Σπανίζει το άτομο που δεν έχει ένα κομμάτι τζιν στην ντουλάπα του. Αν αυτό είναι ένα σακάκι Primark, μερικά αγαπημένα Levi's ή ένα ζευγάρι τζιν Balenciaga αξίας 1.550 ευρώ εξαρτάται από την ηλικία, το γούστο και το εισόδημα.
Όποιος από τους παραπάνω και αν είστε, ανήκετε στο εκτιμώμενο 80% του πληθυσμού που έχει αποκτήσει έστω ένα τεμάχιο ρουχισμού από τζιν ύφασμα, συμβάλλοντας στην κυριαρχία του ως το πιο δημοφιλές ύφασμα στον κόσμο, με την παγκόσμια αγορά των μπλου τζιν να εκτιμάται ότι θα αξίζει 95 δισ. δολάρια μέχρι το 2030.
Πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα στατιστικά στοιχεία του denim, ωστόσο, παρουσιάζει η ιστορία του.
Για όποιον επιθυμεί μια βαθύτερη γνώση του αγαπημένου του υφάσματος, υπάρχει εδώ και μερικές ημέρες στην αγορά ένα νέο βιβλίο, το Denim: The Fabric That Built America, από το οποίο ο αναγνώστης θα αντλήσει μερικές εξαιρετικές πληροφορίες.
Οι συγγραφείς Graham Marsh και Tony Nourmand εμπνεύστηκαν από ένα πρόγραμμα του 1935 που ανέθεσε η κυβέρνηση του τότε προέδρου Ρούσβελτ, στο πλαίσιο του οποίου μια ομάδα φωτογράφων ταξίδεψε σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφοντας τη φτώχεια της χώρας και τις προσπάθειες ανακούφισης της κυβέρνησης - ένα εγχείρημα εννέα ετών που ολοκληρώθηκε το 1944.
Ένα εξαιρετικό αρχείο για τα τζιν
Το αρχείο που προέκυψε διαθέτει περισσότερες από 170.000 φωτογραφίες και εικόνες. Οι Marsh και Nourmand θέλησαν να τις εξετάσουν μέσα από το φακό της μόδας, και έτσι ξεκίνησαν το ηράκλειο έργο να ξεφυλλίσουν την κάθε εικόνα.
Ο Nourmand ανακάλυψε ότι 3.000 από τις εικόνες παρουσίαζαν ανθρώπους που φορούσαν τζιν. «Υπήρχαν φωτογραφίες ανθρώπων που εργάζονταν σε φάρμες, εργάζονταν σε εργοστάσια, εργάζονταν για τον αμερικανικό στρατό, φορούσαν μάρκες όπως Levi's, Carhartt, Wrangler και Lee - όλες τις μάρκες που οι άνθρωποι φορούν σήμερα. Αλλά αυτό συνέβαινε πολύ πριν από τη δεκαετία του 1950, όταν οι έφηβοι άρχισαν να υιοθετούν το denim ως μέσο εξέγερσης».
«Έπαθα εμμονή», λέει ο Nourmand. «Χρειάστηκαν πέντε μήνες από την αρχή μέχρι το τέλος για να φτιάξω το βιβλίο, αλλά νομίζω ότι για τους περισσότερους ανθρώπους θα χρειαζόταν δύο χρόνια».
Οι ίδιοι οι συγγραφείς έχουν κάποια αγαπημένη εικόνα; «Υπάρχουν πάρα πολλές αγαπημένες, αλλά μου αρέσει πολύ η φωτογραφία των μηχανικών αεροσκαφών WAVES [Women Accepted for Volunteer Emergency Service] που εργάζονται σε ένα εκπαιδευτικό αεροπλάνο της Βόρειας Αμερικής», λέει ο Marsh.
«Μου αρέσει επίσης ο χαρακτήρας στο εξώφυλλο, ο Russ Nicholson». «Φοράει Carhartt, μια μάρκα που οι νέοι άνθρωποι εξακολουθούν να φορούν ακόμα και σήμερα», προσθέτει ο Nourmand. «Η φωτογραφία τραβήχτηκε το 1935, αλλά μοιάζει διαχρονική».
