Γιατί ακόμη και τα πιο ελκυστικά σας χαρακτηριστικά μπορεί να προκαλέσουν στον ή στη σύντροφό σας αηδία. Με ό,τι συνεπάγεται αυτό...
Οι ιδιότητες που μας κάνουν να ξεχωρίζουμε περισσότερο και οι κύριοι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι μας βρίσκουν ελκυστικούς μπορεί να είναι ευλογία αλλά και κατάρα. Και μερικές φορές τα πιο ελκυστικά χαρακτηριστικά μας μπορεί να γίνουν αιτία για έναν χωρισμό.
Το «ick» ήταν μία από τις πιο ασυνήθιστες λέξεις που θα προστεθούν στο λεξικό του Cambridge το 2024. Η φράση περιγράφει το συναίσθημα του να βλέπεις ξαφνικά κάτι σε έναν σύντροφο υπό ένα... νέο πρίσμα και να τον βρίσκεις τόσο αντιαισθητικό που δεν μπορείς να το παραβλέψεις. Μόλις πάθετε το ick, είναι, δυστυχώς, ανίατο.
Τι είναι η «μοιραία έλξη»
Αν και η φράση έχει μια σχετικά ανάλαφρη αύρα, δείχνει ότι μπορεί να υπάρχουν μη ελκυστικές ιδιότητες σε έναν σύντροφο που δεν είναι άμεσα εμφανείς. Στην πραγματικότητα, μπορεί να είχαμε βρει αυτές τις ιδιότητες πραγματικά ελκυστικές νωρίτερα στη σχέση. Αυτό ονομάζεται «μοιραία έλξη»:όταν ένα άτομο καταλήγει να αντιπαθεί πτυχές ενός συντρόφου που αρχικά τον έλκυαν.
«Δεν σημαίνει μοιραία με την έννοια του θανατηφόρου, αλλά μοιραία με την έννοια του προφητικού» λέει η Diane Felmlee, κοινωνική ψυχολόγος από το Penn State University στις ΗΠΑ. «Η απογοήτευση από έναν σύντροφο μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και όταν οι άνθρωποι παίρνουν αυτό που θέλουν, και ίσως επειδή παίρνουν αυτό που θέλουν», προσθέτει.
Κατά τη διάρκεια της δικής της έρευνας, η Felmlee ρωτά τους ανθρώπους για τους λόγους που τους έλκυσε για πρώτη φορά ένας σύντροφος, γιατί δυσαρεστήθηκαν και γιατί τελείωσαν οι προηγούμενες σχέσεις τους.
Οι περισσότεροι άνθρωποι ανέφεραν διάφορες ανάγκες που δεν ικανοποιούνταν από τον/την πρώην σύντροφό τους ως αιτία χωρισμού. Όμως η Felmlee παρατήρησε ότι ορισμένες από αυτές τις ανάγκες που δεν ικανοποιήθηκαν σχετίζονταν με τους λόγους για τους οποίους... αρχικά έλκονταν από έναν πρώην σύντροφο.
Το οξύμωρο με το The Ick, και μερικά παραδείγματα
«Πρόκειται για μια διαφορετική ερμηνεία της ίδιας ποιότητας», λέει η ίδια. «Είναι ένας αρνητικός τρόπος να βλέπεις ένα θετικό χαρακτηριστικό. Έχω εδώ ένα παράδειγμα κάποιου που είπε ότι τον έλκυε η σύντροφός του επειδή ήταν διακριτική. Και στη συνέχεια παραπονέθηκε ότι έλεγε πολύ συχνά "συγγνώμη"».
Άλλα παραδείγματα που εντόπισε η Felmlee περιλαμβάνουν την έλξη για κάποιον με μια δουλειά με υψηλές απολαβές, μόνο και μόνο για να διαπιστώσει ότι περνάει πολλή ώρα στη δουλειά ή να βρίσκει έναν σύντροφο αστείο, αλλά στη συνέχεια να παραπονιέται ότι δεν παίρνει τη ζωή στα σοβαρά. Οι χαλαροί σύντροφοι έγιναν στην πορεία... φευγάτοι ή δεν ήταν ποτέ στην ώρα τους.
