Ο Jho Low συνδιαλέχθηκε με σταρ, χρηματοδότησε κινηματογραφικές επιτυχίες και αγόρασε αυτοκίνητο στην Kim Kardashian.
Ωστόσο, ο άπειρος πλούτος του φέρεται να υπεξαιρέθηκε από ένα κρατικό ταμείο που προοριζόταν για την κάλυψη καθημερινών αναγκών πολιτών της Μαλαισίας.
Καθώς ένα νέο ντοκιμαντέρ για το σκάνδαλο βγαίνει στους κινηματογράφους, ο Matthew Neale, της Independent, μίλησε με τον άνθρωπο που αποκάλυψε το σκάνδαλο.
Οι φιλίες με Λεονάρντο ντι Κάπριο και Κιμ Καρντάσιαν
Ο Μαλαισιανός επιχειρηματίας, με φαινομενικά άπειρο πλούτο και πολύ ακριβό γούστο, προσπαθούσε να είναι η ψυχή κάθε πάρτι. Δεν αρκέστηκε στο να φλερτάρει απλώς με τον Martin Scorsese χρηματοδοτώντας τον «Λύκο της Wall Street», αλλά είναι ο άνθρωπος που αγόρασε στην Kim Kardashian ένα σπορ αυτοκίνητο, μετέφερε με ιδιωτικό τζετ τον Leonardo DiCaprio και τον Jamie Foxx στη Μελβούρνη και πίσω για να γιορτάσουν την αντίστροφη μέτρηση της Παραμονής Πρωτοχρονιάς δύο φορές μέσα σε μια νύχτα, και φέρεται να έδωσε 1 εκατ. δολάρια στην Britney Spears για να ξεπηδήσει από μια τούρτα και να του τραγουδήσει το «Happy Birthday».
«Ο Μεγάλος Γκάτσμπι της Ασίας»
Όπως είναι φυσικό, η ιστορία του Low περιλαμβάνει όλες τις ανατροπές μιας ταινίας του Σκορσέζε, αν και με πολύ πραγματικούς κακούς και μια σειρά από θύματα που καταστράφηκαν στο περιθώριο της λάμψης.
Ο Low, που ονομάστηκε «ο Μεγάλος Γκάτσμπι της Ασίας», χρησιμοποίησε αρχικά την ιδιωτική του εκπαίδευση για να δημιουργήσει μια σειρά από όλο και πιο ισχυρές διασυνδέσεις στον οικονομικό και κυβερνητικό τομέα -μεταξύ των οποίων και ο θετός γιος του Najib Razak, υψηλόβαθμο μέλος της κυβέρνησης της Μαλαισίας, ο οποίος θα γινόταν πρωθυπουργός της χώρας το 2009. Αυτές θα ήταν οι διασυνδέσεις που θα επέτρεπαν στον Low να πείσει τους ανθρώπους πως ήταν πιο πλούσιος και πιο σημαντικός απ' ό,τι στην πραγματικότητα ήταν, ακόμη και προτού αποκτήσει το τραπεζικό υπόλοιπο για να το υποστηρίξει.
Σύντομα το φρόντισε αυτό. Μεταξύ 2009 και 2014 ο Low και οι συνεργάτες του φέρονται να υπεξαίρεσαν το ποσό των 4,5 δισ. δολαρίων από τη Malaysia Development Berhad (1MDB), ένα κρατικό επενδυτικό ταμείο που ιδρύθηκε το 2008 με δηλωμένο στόχο τη μεγέθυνση της μαλαισιανής οικονομίας. Τα χρήματα αυτά κατευθύνθηκαν σε τραπεζικούς λογαριασμούς σε όλο τον κόσμο, «μεταμφιεσμένα» ως νόμιμες επενδύσεις. Για την εταιρεία που εμπλέκεται στην επεξεργασία ορισμένων από αυτές τις συναλλαγές, τα τεράστια χρηματικά ποσά που δαπανήθηκαν άρχισαν να προκαλούν έκπληξη.
