Σαράντα επτά χρόνια μετά τον θάνατό της, ο «μύθος» της Μαρίας Κάλλας παραμένει ζωντανός.
Η πολυτάραχη ζωή της πάντα ενέπνεε, και δεν είναι λίγες οι φορές που η ιστορία της έχει ειπωθεί, είτε στο θέατρο είτε στη μεγάλη οθόνη. Πώς θα μπορούσε να μη γίνει κάτι τέτοιο, άλλωστε, μιας και όσα έζησε μοιάζουν με σενάριο ταινίας.
Αντζελίνα Τζολί - «Maria»
Η πιο πρόσφατη ενσάρκωση της εμβληματικής υψιφώνου έχει γίνει από την Αντζελίνα Τζολί στην ταινία του Πάμπλο Λαρέν με τίτλο «Maria».
Η διάσημη ηθοποιός έχει αναλάβει να ενσαρκώσει την ντίβα της όπερας κατά την τελευταία εβδομάδα της ζωής της. Ζώντας απομονωμένη με τον μπάτλερ και την οικονόμο της στο Παρίσι, η Μαρία δεν έχει τραγουδήσει μπροστά σε κοινό για τεσσεράμισι χρόνια.
Μόλις 53 ετών, είναι εύθραυστη και μοναχική. Προσπαθεί να επιστρέψει στο τραγούδι, έστω και για δική της ικανοποίηση, παρά τις προειδοποιήσεις ενός γιατρού, ενώ ψάχνει επιβεβαίωση από όλους όσους συναντά.
Η ταινία -γυρίσματα της οποίας έγιναν και στην Ελλάδα- θα προβληθεί και στο Netflix. Ο σκηνοθέτης Πάμπλο Λαρέν δήλωσε ενθουσιασμένος για τη συγκεκριμένη συνεργασία, λέγοντας: «Είμαι ενθουσιασμένος που θα συνεργαστώ ξανά με την ομάδα του Netflix, που νοιάζεται με τόσο πάθος για τις ταινίες. Αυτή η ταινία είναι η πιο προσωπική μου δουλειά μέχρι σήμερα. Πρόκειται για ένα δημιουργικό και ψυχολογικό πορτρέτο της Μαρίας Κάλλας, που, αφού αφιερώνει τη ζωή της στις εμφανίσεις για το κοινό σε όλο τον κόσμο, αποφασίζει επιτέλους να βρει τη δική της φωνή, τη δική της ταυτότητα και να τραγουδήσει για τον εαυτό της. Είναι μεγάλη μου τιμή που αφηγούμαι αυτή την ιστορία και τη μοιράζομαι με το κοινό σε όλο τον κόσμο, όπως έκανε η Μαρία με τη ζωή της».
Ο σκηνοθέτης θεωρεί ότι το «Maria» κλείνει τον κύκλο της τριλογίας ταινιών που δημιούργησε με πρωταγωνίστριες γυναίκες που έγραψαν ιστορία. Το 2016 έφερε στη μεγάλη οθόνη την τρεις φορές υποψήφια για Όσκαρ «Jackie», με τη Νάταλι Πόρτμαν ως Τζάκι Κένεντι, και το 2021 η ταινία «Spencer», με την Κρίστεν Στιούαρτ στον ρόλο της πριγκίπισσας Νταϊάνα, έκανε επίσης παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας.
Πριν από την Αντζελίνα Τζολί, όμως, τη Μαρία Κάλλας υποδύθηκαν κι άλλες μεγάλες ηθοποιοί. Πάμε να δούμε μερικές από αυτές.
Μόνικα Μπελούτσι - «Μαρία Κάλλας: Επιστολές και αναμνήσεις»
Η Ιταλίδα σταρ Μόνικα Μπελούτσι ερμήνευσε επιστολές και αναμνήσεις της Μαρίας Κάλλας, σαγηνεύοντας τους θεατές στην πρώτη της θεατρική εμφάνιση, υπό τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Τομ Βολφ.
Η αισθαντική ανάγνωση από τη Μόνικα Μπελούτσι -η οποία παρουσιάστηκε και στο Ηρώδειο- των αδημοσίευτων κείμενων και επιστολών της Ελληνίδας ντίβας της όπερας, υπό τον τίτλο «Maria Callas: Lettres & Mémoires» («Μαρία Κάλλας: Επιστολές και αναμνήσεις»), έκανε πρεμιέρα τον Νοέμβριο του 2019 στο θέατρο Marigny στο Παρίσι και συνεχίστηκε με μια sold out περιοδεία όπου κι αν ανέβηκε.
