ότι ο χρόνος θα μπορούσε τελικά να θεραπεύσει τον γάμο.
Αυτό το αδιέξοδο λύθηκε τελικά τον Νοέμβριο του 1995, όταν η Νταϊάνα εμφανίστηκε στην εκπομπή Panorama του BBC, μιλώντας για τη μοιχεία του συζύγου της, για την πεποίθησή της ότι δεν ήταν ικανός για την «κορυφαία δουλειά» του βασιλιά και για τη δική της επιθυμία να γίνει «βασίλισσα των καρδιών των ανθρώπων».
Η βασίλισσα θεώρησε ασυγχώρητη τη συνέντευξη της πριγκίπισσας. Η Νταϊάνα είχε ξεπεράσει τα όρια -ιδίως προκαλώντας τον ηγεμόνα μιλώντας για τον εαυτό της ως «βασίλισσα» των καρδιών και εκφράζοντας τις αμφιβολίες της για την καταλληλότητα του Καρόλου να είναι βασιλιάς.
Για το καλό τόσο της μοναρχίας όσο και των εγγονών, κάτι έπρεπε να γίνει. Τον επόμενο μήνα, η βασίλισσα έστειλε στην Νταϊάνα ένα χειρόγραφο σημείωμα, στο οποίο έγραφε ότι είχε συμβουλευτεί τον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι, τον πρωθυπουργό και τον Κάρολο -«και αποφασίσαμε ότι η καλύτερη πορεία είναι το διαζύγιο».
Ήταν μια απόφαση που είχε καθυστερήσει πολύ. Τελικά, η πολιτική υπεκφυγών της βασίλισσας είχε απλώς χρησιμεύσει για να παρατείνει μια επώδυνη συζυγική διαμάχη και να προκαλέσει μακροπρόθεσμη ζημιά στο Στέμμα.