«Η χαλαρότητα είναι υπέροχη, αρκεί να είσαι συνεπής» λέει, γελώντας, η Felmlee.
Ομοίως, οι σύντροφοι που αρχικά κρίνονται ως ισχυροί ή δυνατοί γίνονται ελεγκτικοί ή αυταρχικοί μετά από έναν χωρισμό. Οι επιτυχημένοι άνθρωποι γίνονται εργασιομανείς.
Γιατί όμως τα θετικά στοιχεία καταλήγουν να είναι οι παράγοντες που διαλύουν τη σχέση;
Πρώτον, θα μπορούσε να είναι ότι τα πράγματα που παρατηρούμε για πρώτη φορά στους νέους συντρόφους ή στους πιθανούς συντρόφους είναι τα ακραία χαρακτηριστικά που τους κάνουν να ξεχωρίζουν.
«Δεν περιγράφουμε τους συντρόφους ως "εξυπηρετικούς" ή "λίγο εργατικούς"», λέει η Felmlee. «Και όσο πιο ακραία είναι τόσο πιο πιθανό είναι οι άνθρωποι να αντιπαθήσουν αυτές τις ιδιότητες αργότερα».
Μπορεί να υπάρχει και ένα στοιχείο αφέλειας, προσθέτει η Felmlee: ο αρχικός ενθουσιασμός μάς «τυφλώνει» προσωρινά στα πιθανά μειονεκτήματα ενός πολύ ακραίου χαρακτηριστικού. Αλλά αφού ο αρχικός ενθουσιασμός υποχωρήσει, συνειδητοποιούμε καλύτερα πως αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις.
Ποιοι είναι πιο πιθανό να πάθουν The Ick
Αυτή η επανεκτίμηση μπορεί να συμβεί διακριτικά με την πάροδο του χρόνου. Τα ζευγάρια που είναι μαζί από 10 έως 21 χρόνια έχουν τα χαμηλότερα επίπεδα προσαρμογής της σχέσης, πράγμα που σημαίνει ότι δυσκολεύονται μεταξύ αυτών των ηλικιών να επιλύσουν συγκρούσεις, να προσαρμοστούν σε νέες προκλήσεις ή να αλλάξουν τις προσδοκίες τους απέναντι στον σύντροφό τους.
«Είναι σημαντικό να επανεκτιμάται η συνολική ικανοποίηση από τη σχέση, επειδή αποτελεί προγνωστικό παράγοντα για πολλές πτυχές της ζωής», σύμφωνα με τη Σαμάνθα Τζόελ, ψυχολόγο στο Δυτικό Πανεπιστήμιο στο Οντάριο του Καναδά.
Οι άνθρωποι σε δυστυχισμένες σχέσεις έχουν χειρότερη σωματική υγεία, υψηλότερη αρτηριακή πίεση, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κακής ψυχικής υγείας και έχουν χειρότερη ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής, μεταξύ πολλών άλλων προβλημάτων.
Μια απλή μέτρηση της ικανοποίησης από τη σχέση, που ονομάζεται «θεωρία των κοινωνικών ανταλλαγών», μπορεί να γίνει συγκρίνοντας τις ανταμοιβές που λαμβάνουμε από το να είμαστε με έναν σύντροφο, όπως το πόσο διασκεδάζουμε, αν μας κάνει να νιώθουμε πολύτιμοι, την ομορφιά τους ή τα χρήματα, με το αντίστοιχο κόστος, όπως οι συγκρούσεις, το ενδεχόμενο να πληγωθούμε ή οι οικονομικές επενδύσεις.
Η θεωρία των κοινωνικών ανταλλαγών
Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη θεωρία των κοινωνικών ανταλλαγών - πρώτον, συγκρίνοντας μια τρέχουσα σχέση με τις προηγούμενες. Θα βρούμε μια σχέση λιγότερο ικανοποιητική αν υπολείπεται του προτύπου που περιμένουμε με βάση τις εμπειρίες του παρελθόντος.