Η ανάγνωση βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Τομ Βολφ -σκηνοθέτη και της παράστασης, αλλά και της πρόσφατης ταινίας «Maria by Callas»-, στο οποίο συγκέντρωσε πάνω από 350 αδημοσίευτα γράμματα της Κάλλας, γραμμένα από την ίδια στη διάρκεια 30 ετών (1946-1977). Το βιβλίο κυκλοφορεί και στη χώρα μας, από τις Εκδόσεις Πατάκη, σε μετάφραση Ανδρέα Παππά.
Φέρνοντας στο φως κρυφές και άγνωστες πτυχές της Μαρίας Κάλλας, η Μόνικα Μπελούτσι μάς ταξίδεψε στη ζωή και στην καριέρα της μεγάλης ντίβας: από την παιδική της ηλικία στη Νέα Υόρκη ως τα χρόνια του πολέμου στην Αθήνα, και από τα πρώτα βήματα της καριέρας της ως τον γάμο της και τον κατοπινό της θυελλώδη έρωτα για τον Αριστοτέλη Ωνάση, σε μια ζωή που χαρακτηρίστηκε από επιτυχίες, δόξα, φήμη, σκάνδαλα και προσωπικές σιωπηρές δοκιμασίες.
«Εκείνο που με συγκίνησε πιο πολύ σχετικά με την Κάλλας ήταν η δυαδικότητα ανάμεσα στην ντίβα και στη γυναίκα με την απλή καρδιά. Εκείνη που πέθανε από θλίψη με μια ραγισμένη καρδιά. Είμαστε εδώ για εκείνη» δήλωσε η Μόνικα Μπελούτσι για τη Μαρία Κάλλας.
Φανί Αρντάν - «Κάλλας για πάντα»
Τη Φανί Αρντάν επέλεξε ο Ιταλός σκηνοθέτης Φράνκο Τζεφιρέλι για να ενσαρκώσει τη Μαρία Κάλλας στην ταινία του γι' αυτήν.
Η ταινία «Κάλλας για πάντα» (Callas Forever) εξιστορεί τις τελευταίες ημέρες της ζωής της ντίβας, όταν πολλοί φίλοι της την παρακινούσαν να ξαναβγεί στη σκηνή, παρότι η φωνή της είχε χάσει τη μαγεία και τη δύναμή της.
Ουσιαστικά, πρόκειται για έναν φόρο τιμής στη φίλη τού Τζεφιρέλι, τη διεθνώς αναγνωρισμένη Μαρία Κάλλας, την οποία σκηνοθέτησε στη σκηνή στις όπερες «Norma», «La traviata» και «Tosca».
Η 75χρονη σήμερα Γαλλίδα ηθοποιός έχει ενσαρκώσει την Κάλλας στη θεατρική σκηνή στο Παρίσι και ίσως αυτό να έκανε τον Τζεφιρέλι να την προτιμήσει από την Ελληνίδα σοπράνο Τερέζα Στράτας. Στο πλευρό της ο Τζέρεμι Άιρονς.
«Τη θαύμαζα» είπε μάλιστα για την Ελληνίδα με τη μαγευτική φωνή. «Άκουσα ότι όταν πήγαινε στο ωδείο στην Αθήνα με τον καθηγητή της, έμπαινε το πρωί και έβγαινε το βράδυ. Είχε περιέργεια - ένα χαρακτηριστικό που θαυμάζω. Σε αυτόν τον ρόλο είχα την επιθυμία να εξερευνήσω το φαινόμενο της καταστροφής, γιατί εκείνη αναζητούσε τη φλόγα ακόμα και έως τον θάνατο. Μου έμαθε πολλά η Μαρία Κάλλας. Μέχρι το τέλος της ζωής της πίστευε ότι θα της ζητούσαν να ξαναπαίξει τη "Νόρμα". Μέχρι το τέλος έκανε πρόβες. Έζησε τη ζωή της, κράτησε ακέραιη τη ζωή του καλλιτέχνη. Μπράβο. Ήταν πράγματι γενναία».
Μαρίνα Αμπράμοβιτς - «Οι επτά θάνατοι της Μαρίας Κάλλας»
Πρόκειται για μια οπερατική περφόρμανς, που για την ίδια την Αμπράμοβιτς αποτελεί έργο ζωής. Έναν φόρο τιμής στη Μαρία Κάλλας, την οποία λάτρεψε...
Καθώς η συνταρακτική ζωή της Κάλλας πάντα γοήτευε τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς, η σπουδαία εικαστικός και περφόρμερ αποφάσισε να δημιουργήσει το οπερατικό πρότζεκτ «Επτά θάνατοι της Μαρίας Κάλλας», στο οποίο επτά θάνατοι αναβιώνουν υποδειγματικά επί σκηνής, βασισμένοι στις κορυφαίες μουσικές και σκηνικές στιγμές που διαμόρφωσαν τις αντίστοιχες όπερες - όλες τους άριες, που ήταν απείρως σημαντικές για τη Μαρία Κάλλας.