Όταν ο Xavier André Justo εντάχθηκε στην εταιρεία παραγωγής πετρελαίου PetroSaudi το 2010, γνώριζε ότι είχε ελάχιστα περιουσιακά στοιχεία, αλλά μια εντυπωσιακή σύμβαση με την 1MDB. Παρότι ήταν διευθυντής στην εταιρεία, θα μάθαινε αργότερα πως τα κοιτάσματα πετρελαίου που χρησιμοποιούνταν για να δικαιολογήσουν μεγάλο μέρος των χρημάτων που εισέρχονταν ήταν μέρος μιας απάτης.
Ο Justo έφυγε από την εταιρεία τον Απρίλιο του 2011 και, παρόλο που δεν είχε παρατηρήσει τίποτα παράνομο σε εκείνο το σημείο, οι διακομιστές υπολογιστών που του παρείχε ένας φίλος του στον τομέα της πληροφορικής αποκάλυψαν αργότερα ότι 1,5 δισ. δολάρια είχαν μεταφερθεί από την 1MDB προς την εταιρεία. Αφού συναντήθηκε με την Αγγλίδα δημοσιογράφο Clare Rewcastle Brown στην Μπανγκόκ και αποκάλυψε την PetroSaudi, συνελήφθη στις 20 Ιουνίου 2015 και πέρασε 547 ημέρες σε αδιανόητες συνθήκες σε φυλακή της Ταϊλάνδης.
Η ιστορία του Justo είναι μία από τις πολλές που συνδέονται με το σκάνδαλο 1MDB και τελικά αφηγείται σε ένα νέο ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, το «Man on the Run». Μέσω Zoom, ο Justo σπεύδει να υποβαθμίσει κάθε υποψία ηρωισμού. «Δεν κάνω τίποτα από όλα αυτά για προσωπική δόξα», λέει ανάμεσα σε μεγάλες ρουφηξιές από ένα τσιγάρο. «Έχω έναν γιο και θέλω απλώς να ξέρει τη διαφορά μεταξύ καλού και κακού» περιγράφει.
Μέρος της εμπειρίας του σε εκείνη τη φυλακή της Ταϊλάνδης, εκτός από τις άθλιες συνθήκες -κοιμόταν στο πάτωμα σε έναν χώρο 40 τετραγωνικών μέτρων, 50 άτομα μοιράζονταν έναν κουβά νερό σε ζέστη 45 βαθμών- περιλάμβανε τον εξαναγκασμό του σε ψευδείς ομολογίες. Ο γιος του ήταν τότε οκτώ μηνών και η προοπτική να μεγαλώσει χωρίς τον πατέρα του ήταν αφόρητη.
Ακόμα και μετά την αποφυλάκισή του το 2016, ακόμα και όταν περισσότεροι δημοσιογράφοι ασχολήθηκαν με την ιστορία και η αλήθεια άρχισε να αποκαλύπτεται, η λύτρωση του Justo δεν ήρθε αμέσως. «Τώρα, η αλήθεια είναι γνωστή και όλοι γνωρίζουν ποιοι είναι οι εγκληματίες και ποιοι είναι αθώοι», είπε. «Αλλά επειδή ο κόσμος γνωρίζει την αθωότητά μου, δεν σημαίνει ότι η ζωή μου είναι εύκολη. Αυτό που έκανα και οι συνέπειες των πράξεών μου είναι κάτι με το οποίο πρέπει ακόμα να ζήσω. Αν γκουγκλάρετε το όνομά μου, θα βρείτε, ας πούμε, 95% καλά πράγματα, αλλά και πάλι το 5% των ανθρώπων λένε: "Α, ποτέ δεν ξέρουμε"… Αγωνίζομαι τα τελευταία πέντε χρόνια. Είμαι αρκετά περήφανος για ό,τι έχω κάνει. Και μετά από αυτά τα πέντε χρόνια αγώνα, δίνω επιτέλους ένα ωραίο αποτέλεσμα για τη δικαιοσύνη».
