Πριν από λίγες ημέρες έκανε πρεμιέρα η νέα παραγωγή του HBO, με τίτλο «Patria» («Πατρίδα»), μια ισπανική σειρά που καθήλωσε τους τηλεθεατές.
Η σειρά που δημιουργήθηκε και γράφτηκε από τον Αϊτόρ Γκαμπιλόντο είναι βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Φερνάντο Αραμπούρου. Η υπόθεσή της έχει να κάνει με δύο γυναίκες που κάποτε ήταν στενές φίλες και απομακρύνθηκαν όταν ο σύζυγος της μίας σκοτώθηκε από τη βασκική αυτονομιστική οργάνωση, ETA και ο γιος της άλλης εντάχθηκε σε αυτήν.
Το μυθιστόρημα του Αραμπούρου, μεταφρασμένο στα αγγλικά και προσαρμοσμένο ως σειρά του HBO, ακολουθεί δύο βασκικές οικογένειες των οποίων η ζωή και οι σχέσεις έχουν διασπαστεί και σχεδόν καταστραφεί από τη βία και την κληρονομιά της ΕΤΑ.
Ο συγγραφέας του βιβλίου γεννήθηκε στο Σαν Σεμπαστιάν αλλά ζούσε στη Γερμανία από τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Το βιβλίο του «Patria» έγινε λογοτεχνικό φαινόμενο στην Ισπανία και πέραν αυτής, πουλώντας περισσότερα από ένα εκατομμύριο αντίτυπα από τότε που εκδόθηκε πριν από τέσσερα χρόνια. Το βιβλίο βρίσκεται στην 35η εκτύπωση και έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 32 γλώσσες. Και τώρα έγινε σειρά στο HBO.
«Δεν περίμενα να γίνει τόσο μεγάλη επιτυχία», δήλωσε ο Αραμπούρου. «Αλλά ας πούμε ότι είναι κάτι που μπορεί να ελπίζει κάθε συγγραφέας. Είναι η πρώτη φορά που μου συνέβη και είμαι χαρούμενος», ανέφερε χαρακτηριστικά στον Guardian.
Η επιτυχία του, ωστόσο, έχει ξεπεράσει τα στενά όρια του λογοτεχνικού κόσμου και έχει εισχωρήσει σε μεγάλο μέρος της ισπανικής κοινωνίας. Όπως επισημαίνει ο συγγραφέας στον Guardian: «Είναι ένα διαρκές θέμα συνομιλίας και κάτι που προκαλεί αμέτρητες συζητήσεις στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση και στις εφημερίδες - αλλά και σε μπαρ, σχολεία, στους δρόμους και, φυσικά, μεταξύ πολιτικών ομάδων».
Παρόλο που η υπόθεση επικεντρώνεται στη δολοφονία του Txato, ενός αξιοπρεπούς άντρα που παρενοχλείται και τελικά σκοτώνεται επειδή αψηφά την απόπειρα εκβιασμού της ΕΤΑ, η «Patria» ασχολείται εξίσου, αν όχι περισσότερο, εκτός από τον θάνατό του, με τον αντίκτυπο που έχει σε αυτούς που βρίσκονται γύρω του.
Αλλά διερευνά επίσης τη βασκική κουλτούρα και την κοινωνία, και χρονολογεί πολλές από τις τεράστιες αλλαγές στην Ισπανία τα τελευταία χρόνια, από το τέλος της ΕΤΑ έως την έλευση του ομοφυλοφιλικού γάμου.
«Πρόκειται για πολλά πράγματα που είναι καθολικά και που δεν χρειάζεται να είστε Ισπανοί για να καταλάβετε», δήλωσε ο Αραμπούρου στον Guardian. Πρόκειται για οικογενειακά θέματα, ταξίδια και ασθένειες, αγάπη και σύγκρουση μεταξύ ζευγαριών, αθλητισμό, εργασιακά θέματα και κάθε είδους άλλα πράγματα που επηρεάζουν τους φυσιολογικούς ανθρώπους. Υπάρχουν επίσης, πρόσθεσε, «μερικά αστεία ανέκδοτα».
Η ΕΤΑ ξεκίνησε ως μια ομάδα διαφύλαξης της πολιτισμικής κληρονομιάς των Βάσκων και αντίστασης κατά του Φράνκο, αλλά εξελίχθηκε σε μια παραστρατιωτική ένοπλη οργάνωση που είχε σαν στόχο την
αυτοδιάθεση και την ανεξαρτησία των Βάσκων. Η αναγνωρισμένη από ΕΕ και ΗΠΑ ως τρομοκρατική οργάνωση ΕΤΑ, μετρά πάνω από 800 δολοφονίες και εκατοντάδες απαγωγές. Ο σκοπός της ανεξαρτησίας δεν επιτεύχθηκε ποτέ, αντίθετα κατάφερε να ανοίξει βαθιές πληγές στους Βάσκους. Αυτές είναι και οι πληγές που μελετά ο Αραμπούρου. Και αυτές οι πληγές είναι ακόμη ορατές.