Σε επτά μικρού μήκους ταινίες και μαζί με τον Ουίλεμ Νταφόε, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς θα πεθάνει επτά φορές, και στο τέλος της παράστασης, με τον αληθινό θάνατο της Μαρίας Κάλλας στο Παρίσι το 1977, θα βρεθεί στη σκηνή παίζοντας τον εαυτό της. Η Αμπράμοβιτς αναφέρει: «Για πάνω από 25 χρόνια ήθελα να δημιουργήσω ένα έργο για τη ζωή και την τέχνη της Μαρίας Κάλλας. Πάντα με γοήτευαν η προσωπικότητά της, η ζωή της, ακόμα και ο θάνατός της. Όπως πολλές από τις ηρωίδες της όπερας που δημιούργησε επί σκηνής, έτσι και η ίδια πέθανε από αγάπη. Πέθανε από μια ραγισμένη καρδιά».
Φέι Ντάναγουεϊ - «Master Class»
Το 1997 η Faye Dunaway υποδύθηκε επί σκηνής για έναν χρόνο τη Μαρία Κάλλας στο βραβευμένο με Tony έργο «Master Class» του Terrence McNally. Ήταν μια σπουδαία επιλογή, δεδομένης της ομοιότητας μεταξύ της καριέρας και των προσωπικοτήτων της Callas και της Dunaway: και οι δύο θεωρούνταν τελειομανείς, ενώ λόγω των διαφορών τους με τους σκηνοθέτες θεωρούνταν και πριμαντόνες. Ωστόσο, η Ντάναγουεϊ υποστηρίζει για τη σπουδαία τραγουδίστρια: «Αυτή η γυναίκα άλλαξε μια μορφή τέχνης, κι αυτό δεν μπορούν να το πουν πολλοί άνθρωποι. Η Κάλλας είναι για την όπερα ό,τι ο Φελίνι για τον κινηματογράφο».
Το έργο έλαβε εξαιρετικές κριτικές, οπότε δεν αποτέλεσε έκπληξη το ότι συζητήθηκαν η διασκευή του σεναρίου και η μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη. Η Ντάναγουεϊ, η οποία γύρισε μια ταινία μικρού μήκους το 2001, είχε για καιρό σκηνοθετικές φιλοδοξίες. «Όταν μου προσφέρθηκε για πρώτη φορά ο ρόλος, είπα ότι θα τον έπαιζα μόνο αν μπορούσα να αγοράσω τα δικαιώματα», λέει. «Τελικά αγόρασα τα δικαιώματα, καθώς ήθελα να έχω κάτι δικό μου και να διαλέξω την ομάδα, και μερικές φορές όταν διαλέγεις την ομάδα μπορεί να πάρεις λάθος αποφάσεις».
Η παραγωγή ήταν μια καταστροφή. Αρχικά, η ημερομηνία κυκλοφορίας είχε ανακοινωθεί για το 2010, αλλά αναβλήθηκε τόσο πολλές φορές, που για κάποιο διάστημα θεωρήθηκε ότι το έργο είχε εγκαταλειφθεί. Για την ώρα, η παραγωγή του project έχει «παγώσει».
Παζ Βέγκα - «Grace of Monaco»
Το Grace of Monaco είναι μια βιογραφική δραματική ταινία του 2014, στην οποία πρωταγωνιστεί η Nicole Kidman στον ομώνυμο ρόλο ως Γκρέις Κέλι.
Την ταινία, σε σενάριο του Arash Amel, σκηνοθέτησε ο Olivier Dahan, ο δημιουργός της βιογραφίας της Edith Piaf «La vie en rose».
Η ταινία επικεντρώνεται σε μια περίοδο έξι μηνών το 1962, όταν το Μονακό βρισκόταν σε διαμάχη με τη Γαλλία, και η πριγκίπισσα Γκρέις εργαζόταν παρασκηνιακά για να αποτρέψει ένα πραξικόπημα. Εκείνη την εποχή η Γκρέις γνώρισε την Κάλλας, η οποία διατηρούσε δεσμό με τον Έλληνα εκατομμυριούχο Αριστοτέλη Ωνάση.
Noomi Rapace - «Κάλλας»
Η Σουηδή πρωταγωνίστρια της ταινίας «Girl with the Dragon Tattoo» (Το Κορίτσι με το Τατουάζ) Noomi Rapace είχε επιλεγεί για τον ρόλο της τραγουδίστριας της όπερας το 2015 για τη βιογραφική ταινία «Callas».