Κυνηγώντας την αλήθεια και τη δικαίωση
Με το Man on the Run να προβάλλεται τώρα στους κινηματογράφους, καθώς και με την κυκλοφορία του δικού του βιβλίου «Ραντεβού με την αδικία» («Rendezvous with Injustice»), ο Justo ελπίζει ότι περισσότεροι άνθρωποι θα δουν αυτή την αλήθεια. Παρ' όλα αυτά, για τον ίδιο, η ιστορία δεν έχει τελειώσει ακόμα. Τον Απρίλιο ο εισαγγελέας της Ελβετίας απήγγειλε κατηγορίες σε δύο πρώην στελέχη της PetroSaudi για υπεξαίρεση άνω του 1 δισ. δολαρίων από το 1MDB, και η νομική υπόθεση συνεχίζεται.
Όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι στις ΗΠΑ, η πρώτη επαφή του Cassius Michael Kim με το έπος 1MDB ήταν όταν άρχισαν οι ψίθυροι γύρω από τη χρηματοδότηση της ταινίας «The Wolf of Wall Street» - η εταιρεία παραγωγής Red Granite Pictures, η οποία έχει πλέον εκπέσει, απέσπασε κεφάλαια από την 1MDB για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της ταινίας, μαζί με έργα όπως το «Dumb and Dumber To» και η κωμωδία «Daddy's Home» του Will Ferrell.
«Είμαι μεγάλος θαυμαστής του Μάρτιν Σκορτσέζε. Έτσι, όταν βγήκε η ταινία σκέφτηκα ότι ήταν φανταστική», λέει ο σκηνοθέτης του Man on the Run. «Αλλά ένα ή δύο χρόνια αργότερα αρχίζεις να ακούς όλες αυτές τις φήμες για δυσάρεστες συμφωνίες χρηματοδότησης, καθώς και για αυτόν τον τύπο που κάνει παρέα με τους ηθοποιούς [και] που εμπλέκεται σε όλα αυτά τα ύποπτα πράγματα, και στη συνέχεια βλέπεις να ξετυλίγονται σε πραγματικό χρόνο στις σελίδες της Wall Street Journal και των New York Times».
Καθώς άρχισαν να αποκαλύπτονται περισσότερες λεπτομέρειες και να δημιουργούνται συνδέσεις μεταξύ του πρωθυπουργού της Μαλαισίας, του μαλαισιανού ταμείου πλούτου και του μυστηριώδους πλέιμποϊ που ξόδευε μετρητά σε μπουκάλια Cristal σε πάρτι της ελίτ του Χόλιγουντ, ο Jho Low άρχισε να τραβάει την προσοχή για λάθος λόγους.
Τον Οκτώβριο του 2016 η Ιντερπόλ εξέδωσε ένταλμα «κόκκινης ειδοποίησης» για τη σύλληψή του, λόγω υποψίας συμμετοχής του στην παραπλάνηση των κεφαλαίων του MDB.
Τώρα, ο Low ήταν επισήμως σε φυγή, αλλά, ενώ τα πάρτι τελέιωσαν, δεν εξαφανίστηκε εντελώς. Το 2019 προχώρησε σε διακανονισμό με την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την επίλυση της ποινικής διαδικασίας σχετικά με τα περιουσιακά στοιχεία, όχι όμως και για τις κατηγορίες για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και δωροδοκία.
Νωρίτερα φέτος, ο Bradley Hope, ο συν-συγγραφέας του βιβλίου που ενέπνευσε εν μέρει το ντοκιμαντέρ του Kim, ισχυρίστηκε ότι ο Low βρίσκεται σήμερα σε κατ' οίκον περιορισμό στη Σαγκάη. Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος των εγκλημάτων που περιγράφονται λεπτομερώς, η διάρκεια της διαφυγής του από την επίσημη ποινική διαδικασία θα μπορούσε να αποδειχθεί το τελευταίο μεγάλο κόλπο του.
Με την αφθονία των πικάντικων λεπτομερειών των διασημοτήτων που περιέχονται στο σκάνδαλο 1MDB, παράλληλα με τη φρικτή εκμετάλλευση ενός ταμείου εθνικού πλούτου και τις σοβαρές αδικίες που προκλήθηκαν σε ανθρώπους όπως ο Justo, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι έχει γυριστεί ένα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους για αυτό. Είναι, κατά κάποιον τρόπο, όλες οι φαντασιώσεις και οι εφιάλτες του καπιταλισμού των τελευταίων σταδίων σε μια προειδοποιητική ιστορία. Για τον ίδιο λόγο, είναι ζωτικής σημασίας όποιος θέλει να αφηγηθεί την ιστορία, όπως ο Kim, να την αποδώσει με δικαιοσύνη.