Παρά τη δημοτικότητα του μυθιστορήματος - και την προφανή προθυμία της Ισπανίας να προβληματιστεί για μια σύγκρουση που άφησε περισσότερους από 800 ανθρώπους νεκρούς - η προσαρμογή δεν έγινε χωρίς διαμάχη. Δύο χρόνια μετά τη διάλυση της ETA και σχεδόν μια δεκαετία μετά την αποκήρυξη του ένοπλου αγώνα για ανεξαρτησία, οι πληγές που προκάλεσε παραμένουν τόσο ωμές όσο και βαθιές.
Το πόστερ της οργής
Πριν την πρεμιέρα της σειράς, το HBO αποκάλυψε μια φωτογραφία που αντιπαραθέτει μια εικόνα της γυναίκας του Txato που αγκαλιάζει το σώμα του συζύγου της, με έναν γυμνό και αλυσοδεμένο κρατούμενο της ETA σε ένα κελί ανακρίσεων της αστυνομίας, ενώ στο βάθος οι αστυνομικοί πίνουν τον καφέ τους.
Η φωτό προκάλεσε θυμό και απειλή για μποϊκοτάζ από εκείνους που εξοργίστηκαν από τον υπαινιγμό οποιασδήποτε ηθικής ισοδυναμίας μεταξύ των φρικαλεοτήτων της ΕΤΑ και της απάντησης του ισπανικού κράτους, ενώ κάποιοι υποστήριξαν ότι η οποιαδήποτε αναφορά στη βία από την αστυνομία αποτελεί νομιμοποίηση της τρομοκρατικής οργάνωσης.
Δείτε το τρέιλερ της νέας σειράς του HBO «Patria»
Ο μυθιστοριογράφος, επίσης, έχει μπει στο στόχαστρο έντονης κριτικής, αφού η διαδικτυακή εφημερίδα eldiario.es παρατήρησε ομοιότητες μεταξύ ορισμένων λεπτομερειών του μυθιστορήματος και των πληροφοριών που περιέχονται στο «Lo Difícil es perdonarse a unmismo» («Το να συγχωρείς τον εαυτό σου είναι το δύσκολο πράγμα»), τα απομνημονεύματα ενός μετανιωμένου πρώην μέλους της ΕΤΑ, Iñaki Rekarte, που δημοσιεύθηκε το 2015.
Ο Αραμπούρου, είπε ότι είχε διαβάσει πολλά βιβλία για την EΤΑ – ανάμεσα στα οποία και αυτό του Rekarte - για την έρευνα του σχετικά με την Patria και για να ελέγξει λεπτομέρειες σχετικά με θέματα όπως όπλα και κρυψώνες.
«Έκανα πολλή μελέτη για το μυθιστόρημά μου, έτσι ώστε οι χαρακτήρες μου, οι οποίοι όλοι τους είναι επινοήσεις, να μπορούν να βρεθούν σε πραγματικά σενάρια και να ενεργήσουν με ρεαλιστικό τρόπο», είπε. «Δεν υπάρχει ούτε μια πρόταση στο μυθιστόρημά μου που δεν είναι δική μου», πρόσθεσε.
Ο συγγραφέας λέει ότι η γεωγραφική του απόσταση, είχε δύο οφέλη: όχι μόνο του έδωσε προοπτική, αλλά «με άφησε να ξέρω τι σκέφτονται οι άλλοι για τη χώρα κάποιου, που είναι πάντα διδακτικό».
Το γράψιμο του βιβλίου επέτρεψε επίσης στον Αραμπούρου να εξετάσει τις δικές του αναμνήσεις και τα δικά του συναισθήματα ως Βάσκος. «Ήμουν πολύ αναστατωμένος για τα θύματα και πολύ θυμωμένος που μια ομάδα ανθρώπων οργανώθηκε και πήρε όπλα για να επιβάλει το πρόγραμμά τους σε άλλους - και αυτό χειροκροτήθηκε από ένα μέρος της κοινωνίας», είπε.
«Νόμιζα ότι η λογοτεχνία θα με βοηθούσε, αφενός, να διαμαρτυρηθώ ως κάποιος που πιστεύει στη δημοκρατία και, αφετέρου, να αφήσει μια γραπτή ανάμνηση του τρόμου που ζήσαμε».
