Είναι φυσικό να θέλετε το καλύτερο για το παιδί σας, αλλά μερικές φορές οι υψηλές προσδοκίες μπορεί να σας οδηγήσουν να είστε πολύ σκληροί απέναντί του.
Είναι κοινή πεποίθηση μεταξύ των γονέων ότι το να είστε αυστηροί ή αυταρχικοί με το παιδί σας είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αλλάξετε την (ενδεχομένως ενοχλητική για εσάς) συμπεριφορά του. Μια αμερικανική δημοσκόπηση του 2023 διαπίστωσε ότι περίπου το 36% των γονέων θεωρούν το δικό τους στυλ ανατροφής «πιο αυστηρό» από τους περισσότερους.
«Για να είμαστε δίκαιοι, μπορεί το στυλ αυτό να είναι πολύ αποτελεσματικό, αλλά μόνο βραχυπρόθεσμα», λέει ο Dylan Ochal, MD, FAAP, παιδίατρος στο Ocean Pediatrics, Orange County, Καλιφόρνια. Συχνά, οι γονείς που τείνουν να χρησιμοποιούν πιο αυταρχικές στρατηγικές κερδίζουν τον έλεγχο βραχυπρόθεσμα, ενώ μακροπρόθεσμα θυσιάζουν τη συναισθηματική σύνδεση με το παιδί τους.
Είναι σύνηθες τα παιδιά να προσαρμόζουν γρήγορα τη συμπεριφορά τους όταν φοβούνται ή ανησυχούν για τις συνέπειες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει τους γονείς να πιστεύουν ότι η εφαρμογή μιας αυστηρής στάσης με άκαμπτες συνέπειες είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά ενός παιδιού.
Τι είναι η αυστηρή γονική συμπεριφορά;
Η αυστηρή γονική συμεπεριφορά είναι μια προσέγγιση κατά την οποία οι γονείς δημιουργούν άκαμπτους κανόνες για τα παιδιά, με περιορισμένη ευελιξία για παρέκκλιση από τις προσδοκίες ή κανόνες που έχουν τεθεί. Επικεντρώνεται κυρίως στην επιβολή κανόνων και στην επιβολή τιμωριών για την αποθάρρυνση ανεπιθύμητων συμπεριφορών.
Ορισμένοι γονείς παρακινούνται να εφαρμόσουν αυστηρότερες μεθόδους ανατροφής λόγω της γονικής ντροπής, μια μορφή κριτικής που πάνω από το 61% των μητέρων αναφέρουν ότι βιώνουν.
«Μπορεί να έχετε ακούσει πράγματα όπως: "Πραγματικά θα τον αφήσετε να ξεφύγει πετώντας το φαγητό του;" ή "Μπορείτε να πιστέψετε ότι αφήνει τον γιο της να ουρλιάζει έτσι; Είναι εκτός ελέγχου!"Αυτή η πίεση μπορεί να είναι συντριπτική για εσάς, αλλά η γονεϊκότητα με βάση αποκλειστικά και μόνο την εξωτερική κρίση δεν θα βοηθήσει ούτε εσάς ούτε το παιδί σας», λέει ο Dr. Ochal.
9 σημάδια ότι είστε πολύ σκληροί με το παιδί σας
- Ο τόνος σας είναι σταθερά σκληρός.
- Βρίσκετε τον εαυτό σας να φωνάζει συχνά ή να καταφεύγει σε απειλές όταν το παιδί σας συμπεριφέρεται άσχημα.
- Το παιδί σας αποσύρεται από δραστηριότητες που κάποτε του άρεσαν.
- Ανησυχείτε ότι χωρίς να έχετε ορισμένους κανόνες το παιδί σας δεν θα σέβεται την εξουσία σας.
- Δεν λαμβάνετε υπόψη σας την οπτική γωνία του παιδιού σας.
- Έχετε υπερβολικά πολλούς κανόνες, συμπεριλαμβανομένων κανόνων για σχεδόν τα πάντα στο σπίτι σας, από την ώρα του φαγητού μέχρι την ώρα του μπάνιου.
- Επισημαίνετε συστηματικά τα λάθη του παιδιού σας.
- Δείχνετε αγάπη ή θετικότητα μόνο όταν το παιδί σας επιδεικνύει καλή συμπεριφορά.
- Το παιδί σας παρουσιάζει σωματικά σημάδια άγχους, όπως συχνοί πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι ή αλλαγές στην όρεξη.
Ψυχολογικές επιπτώσεις της αυταρχικής συμπεριφοράς
Μελέτες δείχνουν ότι τα μικρά παιδιά που έχουν γονείς που ασκούν υπερβολικό έλεγχο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για φτωχότερες δεξιότητες αναστολής και αυτορρύθμισης κατά την εφηβεία.
