Πολλές φορές στη διάρκεια της ημέρας τρέχουν μαζεμένες σκέψεις στο μυαλό μας, αλλά υπάρχουν και στιγμές που παθαίνει... μπλακ άουτ.
Σε μια προσπάθεια να γίνει πιο κατανοητός ο λόγος για τον οποίο ο εγκέφαλός μας «αδειάζει» κάποιες στιγμές, μια ομάδα νευροεπιστημόνων και φιλοσόφων συγκέντρωσε ορισμένα δεδομένα και τα δημοσίευσε σε άρθρο στο περιοδικό Trends in Cognitive Sciences.
Αν και δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν έναν σαφή λόγο για αυτά τα «κενά», εκτιμούν πως υπάρχουν πολλές ενδείξεις που επιτρέπουν μια αρκετά καλή προσέγγιση.
«Προσπαθήσαμε να κατανοήσουμε καλύτερα τι σημαίνει να μείνεις με το μυαλό άδειο αναλύοντας 80 άρθρα σχετικής έρευνας, συμπεριλαμβανομένων κάποιων δικών μας, όπου καταγράψαμε τη δραστηριότητα του εγκεφάλου των συμμετεχόντων όταν ανέφεραν ότι δεν σκέφτονταν τίποτα» δήλωσε η Ελληνίδα ερευνήτρια από το Πανεπιστήμιο της Λιέγης του Βελγίου, Αθηνά Δεμερτζή.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο και τη συνείδηση όταν το μυαλό μας αδειάζει
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της ανασκόπησης των ερευνητών:
Η συχνότητα με την οποία έχουμε ή βάζουμε το μυαλό μας σε «άδειο» διαφέρει πολύ από άτομο σε άτομο, αλλά εκτιμάται ότι, κατά μέσο όρο, βιώνουμε αυτό το φαινόμενο μεταξύ 5% και 20% του χρόνου.
Οι εμπειρίες που συνήθως ορίζονται ως το να έχεις το μυαλό άδειο ή να μένεις με το μυαλό άδειο συνδέονται με την προσοχή, τη μνήμη και τη διακοπή του εσωτερικού διαλόγου, μεταξύ άλλων ζητημάτων.
Οι στιγμές που μένουμε με το μυαλό άδειο τείνουν να συμβαίνουν στο τέλος εργασιών που απαιτούν παρατεταμένη και συνεχόμενη προσοχή, όπως οι εξετάσεις, καθώς και σε καταστάσεις έλλειψης ύπνου ή μετά από έντονη σωματική άσκηση, αλλά μπορεί επίσης να θεωρηθούν μια τυπική κατάσταση της εγρήγορσης.
Τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αναφέρουν ότι μένουν με το μυαλό άδειο πιο συχνά από τον γενικό πληθυσμό.
Οι έρευνες σχετικά με τη δραστηριότητα του εγκεφάλου
Προσπαθώντας να αξιολογήσουν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου σε κατάσταση ηρεμίας, διαπίστωσαν πως τεχνολογίες όπως η λειτουργική μαγνητική τομογραφία και η ηλεκτροεγκεφαλογραφία δείχνουν πως υπάρχουν συγκεκριμένα νευρωνικά αποτυπώματα στις δικτυώσεις του μετώπου, του κροταφοειδούς και του οπτικού μέρους του εγκεφάλου πριν από μια «κενή στιγμή».
Κατά τη διάρκεια αυτής της «πνευματικής αδράνειας» μετά από εργασία, αναφέρουν πως ο καρδιακός ρυθμός και το μέγεθος της κόρης μειώνονται και ο εγκέφαλος δείχνει λιγότερη πολυπλοκότητα σημάτων. Πρόκειται για μια κατάσταση που παρατηρείται τυπικά σε άτομα που είναι αναίσθητα.
Επίσης, παρατηρήθηκαν διακοπές στην επεξεργασία των αισθήσεων και αργές εγκεφαλικές κινήσεις, παρόμοιες με αυτές του ύπνου. Οι συγγραφείς αποκαλούν τα παραπάνω «τοπικά επεισόδια ύπνου».
Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι το κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των διάφορων μορφών τού να μείνει το μυαλό άδειο ή του να αδειάσει το μυαλό από σκέψεις μπορεί να σχετίζεται με αλλαγές στα επίπεδα διέγερσης του εγκεφάλου, γεγονός που οδηγεί σε διαταραχή της λειτουργίας βασικών γνωστικών μηχανισμών, όπως η μνήμη, η γλώσσα ή η προσοχή.