«Το λεύκωμα είναι μια βαθιά βουτιά στο παρελθόν του denim - εικόνες που δεν βλέπουμε πια και που μιλούν για την πραγματική προέλευση του denim ως ρούχο εργασίας», λέει ο Marsh. «Ήταν σημαντικό να αφηγηθούμε αυτή την ιστορία ως οπτική ιστορία, μέσα από εικόνες αρχείου με σοβαρά, αυθεντικά denim ρούχα εργασίας που φορέθηκαν με αποφασιστικότητα και χάρη από τους ανθρώπους που έζησαν και εργάστηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας».
Η ιστορία του τζιν πάει πολύ πίσω στο χρόνο, στις ΗΠΑ, με ενδιάμεσους σταθμούς τη Βαυαρία και τη γαλλική πόλη Νιμ, από την οποία τα τζιν πήραν το όνομά τους!
Ήταν το 1853 όταν ένας εβραϊκής καταγωγής Βαυαρός χονδρέμπορος με το όνομα Levi Strauss ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη για τα χρυσωρυχεία του Σαν Φρανσίσκο με στόχο να πουλήσει στους εργάτες καραβόπανα για την κατασκευή των σκηνών και των αντισκήνων τους. Τότε ήταν που συνειδητοποίησε ότι οι εργάτες στα ορυχεία στην πραγματικότητα είχαν άμεση ανάγκη για ρούχα που να αντέχουν στην ταλαιπωρία των ορυχείων.
Έτσι ο Strauss χρησιμοποίησε το καραβόπανό του για να κατασκευάσει παντελόνια για τους εργάτες. Τότε ήρθαν κάποιοι εργάτες και του διαμαρτυρήθηκαν ότι το ύφασμα ήταν σκληρό και έβγαζαν φουσκάλες στο δέρμα. Οπότε ο Strauss αντικατέστησε το καραβόπανο με ένα γαλλικό βαμβακερό ύφασμα, το Serge de Nimes, γνωστό σήμερα με την ονομασία denim. Το denim ονομάστηκε έτσι, λοιπόν, επειδή προερχόταν από τη γαλλική πόλη Νιμ [denim = de Nimes = «από τη Νιμ»].
Σήμερα, οι ιστορικοί της μόδας συμφωνούν ότι το τζιν, ως ύφασμα, κατασκευάστηκε για πρώτη φορά στη Νιμ, στα τέλη του 17ου αιώνα, ως αποτέλεσμα της προσπάθειας των υφαντών να αναπαράγουν ένα ανθεκτικό ύφασμα που ονομαζόταν «jeane».
Το αρχικό χρώμα του παντελονιού ήταν το μπεζ ή καφέ, αλλά το 1860 άλλαξε σε μπλε ώστε να λερώνεται λιγότερο. Όπερ και εγένετο: το πρώτο μπλου τζιν της ιστορίας!
Στις 20 Μαΐου 1873 η Levi Strauss and Co. και ο Jacob Davis έλαβαν δίπλωμα ευρεσιτεχνίας από το γραφείο ευρεσιτεχνίας των ΗΠΑ σχετικά με την αποκλειστική διαδικασία κατασκευής του τζιν, σηματοδοτώντας επίσημα τη δημιουργία του μπλε τζιν.
Έκτοτε το τζιν έγινε το αγαπημένο ρούχο για όλους: ανθρακωρύχους, καουμπόηδες και εργάτες εργοστασίων - βασικά, όλους τους χειρώνακτες που χρειάζονταν ένα σκληρό, ανθεκτικό ύφασμα που να ανταποκρίνεται στην πρόκληση της κοπιαστικής εργασίας που έκαναν.
Το ντένιμ ήταν ένα εξαιρετικά πρακτικό υλικό που αποτέλεσε το κλειδί για τη χειρωνακτική εργασία πολύ πριν γίνει βασικό στοιχείο της μόδας. Αυτός είναι και ο πραγματικός λόγος για τον οποίο εφευρέθηκε το denim.