«Τα παιδιά επωφελούνται από τους γονείς που τους διδάσκουν τις στρατηγικές που είναι πιο αποτελεσματικές και τους παρέχουν καθοδήγηση για να μάθουν πώς να παίρνουν αποφάσεις», λέει η Erica Kalkut, εκτελεστική κλινική διευθύντρια και νευροψυχολόγος στο LifeStance Health στο Northborough της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ.
«Αντίθετα, τα παιδιά των οποίων οι γονείς είναι αυστηροί και εφαρμόζουν κανόνες για να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους, δεν καταφέρνουν να οικοδομήσουν τη γνώση του γιατί και πώς μπορούν να πάρουν τις σωστές αποφάσεις για τον εαυτό τους», εξηγεί η Δρ. Kalkut.
Τα παιδιά με αυταρχικούς γονείς μπορεί να αναπτύξουν μειωμένη αυτοεκτίμηση και άγχος. Μπορεί να αντιλαμβάνονται τις συμπεριφορές εκφοβισμού ως φυσιολογικές και να συμπεριφέρονται επιθετικά προς τους συνομηλίκους τους.
Το πιο σημαντικό είναι ότι συχνά αποτυγχάνουν να αναπτύξουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για να αυτορρυθμίζονται και να κάνουν υγιείς επιλογές για τον εαυτό τους, επειδή έχουν βασιστεί σε αυστηρούς κανόνες που θέτει ο γονιός τους για τη διαχείριση της συμπεριφοράς τους.
Υγιείς συμπεριφορές
Οι υγιείς γονεϊκές συμπεριφορές επικεντρώνονται στην οικοδόμηση μιας συναισθηματικής σύνδεσης και στην καλλιέργεια της ικανότητας του παιδιού να ρυθμίζει μόνο του τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές του. «Αυτό σημαίνει να επικυρώνετε τα συναισθήματα του παιδιού σας αντί να τα απορρίπτετε», λέει ο Dr. Ochal. «Σημαίνει να θέτετε σταθερά όρια και να βοηθάτε το παιδί σας όταν δυσκολεύεται με αυτά τα όρια αντί να το τιμωρείτε. Σημαίνει να εξηγείτε αντί να φωνάζετε».
Αυτόε είναι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να μεγαλώσετε ένα παιδί με αυτοπεποίθηση.
Αυταρχική συμπεριφορά
Το αυταρχικό στυλ είναι μια προσέγγιση που επικεντρώνεται στη σύνδεση και την ευελιξία, κατά την οποία στα παιδιά δίνονται σαφείς κανόνες και προσδοκίες, ενώ οι γονείς διατηρούν ανοιχτή επικοινωνία και ενθαρρύνουν τα παιδιά να και να κάνουν τις κατάλληλες επιλογές.
Ένα αυταρχικό στυλ ανατροφής τείνει να είναι πιο άκαμπτο και απαιτητικό- τα παιδιά αναμένεται να υπακούουν χωρίς ερωτήσεις, να ακολουθούν αυστηρούς κανόνες και οι τιμωρίες χρησιμοποιούνται ως μέσο ελέγχου της συμπεριφοράς.
Παρόλο που κάθε παιδί είναι διαφορετικό και έχει τη δική του μοναδική ιδιοσυγκρασία, προσωπικότητα και αναπτυξιακές ανάγκες, είναι σύνηθες τα παιδιά να γίνονται όλο και πιο ικανά να επιλύουν μόνα τους τα προβλήματά τους καθώς μεγαλώνουν. Καθώς τα παιδιά ωριμάζουν και αναπτύσσονται, οι κανόνες και οι προσδοκίες που έχουν οι γονείς από αυτά θα πρέπει να εξελίσσονται επίσης.
Αξιολογείτε τακτικά τους κανόνες που έχετε θεσπίσει για να ελέγχετε την αναπτυξιακή καταλληλότητα και την αποτελεσματικότητά τους. Αν το παιδί σας παραβιάζει τακτικά τους κανόνες που έχετε θέσει, θεωρήστε το ως ένδειξη ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Ίσως υπάρχει μια δεξιότητα που το παιδί σας πρέπει πρώτα να αναπτύξει, μια στρατηγική αντιμετώπισης που θα ωφεληθεί από την εκμάθηση ή ένας διαφορετικός τρόπος επικοινωνίας των προσδοκιών που θα ήταν πιο αποτελεσματικός. Επίσης, σκεφτείτε αν βιώνει τις φυσικές και λογικές συνέπειες των πράξεών του.
