Τα μυρμήγκια είναι από τις μεγαλύτερα «success story» της φύσης, με περίπου 22.000 είδη παγκοσμίως.
Ειδικά η τροπική Αυστραλία αποτελεί παγκόσμιο hotspot για την ποικιλομορφία των μυρμηγκιών και ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι θα μπορούσε να φιλοξενήσει κάποια από την πλουσιότερη βιοποικιλότητα μυρμηγκιών στον πλανήτη, με εκτιμώμενα 5.000 είδη μόνο στα τροπικά περιβάλλοντα . Αλλά αν τα μυρμήγκια είναι τόσο επιτυχημένα στη φύση, γιατί εμφανίζονται τόσο συχνά στα σπίτια μας, ακόμη και στα ανώτερα διαμερίσματα; Και τι μπορούμε να κάνουμε για να τα κρατήσουμε μακριά;
Το Conversation επιχειρεί να δώσει μια επιστημονική εξήγηση γύρω από το θέμα.
Τα μυρμήγκια κυριαρχούν στον πλανήτη από άποψη πληθυσμού. Σε κάθε δεδομένη στιγμή, εκτιμάται ότι υπάρχουν 20 τετράκις εκατομμύρια μυρμήγκια εν ζωή, δηλαδή o αριθμός 20 ακολουθούμενος από 15 μηδενικά.
Στην πραγματικότητα, για κάθε άνθρωπο αντιστοιχούν περίπου 2,5 εκατομμύρια μυρμήγκια. Υπάρχουν περίπου 22.000 είδη μυρμηγκιών παγκοσμίως. Ζούμε σε έναν πλανήτη όπου τα μυρμήγκια υπερτερούν αριθμητικά κατά ένα σχεδόν αδιανόητο ποσοστό. Το γεγονός ότι μερικά από αυτά περιπλανώνται περιστασιακά στα σπίτια μας δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει.
H «κοινωνική» φύση των μυρμηγκιών
Τα μυρμήγκια οφείλουν μεγάλο μέρος της επιτυχίας τους στην ιδιαίτερα «κοινωνική» τους φύση. Μέσα στην αποικία, ορισμένα άτομα (θηλυκές βασίλισσες και αρσενικοί κηφήνες) είναι υπεύθυνα για την αναπαραγωγή, ενώ άλλα (εργάτες) είναι απασχολημένα με τη φροντίδα των νέων, την καθαριότητα ή την αναζήτηση τροφής. Τα μυρμήγκια εργάτες είναι πάντα θηλυκά.
Οι αποικίες μυρμηγκιών δεν έχουν αρχηγούς. Αποτελούν ένα εξαιρετικό παράδειγμα συλλογικής συμπεριφοράς και «νοημοσύνης αγέλης», όπου τα άτομα που ακολουθούν σχετικά απλούς κανόνες μπορούν να επιτύχουν συλλογικά πολύ περισσότερα από ό,τι θα μπορούσε να επιτύχει το καθένα μόνο του. Ακριβώς όπως οι μεμονωμένοι νευρώνες στον εγκέφαλό δεν μπορούν να συνθέσουν μουσική, να παίξουν ποδόσφαιρο ή να διαβάσουν άρθρα, ο εγκέφαλος ως σύνολο μπορεί να επιτύχει όλα αυτά τα κατορθώματα και ακόμη περισσότερα. Οι αποικίες μυρμηγκιών είναι ικανές για εκπληκτικά εξελιγμένες συμπεριφορές όπως να χτίζουν αποτελεσματικά δίκτυα μονοπατιών, ζωντανές γέφυρες με το σώμα τους και και να «καλλιεργούν» μύκητες και αφίδες (μικρά έντομα που ρουφάνε χυμούς και τρέφονται με φυτά).
Τα μυρμήγκια ξεπερνούν ακόμη και τους ανθρώπους σε ορισμένες εργασίες συνεργατικής νόησης.
Η ιδιαίτερα κοινωνική φύση των μυρμηγκιών είναι ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας τους - και ένας βασικός λόγος για τον οποίο είναι τόσο καλά στο να βρίσκουν το δρόμο τους προς τα σπίτια των ανθρώπων.
Κάθε αποικία περιέχει χιλιάδες ατρόμητους εργάτες, πολλοί από τους οποίους αναζητούν συνεχώς νέες πηγές τροφής. Εάν έστω και ένα μυρμήγκι ανακαλύψει μια πολύτιμη πηγή στο σπίτι, μπορεί γρήγορα να μοιραστεί την πληροφορία αυτή με τους συντρόφους της φωλιάς του. Διαφορετικά είδη μυρμηγκιών χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους επικοινωνίας, αλλά αυτά που εισβάλλουν συχνότερα στα σπίτια τείνουν να χρησιμοποιούν «ίχνη φερομόνης». Όταν ένα μυρμήγκι βρίσκει μια πηγή τροφής, επιστρέφει στη φωλιά του αφήνοντας μικρές σταγόνες φερομόνης καθώς πηγαίνει- αυτό το ίχνος καθοδηγεί τα άλλα μυρμήγκια από τη φωλιά τους απευθείας στην πηγή τροφής. Αυτό το εξαιρετικά αποτελεσματικό σύστημα επικοινωνίας σημαίνει ότι ένα μόνο μυρμήγκι μπορεί να στρατολογήσει γρήγορα χιλιάδες συντρόφους της φωλιάς του σε οποιαδήποτε τροφή βρει για να τον συνοδεύσουν στην αρπαγή της ...λείας.