Για τους λάτρεις του βιβλίου, το Patria, Πατρίδας στα ελληνικά του Αραμπούρου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Περίληψη
Η Πατρίδα, το µεγάλο µυθιστόρηµα της Χώρας των Βάσκων, είναι το µεγάλο µυθιστόρηµα της εποχής µας.
Η ιστορία δύο πάλαι ποτέ στενά συνδεδεµένων οικογενειών, που κατασπαράχθηκαν µέχρι θανάτου, είναι η καρδιά της Πατρίδας του Αραµπούρου, που ανατέµνει τα γεγονότα τριάντα χρόνων στη Χώρα των Βάσκων, από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 έως το 2011, όταν η εθνικιστική και αυτονοµιστική οργάνωση ΕΤΑ (Euskadi Ta Askatasuna) ανακοίνωσε την οριστική παύση της ένοπλης δράσης.
Την ηµέρα που η ΕΤΑ καταθέτει τα όπλα, η Μπιττόρι πηγαίνει στο νεκροταφείο για να ανακοινώσει στον άντρα της πως αποφάσισε να γυρίσει στο χωριό και στο σπίτι τους, που εκείνη εγκατέλειψε µετά τον θάνατό του. Θα καταφέρει να συµβιώσει µε όσους την παρενοχλούσαν πριν και µετά τη δολοφονική επίθεση που έφερε τα πάνω κάτω στη ζωή τη δική της και της οικογένειάς της; Θα καταφέρει να µάθει ποιος ήταν ο κουκουλοφόρος που µια βροχερή µέρα σκότωσε τον άντρα της, στον δρόµο για τη δουλειά του; Η παρουσία της Μπιττόρι θα διαταράξει την επιφανειακή ηρεµία του χωριού, κυρίως της γειτόνισσάς της, της Μίρεν, άλλοτε στενής φίλης της και µητέρας του Χόσε Μάρι, ενός φυλακισµένου τροµοκράτη και ύποπτου για τους χειρότερους φόβους της Μπιττόρι. Τι συνέβη ανάµεσα σ’ εκείνες τις δύο γυναίκες; Τι δηλητηρίασε τη ζωή των παιδιών και των συζύγων τους, τόσο δεµένων στο παρελθόν;
Με τις συγκαλυµµένες ρήξεις και τις ακλόνητες πεποιθήσεις της, µε τις πληγές και τις παλικαριές της, η παράφορη ιστορία της ζωής τους πριν και µετά το χάσµα που άνοιξε ο θάνατος του Τσάτο µάς µιλάει για το ανέφικτο της λήθης και για την ανάγκη της συγχώρεσης σε µια κοινωνία διαιρεµένη από τον πολιτικό φανατισµό.
Και μερικές από τις κριτικές:
«Έχω πολύ καιρό να διαβάσω ένα βιβλίο τόσο πειστικό και συγκινητικό, τόσο ιδιοφυώς σχεδιασµένο». Mario Vargas Llosa
«Ένα βιβλίο που θα µείνει για πάντα». Benjamin Prado, Cadena Ser
«Με την Πατρίδα ο Αραµπούρου µάς δίνει το πρώτο µεγάλο µυθιστόρηµα για τη βασκική τροµοκρατία, ένα µεγάλο µυθιστόρηµα της εποχής µας, ένα έργο πολύ µεγάληςδύναµης». Die Zeit
«Το απίστευτο µυθιστόρηµα του Αραµπούρου αφηγείται την ιστορία δύο πάλαι ποτέ στενά συνδεδεµένων οικογενειών. Το ψυχολογικό πρωτόκολλο που ακολουθεί τον οδηγεί στη σύλληψη ενός µεγαλειώδους έργου». Frankfurter Allgemeine Zeitung
«Ο Αραµπούρου δεν αφήνει τίποτα στη σκιά, στην προσπάθειά του να συγκροτήσει µια αλήθεια από τη φύση της άπιαστη και αντιφατική. Όταν ένα βιβλίο κάνει ένα τέτοιο βήµα για τη συµφιλίωση των συνειδήσεων, έχει κάνει κι η λογοτεχνία ένα µεγάλο βήµα». Livres Hebdo
«H κάθε του σελίδα είναι πολύτιµη». Vogue
«Τελειώνοντάς το, ξέρεις πως διάβασες ένα κλασικό βιβλίο». Ignacio Martinez de Pison
«Αραµπούρου εκ των ων ουκ άνευ». Inigo Urrutia, Diario Vasco