Η σκηνοθέτις του ντοκιμαντέρ για την Κλεοπάτρα, που έχει προκαλέσει σάλο με την επιλογή μαύρης ηθοποιού στον κεντρικό ρόλο, απαντά στα επικριτικά σχόλια με επιστολή της στο «Variety».
Το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, που ονομάζεται «Βασίλισσα Κλεοπάτρα» και αναμένεται να κυκλοφορήσει στην πλατφόρμα του Netflix στις 10 Μαΐου, ξεσήκωσε αντιδράσεις όταν παρουσίασε την ηθοποιό στον πρωταγωνιστικό ρόλο, η οποία είναι μαύρη.
Στο διαδίκτυο κυκλοφόρησαν πολλά σχόλια από χρήστες
του YouTube αλλά και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μεταξύ των οποίων Αιγύπτιοι, ενώ υπήρξε και μια καμπάνια που ζητούσε υπογραφές για να ακυρωθεί η προβολή του ντοκιμαντέρ από το Netflix.
Η Τίνα Γκαράβι, η οποία σκηνοθέτησε τέσσερα επεισόδια του ντοκιμαντέρ «Βασίλισσα Κλεοπάτρα», έδωσε τη δική της απάντηση σε κείμενο που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο του «Variety», την Παρασκευή 21 Απριλίου.
Το κείμενο της Τίνα Γκαράβι για τη «Βασίλισσα Κλεοπάτρα»
«Το περσινό καλοκαίρι ζούσα στην παραλία Venice και αποφάσισα, μετά από επιμονή φίλου, να επισκεφθώ έναν μάντη. Εγώ, πάντα σκεπτικίστρια αλλά πρόθυμη για να γελάσω, συμφώνησα να πάω. Αυτό που μου είπε ο μάντης με έκανε να αγανακτήσω: ''Δεν λέω ότι είσαι η Κλεοπάτρα, αλλά κατά κάποιον τρόπο μοιράζεσαι την ιστορία της και είστε συνδεδεμένες''.
Λιγότερο από έναν μήνα αργότερα, μου τηλεφώνησε μια εταιρεία παραγωγής που ετοίμαζε τη σειρά ''African Queens'', της Τζέιντα Πίνκετ Σμιθ, και ακολούθως με προσέλαβαν να σκηνοθετήσω τέσσερα επεισόδια ενός δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ για τη ζωή της αμφιλεγόμενης ηγέτιδας. Πού να ήξερα τι με περιμένει!
Θυμάμαι ως παιδί να βλέπω την Ελίζαμπεθ Τέιλορ να ερμηνεύει την Κλεοπάτρα. Γοητεύθηκα, αλλά, ακόμα και τότε, αισθανόμουν ότι η απεικόνιση δεν ήταν σωστή. Ήταν το δέρμα της, στην πραγματικότητα, τόσο λευκό;
Με αυτήν τη νέα παραγωγή θα μπορούσα να βρω απαντήσεις για την καταγωγή της Κλεοπάτρας και να την απελευθερώσω από τον κλοιό που έχει βάλει το Χόλιγουντ στην εμφάνισή της.
Γεννημένη στο Ιράν, είμαι Περσίδα και η καταγωγή της Κλεοπάτρας είχε αποδοθεί κάποια στιγμή στους Έλληνες, τους Μακεδόνες και τους Πέρσες.
Τα γνωστά γεγονότα είναι ότι η μακεδονική ελληνική οικογένειά της -η οικογένεια των Πτολεμαίων- διασταυρώθηκε με τη δυναστεία των Σελευκιδών της Δυτικής Ασίας και βρισκόταν στην Αίγυπτο για 300 χρόνια.
Η Κλεοπάτρα απείχε οκτώ γενιές από αυτούς τους Πτολεμαίους προγόνους, γεγονός που καθιστά κάπως απίθανη την πιθανότητα να ήταν λευκή.
Μετά από 300 χρόνια, σίγουρα, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι η Κλεοπάτρα ήταν Αιγύπτια. Δεν ήταν περισσότερο Ελληνίδα ή Μακεδόνισσα από ό,τι η Ρίτα Γουίλσον ή η Τζένιφερ Άνιστον. Και οι δύο είναι κατά μία γενιά από την Ελλάδα.
Κάνοντας την έρευνά μου, συνειδητοποίησα ότι η ενσάρκωση της Κλεοπάτρας από μαύρη ηθοποιό θα ήταν πολιτική πράξη. Για εμένα, η ιδέα ότι ο κόσμος είχε κάνει τόσο μεγάλο λάθος στο παρελθόν -ιστορικά, από τη Θέντα Μπάρα μέχρι τη Μόνικα Μπελούτσι, και πρόσφατα, με την Αντζελίνα Τζολί και την Γκαλ Γκαντότ να διεκδικούν τον ρόλο της- σήμαινε ότι έπρεπε να το κάνουμε ακόμα πιο σωστά. Το ψάξιμο ξεκίνησε για να βρεθεί η κατάλληλη ηθοποιός που θα έφερνε την Κλεοπάτρα στον 21ο αιώνα.