Τα μυρμήγκια μπορεί επίσης να μπουν στο εσωτερικό για να αναζητήσουν νερό, ιδίως όταν ο καιρός είναι ζεστός. Ορισμένα είδη προτιμούν να χτίζουν τις φωλιές τους σε υγρά περιβάλλοντα, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει γιατί βρίσκονται συχνά στα μπάνια. Από την άλλη πλευρά, οι έντονες βροχοπτώσεις μπορεί να πλημμυρίσουν τις φωλιές των μυρμηγκιών, ωθώντας τις αποικίες να αναζητήσουν ξηρότερο έδαφος μερικές φορές οδηγώντας τα κατευθείαν στα σπίτια..=
Πολλά είδη μυρμηγκιών είναι εξαιρετικοί αναρριχητές, χάρη στα πόδια τους. Εξειδικευμένες δομές στα άκρα τους επιτρέπουν στα μυρμήγκια να κολλάνε στους τοίχους και να βρίσκουν πατήματα ακόμη και σε επιφάνειες που φαίνονται λείες στο ανθρώπινο μάτι. Είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένα μυρμήγκια έχουν αναπτύξει μια συμπεριφορά γνωστή ως «ελεγχόμενη κάθοδος», η οποία τα προστατεύει όταν πέφτουν.
Πώς ελαχιστοποιούμε τις ανεπιθύμητες επισκέψεις
Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Conversation, ό,τι κι αν κάνουμε, τα μυρμήγκια θα εισέλθουν στο σπίτι μας κάποια στιγμή. Το να βρούμε μερικά μυρμήγκια στο σπίτι μας δεν σημαίνει ότι το σπίτι είναι βρώμικο. Απλώς ζούμε σε έναν πλανήτη που βρίθει από μυρμήγκια, επισημαίνεται.
Για να ελαχιστοποιήσει κάποιος τις ανεπιθύμητες επισκέψεις μυρμηγκιών, ξεκινά εξαλείφοντας κάθε πιθανή πηγή τροφής που θα μπορούσε να προσκελκύσει ένα πεινασμένο μυρμήγκι.
Σημασία έχει να αποθηκεύονται όλα τα τρόφιμα σε σφραγισμένα αεροστεγή δοχεία, να καθαρίζονται οι χώροι πίσω από το ψυγείο και μέσα/κάτω από την τοστιέρα, να αποφεύογονραι οι τροφές των κατοικίδιων ζώων έξω περισσότερο από όσο χρειάζεται και οι κάδοι απορριμμάτων να είναι καλά σφραγισμένοι. Τα μυρμήγκια έχουν μικροσκοπικά στομάχια, οπότε ακόμη και μικρά ψίχουλα ή υπολείμματα από χυμένα ζαχαρούχα ποτά μπορεί να είναι αρκετά για να τα προσελκύσουν. Εάν τα μυρμήγκια φαίνεται να ακολουθούν το ένα το άλλο σε μια γραμμή, μπορούν να αποκόπτονται τα χημικά ίχνη τους με τη χρήση ξυδιού ή χλωρίνης. Ωστόσο τα μυρμήγκια είναι πολύ καλά στο να επισκευάζουν τα δίκτυα ιχνών.
Γι' αυτό είναι πολύ κρίσιμο να σφραγίζονται τυχόν μικρές ρωγμές ή σημεία εισόδου που θα μπορούσαν να επιτρέψουν στα μυρμήγκια να εισέλθουν στο σπίτι και τα παράθυρα και οι πόρτες πρέπει να έχουν καλά τοποθετημένες σήτες.
Οι εντομοκτόνες παγίδες μπορούν να σκοτώσουν τις αποικίες μυρμηγκιών, αλλά πριν χρησιμοποιήσετε την πυρηνική επιλογή, αναρωτηθείτε: τι κακό κάνουν πραγματικά τα μυρμήγκια; Τα περισσότερα κοινά μυρμήγκια που εισβάλλουν στο σπίτι δεν τσιμπάνε και είναι αρκετά ακίνδυνα. Συνήθως μπορούν να ανακατευθυνθούν απλά αφαιρώντας την πηγή τροφής τους. Τα μυρμήγκια είναι το συνεργείο καθαρισμού της φύσης, που καθαρίζει ακούραστα τα απόβλητα και συμβάλλει στη διατήρηση ενός υγιούς, ισορροπημένου οικοσυστήματος. Παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο ως θηρευτές και διασκορπιστές σπόρων. Πριν φτάσετε στα εντομοκτόνα, σκεφτείτε αν μερικά μυρμήγκια στο σπίτι σας αποτελούν πραγματικά πρόβλημα.