Ποια ήταν πραγματικά η βασίλισσα Ελισάβετ και ποια ήταν η σχέση της με τον πρίγκιπα Φίλιππο; Γιατί μετά τον θάνατό του φορούσε μόνο χρωματιστά ρούχα.
Σε αυτά και σε πολλά άλλα ερωτήματα απαντά το βιβλίο «Ελισάβετ, ένα οικείο πορτρέτο», μια βιογραφία της βασίλισσας που θα κυκλοφορήσει σε λίγες ημέρες, τρεις μήνες από την επέτειο του θανάτου της.
Ο συγγραφέας Gyles Brandreth περιγράφει άγνωστες πτυχές της ζωής της Ελισάβετ. Αποσπάσματα από το βιβλίο, που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμη, δημοσιεύει η Daily Mail.
Όταν μετά από χρόνια Φίλιππος και Ελισάβετ έζησαν μαζί
«Όταν ο πρίγκιπας Φίλιππος αποσύρθηκε από τη δημόσια ζωή το 2017, η βασίλισσα συμφώνησε πολύ συνειδητά.
Εκείνη συνέχισε τα βασιλικά της καθήκοντα στο παλάτι του Μπάκιγχαμ ή στο κάστρο του Γουίνδσορ, ενώ εκείνος ζούσε στο Wood Farm στο κτήμα Sandringham.
Μιλούσαν τακτικά στο τηλέφωνο, αλλά μπορούσαν να περάσουν εβδομάδες χωρίς να δει ο ένας τον άλλον. Αυτό σόκαρε κάποιους, όχι όμως εκείνους που ήξεραν πόσο καλά η βασίλισσα καταλάβαινε τον σύζυγό της - καταλάβαινε την επιθυμία του να αφεθεί στην τύχη του, «να μην έχει φασαρία γύρω του», να του επιτραπεί, μετά από περισσότερα από 70 χρόνια υπηρεσίας, να ζήσει τα τελευταία του χρόνια με τον δικό του τρόπο.
Όταν, ωστόσο, η πανδημία του Covid-19 σάρωσε τον κόσμο το 2020, ο πρίγκιπας Φίλιππος αποφάσισε να περάσει το lockdown με τη βασίλισσα, και μια μικρή ομάδα του προσωπικού τους, στο κάστρο του Γουίνδσορ.
Και όταν το lockdown τελείωσε, ο Φίλιππος και η Ελισάβετ, έχοντας περάσει περισσότερο χρόνο μαζί από ό,τι είχαν κάνει εδώ και χρόνια, αποφάσισαν ότι μάλλον αυτό τους βόλευε. Έφυγαν μαζί από το Γουίνδσορ και ταξίδεψαν μαζί στο Μπαλμόραλ για τις παραδοσιακές τους καλοκαιρινές διακοπές.
Όταν οι διακοπές τελείωσεαν, επέστρεψαν στο Σάντριγχαμ - αλλά όχι στο μεγάλο σπίτι. Αντ' αυτού, πήγαν μαζί να ζήσουν στο Wood Farm, το καταφύγιο του Φιλίππου, το μη μεγαλοπρεπές, ανεπιτήδευτο μέρος που θεωρούσε ως το σπίτι του στο κτήμα.
Εκεί ήθελε να περάσει τις τελευταίες μέρες του και η βασίλισσα ήθελε να είναι μαζί του μέχρι το τέλος. Αλλά στις 16 Φεβρουαρίου 2021 ο δούκας εισήχθη προληπτικά στο Νοσοκομείο του Λονδίνου, αφού αισθάνθηκε αδιαθεσία.
Στις 3 Μαρτίου υποβλήθηκε σε μια επιτυχημένη επέμβαση για μια υπάρχουσα καρδιακή πάθηση. Πήρε εξιτήριο 13 ημέρες αργότερα και επέστρεψε στο κάστρο του Γουίνδσορ.
«Η βασίλισσα Ελισάβετ κοιμόταν όταν πέθανε ο Φίλιππος»
Και συνεχίζει ο συγγραφέας τη διήγηση:
«Τρεις εβδομάδες αργότερα, ο θάνατός του ανακοινώθηκε το μεσημέρι της 9ης Απριλίου, με την έκδοση ανακοίνωσης που έλεγε ότι "πέθανε ειρηνικά" εκείνο το πρωί στο κάστρο του Γουίνδσορ». Η νύφη του, Σοφί, κόμισσα του Wessex, περιέγραψε τον θάνατό του ως ήπιο. «Ήταν σαν κάποιος να τον πήρε από το χέρι και να έφυγε» είπε.