Σε σκηνοθεσία της Niki Caro, η ταινία βασίζεται στη βιογραφία του Alfonso Signorini «Too Proud, Too Fragile» και επικεντρώνεται στην ταραχώδη σχέση της Κάλλας με τον Έλληνα μεγιστάνα Αριστοτέλη Ωνάση, καθώς και στην επίδρασή της στον κόσμο της όπερας.
Η ταινία βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και αρκετά χρόνια. Φαίνεται ότι έχει αντιμετωπίσει καθυστερήσεις, κάτι που δεν είναι ασυνήθιστο στη βιομηχανία του κινηματογράφου. Μέχρι στιγμής βρίσκεται ακόμη στη φάση της προπαραγωγής. Δεν έχουν υπάρξει πολλά πρόσφατα νέα σχετικά με την πρόοδό της, αλλά παραμένει ένα πολυαναμενόμενο έργο, λόγω της συναρπαστικής ζωής της Μαρίας Κάλλας.
Μαρία Ναυπλιώτου / Κάτια Δανδουλάκη - «Master Class»
Η Μαρία Ναυπλιώτου μεταμορφώθηκε σε Μαρία Κάλλας για τις ανάγκες του «Master Class», του θεατρικού έργου του Αμερικανού συγγραφέα TerrenceMcNally, σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου και μετάφραση του ποιητή Στρατή Πασχάλη, στο «Μικρό Χορν».
«Το 2018 υποδύθηκα τη Μαρία Κάλλας. Αν και έχω παίξει αρκετούς δύσκολους ρόλους, δεν έχω συναντήσει ποτέ ένα πρόσωπο με τόσο σκοτάδι. Και όταν σκέφτεσαι ότι πρόκειται για ένα υπαρκτό πρόσωπο, μια σπουδαία Ελληνίδα, την οποία ξέρουν οι πάντες, είναι πάρα πολύ λυπηρό» ανέφερε η Μαρία Ναυπλιώτου μιλώντας στην εκπομπή «The 2Night Show».
Το «Master Class» βασίζεται στο περίφημο σεμινάριο όπου δίδαξε η Μαρία Κάλλας στη Μουσική Σχολή Τζούλιαρντ της Νέας Υόρκης στις αρχές της δεκαετίας του ’70 (71/72). Το «Master Class» γράφτηκε και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1995, με πρωταγωνίστρια τη Ζόι Κάλντγουελ, αρχικά στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ και μετά στο Μπρόντγουεϊ, γνωρίζοντας μεγάλη επιτυχία και διαγράφοντας έκτοτε μια σειρά σκηνικών ερμηνειών του σε ολόκληρο τον κόσμο (σ.σ.: βλέπε παραπάνω: Ντάναγουεϊ).
Στην Ελλάδα, το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1997/1998 σε σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη και μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη, με την Κάτια Δανδουλάκη στον ρόλο της Κάλλας.
Κλεοπάτρα Ελευθεριάδου - «Η Μαρία που Έγινε Κάλλας»
Η πρωτοεμφανιζόμενη λυρική σοπράνο και φοιτήτρια υποκριτικής, Κλεοπάτρα Ελευθεριάδου, υποδύεται τη Μαρία Κάλλας, στη νέα σειρά της ΕΡΤ «Η Μαρία που έγινε Κάλλας».
Πρόκειται για μία κοινωνική βιογραφική σειρά 10 επεισοδίων, η οποία καταγράφει με διεισδυτική ματιά τη μεταμόρφωση της νεαρής Μαρίας Κάλλας από ασχημόπαπο στη μεγαλύτερη ντίβα όλων των εποχών, την περίοδο της Κατοχής, στην Αθήνα.
Παρακολουθούμε τη Μαρία μέσα από τη σχέση της με τα βασικά πρόσωπα της νεανικής ζωής της: τη μητέρα της, την Ισπανίδα δασκάλα της, τον βαρύτονο εραστή της, την πιανίστρια αδελφή της, τον Γερμανό μαέστρο. Όμως, καθένας από αυτούς, εντυπωσιασμένος από το ταλέντο της, έχει άλλα σχέδια για τη Μαρία.
Μ’ ένα ταξίδι ανάμεσα στην αγάπη και την αιωνιότητα, η Μαρία ψάχνει κάποιον που θα την αγαπήσει γι’ αυτό που είναι, χωρίς όρους ή απαιτήσεις. Η έλλειψη αγάπης αποτελεί την κινητήρια δύναμη, ώστε να αναπτύξει το ταλέντο της και να καλλιεργήσει τη μοναδική φωνή της, που αποτελεί σημείο αναφοράς και ορόσημο για την όπερα παγκοσμίως.
Η σειρά βασίζεται στη συλλογή πληροφοριών από το βιβλίο «Η άγνωστη Κάλλας» του ιστορικού Νικόλα Πετσάλη-Διομήδη.