Γιατί να μην είναι η Κλεοπάτρα μια μελαμψή γυναίκα; Και γιατί κάποιοι θέλουν η Κλεοπάτρα να είναι λευκή; Η εγγύτητά της με τη λευκότητα φαίνεται να της δίνει αξία, και για ορισμένους Αιγύπτιους φαίνεται να έχει μεγάλη σημασία.
Μετά από πολλές περιπέτειες και αμέτρητες οντισιόν, βρήκαμε στο πρόσωπο της Αντέλ Τζέιμς μια ηθοποιό που μπορούσε να αποδώσει όχι μόνο την ομορφιά της Κλεοπάτρας, αλλά και τη δύναμή της.
Αυτό που μπορούν να επιβεβαιώσουν οι ιστορικοί είναι ότι είναι πιο πιθανό η Κλεοπάτρα να έμοιαζε στην Αντέλ παρά στην Ελίζαμπεθ Τέιλορ.
Καθώς πλησίαζε η παραγωγή, συνειδητοποίησα το μέγεθος και την πολιτική φύση αυτής της δουλειάς. Ήταν σημαντικό να κάνουμε τα πράγματα σωστά, αλλά και να βρούμε έναν τρόπο να αφηγηθούμε την ιστορία με ανθρωπιά και με διάφορες αποχρώσεις: Το τελευταίο πράγμα που χρειαζόμασταν ήταν ακόμα μία Κλεοπάτρα αποκομμένη από τη γυναικεία της υπόσταση, με τη δύναμή της αποκλειστικά σεξουαλικοποιημένη.
Η σειρά του HBO ''Rome'' παρουσίασε μια από τις πιο έξυπνες, εκλεπτυσμένες και ισχυρές γυναίκες στον κόσμο μια διαλυμένη τοξικομανή, αλλά η Αίγυπτος δεν φάνηκε να ενοχλείται. Πού ήταν τότε η οργή; Αλλά η απεικόνισή της ως μαύρη;.. Λοιπόν...
Ίσως, δεν είναι μόνον ότι σκηνοθέτησα μια σειρά που παρουσιάζει την Κλεοπάτρα ως μαύρη, αλλά ότι ζήτησα από τους Αιγύπτιους να δουν τους εαυτούς τους ως Αφρικανούς, και είναι έξαλλοι μαζί μου γι' αυτό. Εγώ δεν έχω πρόβλημα με αυτό.
Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων έγινα στόχος μιας τεράστιας διαδικτυακής εκστρατείας μίσους.
Οι Αιγύπτιοι με κατηγόρησαν ότι κάνω ''blackwashing'' και ότι ''κλέβω'' την ιστορία τους. Κάποιοι απείλησαν να καταστρέψουν την καριέρα μου -κάτι που ήθελα να τους πω ότι ήταν γελοίο. Την κατέστρεφα πολύ καλά μόνη μου, σας ευχαριστώ πολύ!
Καμία επιχειρηματολογία ή υπενθύμιση ότι οι αραβικές εισβολές δεν είχαν συμβεί ακόμη στην εποχή της Κλεοπάτρας δεν φάνηκε να αναχαιτίζει το κύμα των γελοίων σχολίων.
Ο Αμίρ στην κρεβατοκάμαρά του στο Κάιρο μου έγραψε για να μου απευθύνει σοβαρή έκκληση ότι ''η Κλεοπάτρα ήταν Ελληνίδα''! Ω, Θεέ μου! Γιατί αυτό να είναι καλό πράγμα για εσένα, Αμίρ; Είσαι Αιγύπτιος.
Ήταν λοιπόν η Κλεοπάτρα Μαύρη; Δεν ξέρουμε με βεβαιότητα, αλλά μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι δεν ήταν λευκή όπως η Ελίζαμπεθ Τέιλορ. Πρέπει να κάνουμε μια συζήτηση με τους εαυτούς μας για τις διακρίσεις ως προς το χρώμα και για την εσωτερικευμένη λευκή υπεροχή με την οποία μας έχει γαλουχήσει το Χόλιγουντ.
Πάνω απ' όλα, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η ιστορία της Κλεοπάτρας δεν αφορά τόσο την ίδια όσο το ποιοι είμαστε εμείς.
Είναι σχεδόν σαν να μη συνειδητοποιούμε ότι ο μισογυνισμός εξακολουθεί να μας επηρεάζει και σήμερα. Πρέπει να απελευθερώσουμε τη φαντασία μας και να δημιουργήσουμε με τόλμη έναν κόσμο στον οποίο μπορούμε να εξερευνήσουμε τα ιστορικά μας πρόσωπα χωρίς να φοβόμαστε την πολυπλοκότητα που συνοδεύει την απεικόνισή τους.
Είμαι περήφανη που στέκομαι στο πλευρό της ''Βασίλισσας Κλεοπάτρας'' -μιας επανασχεδιασμένης Κλεοπάτρας- και της ομάδας που τη δημιούργησε. Επανασχεδιάσαμε έναν κόσμο που υπήρχε πριν από 2.000 χρόνια, όπου κάποτε υπήρχε μια εξαιρετική γυναίκα που κυβερνούσε. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν πιο σημαντικό να έχουμε γυναίκες ηγέτες: λευκές ή μαύρες».