Η βασίλισσα φέρεται να βρισκόταν στο κρεβάτι του συζύγου της όταν πέθανε το πρωί της 9ης Απριλίου 2021. Στην πραγματικότητα, δεν πιστεύω ότι ήταν.
Ο δούκας του Εδιμβούργου βρισκόταν σε νοσοκομειακό κρεβάτι, που είχε στηθεί στην κρεβατοκάμαρά του στο κάστρο του Γουίνδσορ. Εκείνο το πρωί πήγε στο μπάνιο με τη βοήθεια μιας νοσοκόμας.
Όταν επέστρεψε, είπε ότι ζαλιζόταν και ήθελε βοήθεια για να επιστρέψει στο κρεβάτι. Η νοσοκόμα κάλεσε τον υπηρέτη του δούκα και τον υπηρέτη της βασίλισσας, Paul Whybrew, για βοήθεια - και πέθανε πριν προλάβει να καλέσει τη βασίλισσα.
Η βασίλισσα δεν είχε ακόμα σηκωθεί από το κρεβάτι της. Και δεν την κάλεσαν παρά μόνο αφού είχε έρθει ένας γιατρός και διαπίστωσε τον θάνατο του δούκα.
Τον είχαν ξαπλώσει στο κρεβάτι του όταν έφτασε ο πρίγκιπας της Ουαλίας. Ο Κάρολος περίμενε και ήπιε ένα φλιτζάνι τσάι, αλλά έφυγε χωρίς να δει τον πατέρα του.
Ο πρίγκιπας Έντουαρντ τον είδε νεκρό και στη συνέχεια, σταδιακά, άρχισε να καταφθάνει και η υπόλοιπη οικογένεια. Καθώς προσπαθούσαν να παρηγορήσουν τη βασίλισσα, τελικά κατέληξαν η βασίλισσα να παρηγορεί εκείνους.
Βοήθησε το ότι η Ελισάβετ ήταν συνηθισμένη στη μοναξιά της. Ακόμη και όταν ο σύζυγός της ήταν ζωντανός, περνούσε πολύ συχνά τα βράδια μόνη της.
Η αντίδραση της βασίλισσας Ελισάβετ μετά την κηδεία του Φιλίππου
Αμέσως μετά την κηδεία του πρίγκιπα Φιλίππου επέστρεψε σιωπηλή στο διαμέρισμά της στο κάστρο του Γουίνδσορ. «Τη βοήθησα να βγάλει το παλτό και το καπέλο της», θυμάται η κομμώτριά της Angela Kelly «και δεν είπαμε ούτε λέξη. Στη συνέχεια η βασίλισσα πήγε στο καθιστικό της, έκλεισε την πόρτα πίσω της και έμεινε μόνη με τις σκέψεις της».
Όταν πέθανε ο πρίγκιπας Αλβέρτος, η βασίλισσα Βικτώρια αποσύρθηκε από τον κόσμο. Όταν πέθανε ο πρίγκιπας Φίλιππος, η βασίλισσα Ελισάβετ Β' πήγε προς αυτόν.
Ήξερε ότι ήταν χριστιανικό της καθήκον να συνεχίσει όσο καλύτερα μπορούσε. «Δεν υπάρχει μαγική συνταγή που θα μετατρέψει τη θλίψη σε ευτυχία», είπε, «αλλά το να είσαι απασχολημένος βοηθάει».
Αμέσως μετά τον θάνατο του πρίγκιπα Φιλίππου, ο αντιναύαρχος sir Tony Johnstone-Burt, ο χαρούμενος Master of the Household, μου είπε: «Το κύριο καθήκον μου με τη βασίλισσα ήταν να διατηρώ το ηθικό της ακμαίο - έτσι παρακολουθούσα μαζί της το Line Of Duty… Της έκανε τις επεξηγήσεις! Είναι πολύ αστείο».
Η 95χρονη χήρα του Γουίνδσορ γελούσε καθώς πάσχιζε να καταλάβει τη δαιδαλώδη πλοκή και τους ενίοτε ακατανόητους διαλόγους της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς.
Της άρεσε να βλέπει τηλεόραση και μου είπε: «Με κρατάει σε επαφή - όταν μπορώ να καταλάβω τι λέγεται. Υπάρχει πάρα πολύ μουρμουρητό στην τηλεόραση τώρα. Δεν είναι ότι φταίει η ακοή μου. Απλώς δεν φαίνεται να μιλούν τόσο καθαρά όσο παλιά».