Η άλλη σύγκριση που μπορεί να κάνουμε είναι με άλλες επιλογές που έχουμε σήμερα στη διάθεσή μας. Μπορεί να απορρίψουμε πιθανούς συντρόφους, ακόμη και αν πιστεύουμε ότι τα σημάδια μπορεί να είναι ελπιδοφόρα, αν αισθανόμαστε ότι θα μπορούσαμε να έχουμε καλύτερες πιθανότητες με άλλους ανθρώπους.
Μήπως, λοιπόν, είναι καλύτερα να έλκουμε έναν σύντροφο με χαρακτηριστικά της μέσης γραμμής και λιγότερο ακραίες ιδιότητες; «Δεν το νομίζω», λέει η Felmlee. «Είναι μάλλον καλύτερο να αναζητήσουμε κάποιον με παρόμοιες με εμάς ακρότητες, παρά με μέσες ιδιότητες».
Τα ζευγάρια που μοιάζουν σε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά είναι πιο πιθανό να είναι επιτυχημένα. Εξετάζοντας ένα σύνολο 79.000 ζευγαριών στη Βρετανία, ο ισχυρότερος δείκτης για την ικανοποίηση από τη σχέση είναι η παρόμοια ηλικία.
Αλλά και άλλοι δημογραφικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, και κάποια άλλα πράγματα όπως οι θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις και η χρήση ουσιών είναι επίσης ισχυροί προγνωστικοί παράγοντες για την επιτυχία της σχέσης.
«Βρήκαμε ιδιαίτερα υψηλές συσχετίσεις για πράγματα όπως οι πεποιθήσεις και οι αξίες, το μορφωτικό επίπεδο και σίγουρα η χρήση ουσιών» λέει η Tanya Horwitz, διδακτορική φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Μπόλντερ στις ΗΠΑ.
Η ομοιότητα φαίνεται να ενισχύει, αλλά η ανομοιότητα φαίνεται να αποτελεί πρόβλημα μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις. «Μια μικρότερη μειοψηφία εμφάνισε οποιοδήποτε σημάδι αρνητικής συσχέτισης», λέει η ίδια.
Πρωινοί εναντίον νυχτερινών ανθρώπων
Ένα παράδειγμα που φάνηκε να έχει σημασία ήταν ότι οι πρωινοί άνθρωποι δεν φαίνεται πραγματικά να είναι συμβατοί με τους απογευματινούς και το αντίστροφο.
Η Horwitz λέει ότι δύο πολύ διαφορετικοί άνθρωποι μπορεί να εξακολουθούν να έλκονται ο ένας από τον άλλον αρχικά, αλλά είναι λιγότερο πιθανό να είναι μαζί μακροπρόθεσμα. Τα ζευγάρια που συμμετείχαν στη μελέτη ήταν μεγαλύτερης ηλικίας, συγκατοικούσαν, ήταν παντρεμένα ή γονείς.
«Πρόκειται γενικά για ανθρώπους που βρίσκονται σε αρκετά σοβαρές ή μακροχρόνιες σχέσεις και νομίζω ότι αυτό λέει πραγματικά περισσότερα για το τι κάνει μια μακροχρόνια ένωση, παρά για το τι κάνει μια αρχική έλξη», λέει η ίδια.
Η Felmlee προειδοποιεί ότι η μοιραία έλξη δεν χρειάζεται να είναι σώνει και ντε... καταληκτική για μια σχέση. Ένας από τους ερωτηθέντες, ένας ηλικιωμένος άνδρας, είπε ότι αρχικά τον έλκυσε η γυναίκα του λόγω της δύναμης του χαρακτήρα της και της αυτοπεποίθησής της. Το μειονέκτημα, είπε, είναι ότι μπορεί μερικές φορές να είναι πεισματάρα.
«Αλλά εξακολουθούν να είναι παντρεμένοι», λέει η Felmlee. «Οπότε, τι συμβαίνει; Έδειξε επίσης να έχει επίγνωση του εαυτού του και παραδέχτηκε ότι μπορεί να είναι και ο ίδιος πεισματάρης».