Πέρα από τις διάφορες απειλές κατά των πληροφοριοδοτών και των δημοσιογράφων που συμμετείχαν στην αποκάλυψη αυτής της ιστορίας -η Clare Rewcastle Brown κηρύχθηκε εχθρός του μαλαισιανού κράτους το 2016 για τη συμμετοχή της στη δημοσίευση των αποκαλύψεων του Justo-, είναι ζωτικής σημασίας να θυμόμαστε ότι οι καθημερινοί πολίτες της Μαλαισίας είναι αυτοί που έχουν χάσει τα περισσότερα.
Τα δισεκατομμύρια που εκλάπησαν, συμπεριλαμβανομένων των αμέτρητων εκατομμυρίων που πλήρωσαν τον πολυτελή τρόπο ζωής του Low, δεν ήρθαν από το πουθενά, ήταν χρήματα που προορίζονταν να βελτιώσουν τη ζωή των ανθρώπων στη χώρα καταγωγής του. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που εξακολουθούν να πληρώνουν για ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά εγκλήματα του αιώνα και αξίζουν να δουν τους ενόχους να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.
Ίσως η πιο εκπληκτική σκηνή στο «Man on the Run» είναι η συνέντευξη με τον Najib Razak, όταν ήταν ακόμα πρωθυπουργός της Μαλαισίας. Ο Κιμ είναι επίμονος στην ανταλλαγή απόψεων, ρωτώντας τον ηγέτη για το πώς θα μπορούσε να είναι τόσο αφελής απέναντι στα εγκλήματα που διαπράττονταν μέσω του κρατικού ταμείου πλούτου, το οποίο επέβλεπε άμεσα. «Καταλαβαίνετε γιατί οι άνθρωποι δυσκολεύονται να το πιστέψουν αυτό», λέει στον πρωθυπουργό μετά από μια ιδιαίτερα αδύναμη απάντηση.
Όταν γυρίστηκε η συνέντευξη, ο Razak εξακολουθούσε να υποστηρίζει την αθωότητά του. Ακόμα και όταν ο πρωθυπουργός ήταν έξω με εγγύηση, ο Kim και το συνεργείο του είδαν το πυρετώδες κύμα υποστήριξης που αντλούσε. «Βρισκόμαστε στους δρόμους της Πενάνγκ και της Κουάλα Λουμπούρ σε αυτά τα επιχειρηματικά συνέδρια, και αυτός απλώς δέχεται αυτά τα ωρυόμενα πλήθη, αυτή την υποδοχή που είναι πέρα από κάθε φαντασία... Ήταν κάπως αποκαρδιωτικό, καταλαβαίνετε;».
Αρκετά πρόσωπα-κλειδιά στον αγώνα για τη δικαιοσύνη, όπως ο Μαλαισιανός πολιτικός Tony Pua και ο γενικός εισαγγελέας Tommy Thomas, είχαν αποφασίσει να αποσυρθούν και είχαν απομακρυνθεί από την κυβέρνηση, αντίστοιχα. Για λίγο, η κατάσταση φαινόταν απελπιστική.
«Υπάρχει ελπίδα»
Τότε ο Kim κάθισε μαζί με έναν άνδρα, ονόματι Anwar Ibrahim, τον ηγέτη της αντιπολίτευσης εκείνη την εποχή, ο οποίος ενέπνευσε νέα πίστη στον σκηνοθέτη. «Μου επέμενε διαρκώς: "Όχι, υπάρχει ελπίδα. Αν πας και μιλήσεις με τον κόσμο, υπάρχει ακόμα επιθυμία για αλλαγή"», θυμάται ο Kim. «Και εκείνη τη μέρα θυμάμαι αυτή την αλλαγή στη σκέψη μου. Έλεγα: "Ουάου, αυτός ο τύπος, που έχει υποφέρει τόσο πολλά και πέρασε 11 ή 12 χρόνια στη φυλακή ως πολιτικός κρατούμενος, εξακολουθεί να έχει ελπίδα για τη χώρα του. Ίσως υπάρχει ελπίδα"». Τον Αύγουστο του 2022 ο Razak άρχισε να εκτίει ποινή φυλάκισης 12 ετών, αφού χάθηκε η τελευταία έφεσή του στην υπόθεση διαφθοράς που ακολούθησε. Λίγους μήνες αργότερα ο
Ibrahim εξελέγη νέος πρωθυπουργός της Μαλαισίας.