Η ειρωνεία ότι αυτό το πιο ανθεκτικό, βιώσιμο ύφασμα αντιμετωπίζεται, κατά καιρούς, ως αναλώσιμο. Ενώ όλοι έχουμε το αγαπημένο μας ζευγάρι, οι περισσότεροι από εμάς θα ομολογούσαμε ότι αντικαθιστούμε, ή τουλάχιστον ανανεώνουμε, τη συλλογή τζιν μας πολύ πιο τακτικά από ό,τι επιβάλλει η μακροζωία τους.
Boot-cut ή boyfriend, χαμηλόμεση ή ψηλή μέση, σκουρόχρωμο ή λευκασμένο, όλοι μας αγαπάμε να κάνουμε τις αλλαγές, παρηγορώντας τους εαυτούς μας ότι το κόστος ανά φθορά θα εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό οποιασδήποτε άλλης νέας αγοράς. Το οποίο είναι απολύτως αληθές. Τα τζιν ταιριάζουν με τα πάντα - και, στη σημερινή casual κουλτούρα, μπορούν να φορεθούν σχεδόν παντού. Για να μην μιλήσουμε για το πόσα χρόνια αντέχουν να σκονίζονται στην ντουλάπα μας: προσωπικά, φοράω ακόμη ένα χαμηλόμεσο τζιν που αγόρασα πριν από 14-15 χρόνια.
Ο Marsh δεν είναι οπαδός των πιο... μοντέρνων επιλογών της μόδας. «Με εκπλήσσει το πόσα χρήματα είναι διατεθειμένοι να ξοδέψουν οι άνθρωποι για επώνυμα τζιν σχεδιαστών», λέει. «Είναι τζιν που δεν έχουν καμία κληρονομιά ή ιστορία. Μερικά από αυτά είναι στολισμένα με διαμάντια και άλλες πολύτιμες πέτρες και πωλούνται για περισσότερα από 1 εκατομμύριο δολάρια. Για μένα αυτό είναι αισχρό - είναι σαν να φοράς τον τραπεζικό σου λογαριασμό στην πλάτη σου. Όταν πρόκειται για τζιν σχεδιαστών, είμαι περήφανος που είμαι σνομπ του denim και επιμένω σε μια δοκιμασμένη και δοκιμασμένη μάρκα κληρονομιάς». Το αγαπημένο του; «Πολλά ζευγάρια Levi's - XX501 και μερικά ζευγάρια 505, ένα στυλ που παρουσιάστηκε το 1967».
Το μπλου τζιν μπαίνει στην ποπ κουλτούρα
Το μπλου τζιν εισέβαλε δυναμικά στην ποπ κουλτούρα στα μέσα της δεκαετίας του '50 και γι' αυτό ευθύνονται δύο μεγάλες μορφές: αφενός ο Τζέιμς Ντιν, ο οποίος το 1955 πρωταγωνίστησε στο φιλμ «Rebel Without a Cause». Καθόλη τη διάρκεια της ταινίας, ο χαρακτήρας του, ονόματι Jim Start, φοράει το αγαπημένο του τζιν, το Lee 101, συνδυασμένο σχεδόν πάντα με ένα λευκό T-shirt.
Αφετέρου, με την άφιξη του Ελβις Πρίσλεϊ έναν χρόνο μετά. Τα κλασικά πλέον μαύρα Levi’s «Elvis Presley» jeans φορέθηκαν για πρώτη το 1956, όταν ο Presley πρωταγωνίστησε στην ταινία Jailhouse Rock.
Μια 20ετία μετά, το 1976, ο σχεδιαστής μόδας Calvin Klein αλλάζει ριζικά τον κόσμο των μπλου τζιν, ενσωματώνοντας στη συλλογή του τα slim-fitted jeans. Ήταν η πρώτη φορά όπου τα «ταπεινά» τζιν εμφανίστηκαν σε ένα fashion show.
Πάντως, τρανότερη απόδειξη περί της δημοφιλίας και διαχρονικότητας των τζιν αποτελεί το γεγονός ότι τα «501s» των Levi's ψηφίστηκαν ως το πιο εμβληματικό ρούχο όλων των εποχών σε πρόσφατη έρευνα της πλατφόρμας αγορών Whatnot, κερδίζοντας το 45% των ψήφων.