Υπάρχει μια πληθώρα ψυχολογικών και βιολογικών πληροφοριών που είναι αποθηκευμένες στη μυρωδιά του σώματός μας, αλλά για κάποιο λόγο επιλέγουμε να το... αγνοούμε.
Η οσμή του σώματος «προδίδει» πολλά για την υγεία μας, τη διατροφή, ίσως ακόμη και τη βιολογική μας κατάσταση ή τις επιθυμίες μας.
Ο βασιλιάς Λουδοβίκος XIV της Γαλλίας είχε εμμονή με το άρωμα. Λουλούδια στόλιζαν κάθε δωμάτιο στις Βερσαλλίες, τα έπιπλα και τα σιντριβάνια ψεκάζονταν με άρωμα και ακόμη και οι επισκέπτες περιλούζονταν με αυτό πριν μπουν στο παλάτι. Είτε ήταν επειδή η προσωπική του υγιεινή δεν ήταν στα πρότυπα που θα περιμέναμε σήμερα, είτε απλώς επειδή του άρεσε να παίζει με το άρωμα, ο Λουδοβίκος κατάλαβε ότι η μυρωδιά είναι σημαντική.
Η μυρωδιά του σώματός μας μπορεί να αποκαλύψει λεπτομέρειες για την υγεία μας, όπως η παρουσία ασθενειών (η χολέρα μυρίζει γλυκό και ο οξύς διαβήτης σαν σάπιο μήλο). «Μπορεί επίσης να αποκαλύψει πληροφορίες για τη διατροφή μας», λέει ο Μεχμέτ Μαχμούτ, ψυχολόγος όσφρησης και οσμών στο Πανεπιστήμιο Macquarie της Αυστραλίας. «Υπάρχουν μερικές μελέτες που αντιφάσκουν, αλλά η ομάδα μου διαπίστωσε ότι όσο περισσότερο κρέας καταναλώνετε τόσο πιο ευχάριστη είναι η μυρωδιά του σώματός σας».
Οι άνδρες βρίσκουν τη γυναικεία μυρωδιά του σώματος πιο ευχάριστη και ελκυστική κατά τη διάρκεια της ωοθυλακικής φάσης του εμμηνορροϊκού κύκλου, όταν οι γυναίκες είναι πιο γόνιμες, και λιγότερο ευχάριστη και ελκυστική κατά την έμμηνο ρύση. Αυτό μπορεί να ήταν κριτήριο για τους αρχαίους προγόνους μας για να ανιχνεύσουν καλές υποψήφιες για αναπαραγωγή. Τα επίπεδα τεστοστερόνης των ανδρών μπορεί επίσης να βελτιώσουν τη μυρωδιά τους.
Ενώ μπορεί να αλλάξει ανάλογα με τη διατροφή και την υγεία μας, πολλά από αυτά που κάνουν τη μυρωδιά μας μοναδική καθορίζονται από τα γονίδιά μας. Η μυρωδιά του σώματός μας είναι αρκετά συγκεκριμένη και η όσφρησή μας αρκετά ακριβής, ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ξεχωρίσουν τα ιδρωμένα μπλουζάκια πανομοιότυπων διδύμων από εκείνα ξένων.
«Αυτό είναι σημαντικό γιατί καταδεικνύει πως τα γονίδια επηρεάζουν τη μυρωδιά μας», σημειώνει η Αγκνίσκα Σοροκόφσκα, ψυχολόγος και ειδική ανθρώπινης όσφρησης στο πανεπιστήμιο Βρότσλαβ της Πολωνίας, προσθέτοντας πως «έτσι, ίσως είμαστε σε θέση να ανιχνεύσουμε γενετική πληροφορία για άλλους ανθρώπους από τη μυρωδιά τους».
Επιλέγουμε καλλυντικά που ταιριάζουν με τις γενετικά καθορισμένες προτιμήσεις οσμών μας. Η Σοροκόφσκα και οι συνάδελφοί της έχουν δείξει ότι είναι δυνατό να γίνουν εκτιμήσεις της προσωπικότητας κάποιου με βάση την επιλογή των αρωμάτων τους, όπως αναφέρει το BBC.
Η σημασία της ανθρώπινης μυρωδιάς
Σε μια έρευνα, δόθηκαν σε γυναίκες μπλουζάκια που φορούσαν τυχαίοι άνδρες και τους ζητήθηκε να τις κατατάξουν με βάση το πόσο ευχάριστες ήταν. Η σειρά προτίμησής τους ακολούθησε το ίδιο μοτίβο με κάτι που ονομάζεται ανομοιότητα του ανθρώπινου αντιγόνου λευκοκυττάρων (HLA).
Το HLA είναι μια ομάδα πρωτεϊνών που βοηθά το ανοσοποιητικό μας σύστημα να αναγνωρίσει κύτταρα που ανήκουν σε εμάς και κύτταρα που προέρχονται από κάτι ή κάποιον άλλο -και επομένως είναι πιθανά παθογόνα. Το σύμπλεγμα γονιδίων που κωδικοποιεί για το HLA, που ονομάζεται MHC, κωδικοποιεί επίσης κάποιες άλλες πρωτεΐνες που χρησιμοποιούνται στην ανοσολογική μας απόκριση και είναι χρήσιμο ως συντόμευση για τους επιστήμονες για να δουν τι είδους προστασία μπορεί να προσφέρει το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
Το προφίλ HLA του καθενός είναι πολύ πιθανό να είναι διαφορετικό απ’ όλους τους άλλους, αν και ορισμένα άτομα, όπως οι στενοί συγγενείς για παράδειγμα, έχουν πιο παρόμοιο προφίλ. «Από γενετική άποψη, είναι πλεονέκτημα να έχουμε ένα παιδί με κάποιον που έχει διαφορετικό προφίλ HLA. Εάν έχετε έναν σύντροφο που είναι γενετικά ανόμοιος στη μυρωδιά του σώματός σας και το ανοσολογικό σας προφίλ, τότε τα παιδιά σας θα έχουν καλύτερη αντίσταση στα παθογόνα», λέει η Σοροκόφσκα.