Το πένθος της ήταν ιδιωτικό, αλλά δημοσίως η βασίλισσα ήταν αποφασισμένη να συνεχίσει κανονικά τα καθήκοντά της. «Η ζωή συνεχίζεται», είπε. «Πρέπει να συνεχίσει».
Εκείνο το πρώτο καλοκαίρι μετά τον θάνατο του Φιλίππου επέλεξε να ντύνεται -όπως η ίδια έλεγε- «όσο πιο χαρούμενα γίνεται». Με τη βοήθεια της Angela Kelly, επέλεξε το κίτρινο, το ροζ και το μπλε της πούδρας, σε καλοκαιρινά φορέματα με όμορφα φλοράλ σχέδια.
Η εγγύτητά της με την Kelly, κόρη λιμενεργάτη από το Λίβερπουλ, δεν ήταν πάντα αρεστή - οι κυρίες επί των τιμών τη θεωρούσαν ενοχλητική μερικές φορές. Η ενδυματολόγος προερχόταν από ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον από το δικό τους, και ενόχλησε κάποιους στην αυλή με τον ακομπλεξάριστο βόρειο τρόπο της, την εύκολη πρόσβασή της στη βασίλισσα και την αβίαστη εξοικείωσή της μαζί της.
Τους δυσαρεστούσε ιδιαίτερα ο τρόπος με τον οποίο η Kelly ένιωθε ικανή να βγαίνει από τη σειρά της για να προσαρμόσει τα ρούχα της βασίλισσας ή να της πει μια κουβέντα στο αυτί σε στιγμές που θεωρούσαν ακατάλληλες. Αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα γι' αυτό, επειδή η βασίλισσα θεωρούσε την Kelly ως μία από τις αληθινές της φίλες.
Ήταν εκθαμβωτική στα πράσινα όταν άνοιξε το Κοινοβούλιο της Σκωτίας στις 2 Οκτωβρίου 2021. Μερικές ημέρες αργότερα, ολόκληρη στα ροζ αυτή τη φορά, πήγε στο Κάρντιφ.
Ο πρίγκιπας της Ουαλίας και η δούκισσα της Κορνουάλης ήταν μαζί της και στις δύο επισκέψεις. «Δεν μας χρειάζονταν», μου είπε η δούκισσα λίγο αργότερα γελώντας. «Ήμασταν εκεί για να βοηθήσουμε αν χρειαζόταν. Δεν ήταν απαραίτητο. Η βασίλισσα τα έκανε όλα. Το ήθελε. Είναι ασταμάτητη».
Για έξι μήνες μετά τον θάνατο του πρίγκιπα Φιλίππου, η βασίλισσα έκανε τόσο πολλά, τόσο στοχευμένα και με τέτοια αποφασιστικότητα για να μην υποκύψει σε καμία μορφή αυτολύπησης (την οποία, όπως έλεγε, «ο σύζυγός μου σίγουρα δεν θα ενέκρινε»), που μάλλον έκανε πάρα πολλά.
Το φθινόπωρο του 2021 κατέρρευσε η ενέργειά της. Ένιωθε εξαντλημένη. Οι γιατροί της τη διέταξαν να «ξεκουραστεί λίγο, να μην πιέζει τόσο πολύ τον εαυτό της, να ηρεμήσει».
Είχε προγραμματίσει να παρευρεθεί αυτοπροσώπως στο Cop-26, το συνέδριο για την κλιματική αλλαγή στη Γλασκώβη, την 1η Νοεμβρίου, αλλά, αντί γι' αυτό, αναγκάστηκε να ηχογραφήσει ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμα. Ήλπιζε επίσης να παραστεί στο Φεστιβάλ Μνήμης στο Royal Albert Hall και στην τελετή της Κυριακής της Μνήμης στο Κενοτάφιο, που ήταν σταθερά στο ημερολόγιό της, αλλά πείστηκε να μην το κάνει. «Πρέπει να είμαι λογική», είπε. Μέχρι τότε η ενέργειά της σχεδόν είχε επανέλθει.
Κατά τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής της, όχι μόνο συνέχισε το έργο της ως μονάρχης, αλλά ασχολήθηκε ενεργά με τη σύγχρονη ζωή.