Πώς να βρείτε μια υγιή ισορροπία
«Όχι μόνο είναι απολύτως εφικτό να βρείτε μια ισορροπία, αλλά είναι και σημαντικό για την ανάπτυξη του παιδιού σας και τη σχέση σας με το παιδί σας», λέει η Dr. Kalkut.
«Πολλοί γονείς που είναι αυστηροί, επιλέγουν αυτό το στυλ ανατροφής επειδή και οι ίδιοι ανατράφηκαν έτσι ή είναι ένα μέσο ελέγχου, είτε το γνωρίζουν είτε όχι», εξηγεί. «Πολλοί γονείς αισθάνονται μια αίσθηση χάους και απρόβλεπτου όταν γίνονται γονείς. Αυτό είναι φυσιολογικό». Η αναγνώριση και η εκμάθηση του τρόπου διαχείρισης αυτών των ανησυχιών είναι συχνά ένα πρώτο βήμα για την υιοθέτηση μιας πιο ισορροπημένης προσέγγισης της γονεϊκότητας.
Στρατηγικές για μια ισορροπημένη σχέση
Η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ αυστηρής συμπεριφοράς και μιας πιο χαλαρής προσέγγισης είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει αυτοπειθαρχία, ανεξαρτησία και μια υγιή αίσθηση ευθύνης. Υπάρχουν πέντε χρήσιμες στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να βρείτε περισσότερη ισορροπία σε αυτό το κομμάτι:
Αξιολογήστε τη δική σας συμπεριφορά
Η μεγαλύτερη επιρροή που ασκούμε στη συμπεριφορά των παιδιών μας είναι η διαμόρφωση προτύπων μέσω της δικής μας. «Αν θέλετε το παιδί σας να λέει παρακαλώ και ευχαριστώ ή συγγνώμη, τότε βεβαιωθείτε ότι το λέτε μπροστά του», λέει ο Δρ Ochal. «Εξίσου σημαντικό, βεβαιωθείτε ότι το λέτε σε αυτά».
Επιπλέον, μάθετε να ρυθμίζετε τα δικά σας συναισθήματα. Αυτό είναι το κλειδί για να βοηθήσετε τα παιδιά να μάθουν να ρυθμίζουν τα δικά τους.
Επικυρώστε τα συναισθήματα του παιδιού σας
Οι ανεπιθύμητες συμπεριφορές (ξεσπάσματα, χτυπήματα κ.λπ.) είναι συχνά αναπτυξιακά κατάλληλες και είναι απλώς το παιδί σας που προσπαθεί να σας επικοινωνήσει πώς αισθάνεται. Είναι ζωτικής σημασίας να μιλήσετε δυνατά για αυτά τα συναισθήματα λέγοντας πράγματα όπως: «Βλέπω ότι είσαι αναστατωμένος που δεν μπορείς να πάρεις αυτό το παιχνίδι» και συμπάσχοντας λέγοντας: «Ξέρω ότι είναι απογοητευτικό -και εγώ απογοητεύομαι μερικές φορές».
Αυτές είναι ευκαιρίες τόσο για συναισθηματική σύνδεση όσο και για μάθηση. Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές μπορείτε να αρχίσετε να διδάσκετε στο παιδί σας πώς να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του και να θέτετε τα θεμέλια για την αυτογνωσία και τη συναισθηματική αυτορρύθμιση.
Θέστε σταθερά όρια
Ένα βασικό κομμάτι του να θέτετε σαφή όρια είναι να ενημερώνετε το παιδί σας για το τι θα κάνετε διαφορετικά αν δεν τηρηθεί το όριο. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε: «Δεν χτυπάμε ούτε χρησιμοποιούμε το σώμα μας για να πληγώσουμε τους άλλους. Αν δεν μπορείς να σταματήσεις να χτυπάς, τότε θα σε βοηθήσω κρατώντας τα χέρια σου με ασφάλεια δίπλα στο σώμα σου».
Παρέχετε την κατάλληλη αιτιολόγηση των κανόνων
Αντί να λέτε: «Επειδή το είπα εγώ!», φράσεις όπως: «Είναι δουλειά μου να κρατάω το σώμα σου ασφαλές» δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να κατανοήσουν το «γιατί» πίσω από τα όρια που τους έχουν τεθεί.
Μην βασίζεστε στις τιμωρίες
«Δεν λειτουργούν για να δημιουργήσουν μακροπρόθεσμη αλλαγή και μπορεί να έχουν ακούσιες βλαβερές παρενέργειες», λέει ο Dr. Ochal. «Για παράδειγμα, το να στέλνετε ένα παιδί στο δωμάτιό του μετά από ένα ξέσπασμα θυμού το διδάσκει ότι τα συναισθήματά του δεν είναι αποδεκτά και ότι οι γονείς του δεν μπορούν να διαχειριστούν τα συναισθήματά του».