Αυτές οι γυναίκες, λοιπόν, έβαλαν πρώτα τα μπλουζάκια που φορούν οι άνδρες με το πιο ανόμοιο προφίλ HLA και τελευταία τα πιο παρόμοια. Έτσι μπόρεσαν να αναγνωρίσουν τους άνδρες, και προτίμησαν τους άνδρες με το καλύτερο ταίριασμα όσον αφορά τη γενετική του ανοσοποιητικού συστήματος. Δεν ήξεραν ότι ήταν αυτό που έκαναν φυσικά -ήταν υποσυνείδητο.
Ο συγκεκριμένος μηχανισμός που οδηγεί τα Αντιγόνα Ιστοσυμβατότητας (Ανθρώπινα Λευκοκυτταρικά Αντιγόνα - Human Leukocyte Antigens, HLA, πρωτεΐνες στην επιφάνεια κάθε κυττάρου και επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει το «εαυτό» από το «ξένο») να καταλήγουν σε μια καλύτερη μυρωδιά σώματος, είναι άγνωστος, λέει η Σορόκοβσκα. «Ωστόσο, πιστεύεται πως το HLA καταλήγει στην παραγωγή συγκεκριμένων ουσιών που απορροφώνται από τα βακτήρια τού δέρματός μας που παράγουν τη μυρωδιά μας».
Χρησιμοποιούν οι άνθρωποι τη γενετική πληροφορία στην ανθρώπινη μυρωδιά για να επιλέξουν συντρόφους; Μάλλον όχι, όπως προκύπτει από έρευνα με δείγμα 3.700 παντρεμένων ζευγαριών που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Οκτώβριο στo Royal Society.
«Παρότι το HLA δεν επηρεάζει τις επιλογές μας, επηρεάζει τη σεξουαλική μας ευημερία», λέει η Σορόκοβσκα.
Άνθρωποι με συγγενή ανοσμία (πάθηση κατά την οποία απουσιάζει η αίσθηση της οσμής) δεν έχουν μεγάλη επιτυχία στις σχέσεις, καταδεικνύει άλλη έρευνα, αυτή τη φορά του πανεπιστημίου της Δρέσδης. Από την άλλη, ζευγάρια με υψηλότερο HLA είχαν και υψηλότερο επίπεδο σεξουαλικής ικανοποίησης, αλλά και επιθυμίας για τεκνοποίηση. Από την άλλη, ζευγάρια με υψηλότερο HLA είχαν και υψηλότερο επίπεδο σεξουαλικής ικανοποίησης, αλλά και επιθυμίας για τεκνοποίηση.
Σύμφωνα με τους εξελικτικούς βιολόγους, στη φύση τα θηλυκά τείνουν να επιλέγουν τα αρσενικά τους καθώς είναι η μητέρα που αναθρέφει τα παιδιά της και άρα εκείνη που θα βγει χαμένη αν ζευγαρώσει με ένα γενετικά κατώτερο αρσενικό.
Τα θηλυκά πρέπει να είναι οξυδερκή στις επιλογές τους, γι' αυτό και ζητούν αποδείξεις ποιότητας από τα αρσενικά. Γι' αυτό και πολλά αρσενικά στο βασίλειο της φύσης είναι πολύχρωμα, χορεύουν, τραγουδούν ή προσφέρουν δώρα, σε μια προσπάθεια να αποδείξουν τη γενετική τους ποιότητα και ανωτερότητα.
Η μυρωδιά ενός «single»
Σε άλλη έρευνα, παντρεμένες γυναίκες κλήθηκαν να φέρουν μπλουζάκια των συζύγων τους, ενώ single γυναίκες τα μπλουζάκια πλατωνικών φίλων, τα οποία μπερδεύτηκαν με t-shirts τυχαίων ανδρών.
«Οι παντρεμένες κατέληξαν με κάποιον με καλύτερη μυρωδιά σώματος από άλλον; Όχι απαραίτητα. Όμως, δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία ότι έβαλαν τον σύζυγό τους στην πρώτη θέση», λέει ο Μαχμούτ, εξηγώντας πως οι γυναίκες δεν διάλεξαν έναν σύζυγο που μύριζε καλύτερα.
Σε διαφορετική έρευνα, η μυρωδιά σώματος μόνων ανδρών ήταν ισχυρότερη απ' ό,τι παντρεμένων. Ο Μαχμούτ εκτιμά πως αυτό συνέβη γιατί «ίσως υπάρχει σύνδεση μεταξύ υψηλών επιπέδων τεστοστερόνης και ισχυρότερης μυρωδιάς σώματος. Γνωρίζουμε πως η μείωση της τεστοστερόνης συνδέεται με τη μεγαλύτερη ηλικία, κάτι που ίσως οφείλεται στα όσα συμβαίνουν στη ζωή ενός παντρεμένου άνδρα που έχει ξεπεράσει τα 40 -και έχει σε προτεραιότητα την απόκτηση παιδιών. Οι άνδρες που βρίσκονται σε σχέσεις, και ακόμη περισσότερο οι άνδρες που έχουν παιδιά, έχουν χαμηλότερη τεστοστερόνη».
Φωτογραφίες: Shutterstock