Το κινητό της τηλέφωνο και οι ταινίες με τον Τζέιμς Μποντ
Είχε το δικό της κινητό τηλέφωνο και τα εγγόνια της της είχαν δείξει πώς λειτουργεί. Καταλάβαινε τα «γραπτά μηνύματα», αν και δεν τα πολυκατάφερνε με τις εφαρμογές. Και δεν επέτρεπε στα εγγόνια της να φέρνουν τα κινητά τους στο τραπέζι, σε καμία περίπτωση.
Της άρεσαν οι πρώτες ταινίες Τζέιμς Μποντ - «πριν γίνουν τόσο δυνατές», είπε.
Και χάρη στον Μποντ έκανε μια πραγματικά εντυπωσιακή είσοδο όταν διοργανώθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2012 στο Λονδίνο, σε ένα μαγνητοσκοπημένο σκετς με τον Ντάνιελ Κρεγκ.
Ο Κρεγκ εθεάθη να ανεβαίνει τρέχοντας τις σκάλες με το κόκκινο χαλί στο παλάτι του Μπάκιγχαμ, να συναντά δύο από τα βασιλικά κόργκι, να τον υποδέχεται ο ακόλουθος της βασίλισσας και να τον οδηγεί στη βασίλισσα.
Ήταν ιδέα της ίδιας της βασίλισσας να αφήσει τον Μποντ να περιμένει λίγο καθώς υπέγραφε μια επιστολή, πριν γυρίσει και πει: «Καλησπέρα, κύριε Μποντ».
Η βασίλισσα, συνοδευόμενη από τον Μποντ, τον ακόλουθό της και τα κόργκι της, περπάτησε με αποφασιστικότητα προς το ελικόπτερο που την περίμενε και τη μετέφερε δίπλα από το άγαλμα του Ουίνστον Τσόρτσιλ στην πλατεία Κοινοβουλίου (ο Τσόρτσιλ κοίταξε και χαιρέτησε την Αυτού Μεγαλειότητα - της άρεσε ιδιαίτερα αυτό το άγγιγμα), κατά μήκος του ποταμού Τάμεση, στο Ολυμπιακό Πάρκο στο ανατολικό Λονδίνο.
«Ήταν φυσικό ταλέντο», δήλωσε ο Ντάνιελ Κρεγκ. «Εγώ ήμουν σίγουρα πιο νευρικός από εκείνη».
Ο λόρδος Τζάνβριν, πρώην προσωπικός γραμματέας της βασίλισσας, μου είπε ότι ήταν σίγουρος ότι η βασίλισσα δεν θα το είχε κάνει αν ζούσε η μητέρα της. «Γιατί;» τον ρώτησα.
«Απλά επειδή θα ένιωθε ότι η μητέρα της δεν θα το ενέκρινε - ότι θα ήταν λίγο αναξιοπρεπές».
«Η βασίλισσα άφησε στην άκρη τις αναστολές της με διάφορους τρόπους μετά τον θάνατο της μητέρας της [το 2002], ήταν λιγότερο περιορισμένη, πιο χαλαρή.
Το 2022, για το Σαββατοκύριακο των εορτασμών για το Πλατινένιο Ιωβηλαίο που σηματοδότησε τα 70 χρόνια της στον θρόνο, η βασίλισσα υποδύθηκε τον εαυτό της σε ένα απολαυστικό σκετς με τον αρκούδο Πάντινγκτον, δημιούργημα του συγγραφέα Μάικλ Μποντ.
Στη σκηνή, ο Paddington (με τη φωνή του Ben Whishaw) πίνει τσάι με την Αυτής Μεγαλειότητα στο παλάτι του Μπάκιγχαμ και της προσφέρει ένα από τα σάντουιτς μαρμελάδας του - το οποίο, όπως αποδεικνύεται, η βασίλισσα δεν χρειάζεται γιατί έχει ήδη το δικό της σάντουιτς μαρμελάδας, κρυμμένο στην τσάντα της.
Αυτή τη φορά ζητήθηκε από τη βασίλισσα πολύ περισσότερη υποκριτική από ό,τι είχε ζητηθεί κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων - και αυτή ανταποκρίθηκε πλήρως.
Τι είπε η βασίλισσα γι' αυτό; «Ήταν πολύ διασκεδαστικό». Θαύμασε το γεγονός ότι ένα τόσο μεγάλο συνεργείο είχε εμφανιστεί στο Παλάτι για να γυρίσει μια τόσο σύντομη σεκάνς, και πραγματικά εξεπλάγη που η είδηση δεν διέρρευσε πριν από την ημέρα της μετάδοσης.
«Όλοι κράτησαν το μυστικό», είπε ευχαριστημένη. «Αυτό ήταν υπέροχο».