Παρ' όλα αυτά, η ιστορία δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Ο Kim μιλάει για την κορεατική έννοια του 아쉽다 (asiuweo), «ένας συνδυασμός νοσταλγίας και λύπης, σαν να μην έχεις πραγματικά πετύχει αυτό που ήθελες να πετύχεις» (δεν είναι αποκλειστικά βαθύ συναίσθημα - ισχύει εξίσου καλά αν το τοπικό κατάστημα ψιλικών έχει ξεπουλήσει το αγαπημένο σας παγωτό). Αλλά ο Jho Low δεν έχει συλληφθεί ποτέ και δεν μπορεί να δικαστεί μέχρι να μπει στο πινάκιο.
«Υπάρχουν τόσο πολλά νήματα που παραμένουν στον αέρα, τόσο πολλοί άνθρωποι που δεν έχουν λογοδοτήσει», λέει ο Kim. «Έχω φίλους δημοσιογράφους που μου λένε ότι, ακόμη και τώρα, με οποιοδήποτε είδος μεγάλου επενδυτικού σχήματος σε όλο τον κόσμο που λαμβάνει χώρα, πάντα θα υπάρχουν χρήματα από το 1MDB που θα ξεπλένονται μέσω αυτού, ακόμη και σήμερα. Το εύρος του αρχικού εγκλήματος ήταν τόσο μεγάλο και τόσο πολλοί άνθρωποι επωφελήθηκαν από αυτό χωρίς να λογοδοτήσουν, ώστε δεν νομίζω ότι έχει επιτευχθεί πραγματική δικαιοσύνη. Αλλά ελπίζουμε ότι κάνουμε καθημερινά σταδιακά βήματα προς αυτόν τον στόχο» προσθέτει.
Ο Justo αφηγείται μια παρόμοια ιστορία για τους φίλους του που εξακολουθούν να εργάζονται στον κόσμο των τραπεζών και της συμμόρφωσης. «Πριν ανοίξεις έναν λογαριασμό, σε ελέγχουν από την κορυφή μέχρι τα νύχια. Βλέπουμε κάποια αλλαγή στην ποσότητα των εγκλημάτων; Όχι, απλώς γίνονται όλο και μεγαλύτερα! Οι άνθρωποι είναι άνθρωποι, η απληστία είναι απληστία. Έχουμε όλα τα εργαλεία. Έχουμε εφεύρει δισεκατομμύρια κανόνες και κανονισμούς. Αλλά αν δεν εφαρμόζονται, είναι απλώς λόγια».
Δείτε το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ «Man on the Run»
Αν αυτό που λένε και οι δύο άνδρες είναι αλήθεια, υπάρχει κάτι που μπορούμε να μάθουμε από την απίστευτη ιστορία που βρίσκεται στην καρδιά του «Man on the Run»; Ή μήπως το ηθικό δίδαγμα της ιστορίας είναι απλώς ότι «η απληστία είναι απληστία» και ότι οι άνθρωποι που λαχταρούν για όλο και μεγαλύτερα αυτοκίνητα, πάρτι, διαμερίσματα και υπερπολυτελή σκάφη θα βρίσκουν πάντα έναν τρόπο να εξαπατούν το σύστημα; Με τον Jho Low να παραμένει ασύλληπτος από τη διεθνή Δικαιοσύνη -τον άνθρωπο που φαινόταν να κρύβεται σε κοινή θέα στο επίκεντρο αυτού του έπους για τόσο πολύ καιρό-, το τέλος παραμένει απογοητευτικά απρόσιτο.
-Πηγή: Independent