Πόσο μας ταλαιπωρεί η ψωρίαση; Ποιες είναι οι αθέατες πτυχές του νοσήματος και πώς μπορούμε να ενημερωθούμε έγκυρα και έγκαιρα για όσα πραγματικά πρέπει να γνωρίζουμε; Ο Δρ. Δημήτρης Κ. Σγούρος, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, δίνει διαφωτιστικές απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα.
Τι εννοούμε με τον όρο ψωρίαση; Ποια σημεία του σώματος επηρεάζονται και ποια τα σημάδια των πρώτων συμπτωμάτων;
Η ψωρίαση είναι ένα συχνό, χρόνιο φλεγμονώδες νόσημα του δέρματος – και όχι μόνο όμως καθώς μπορεί να επηρεάσει και άλλες λειτουργίες προκαλώντας αρθρίτιδα, άγχος κατάθλιψη καθώς και άλλες καταστάσεις γνωστές και αναγνωρισμένες πλέον ως συννοσηρότητες της ψωρίασης!
Οι χαρακτηριστικές της βλάβες είναι οι ερυθρές πλάκες που καλύπτονται από λευκό λέπι και εντοπίζονται σε συμμετρικές περιοχές του σώματος. Τα πρώτα σημάδια της ψωρίασης εμφανίζονται συνήθως στο τριχωτό της κεφαλής, τους αγκώνες και τα γόνατα. Η ηλικία πρωτοεμφάνισης ποικίλει από ασθενή σε ασθενή ενώ τα νύχια, τα γεννητικά όργανα και οι παλάμες/πέλματα αποτελούν ειδικές θέσεις εμφάνισης της νόσου.
Τι ρόλο παίζει η κληρονομικότητα στην εμφάνιση ψωρίασης; Ποιοι είναι οι υπόλοιποι γνωστοί εμπλεκόμενοι παράγοντες;
Σημαντικός είναι ο ρόλος της κληρονομικότητας στην παθογένεια της ψωρίασης, καθώς τα τελευταία χρόνια έχει αναγνωρισθεί ένας αριθμός εμπλεκόμενων γονιδίων. Επιδημιολογικά, ένας στους τρεις ασθενείς εμφανίζει θετικό οικογενειακό ιστορικό ενώ για τους υπόλοιπους ασθενείς δεν αναφέρεται νόσος σε κανένα συγγενή πρώτου βαθμού.
Πέραν όμως της αύξησης της πιθανότητας νόσου σε περίπτωση θετικού οικογενειακού ιστορικού, αναγνωρισμένος είναι ο ρόλος των προδιαθεσικών παραγόντων. Φάρμακα, λοιμώξεις, το στρες, ορμονικές μεταβολές, κάπνισμα και παχυσαρκία αποτελούν καταστάσεις και μεταβολές ικανές να οδηγήσουν είτε σε εμφάνιση νόσου σε γενετικά ή επιγενετικά προδιατεθειμένα άτομα είτε έξαρση της νόσου σε ασθενείς που ήδη νοσούν.
Η ψωρίαση επηρεάζει την ποιότητα ζωής και την ψυχική υγεία των ασθενών;
Η ψωρίαση αποτελεί ένα νόσημα με έντονα αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Η πλειοψηφία των ασθενών έχουν βιώσει αισθήματα ταπείνωσης και ντροπής κάποια στιγμή της ζωής τους ενώ σε όλους σχεδόν τους ασθενείς η νόσος έχει δυσμενή επίδραση στην επαγγελματική, προσωπική και κοινωνική τους ζωή. Το γεγονός αυτό αποτελεί πλέον και δείκτη αξιολόγησης της βαρύτητας της νόσου. Η μέτρηση της επίδρασης της ψωρίασης στον ποιότητα της ζωής του ασθενούς διενεργείται με τη χρήση ειδικού πιστοποιημένου και παγκοσμίως αναγνωρισμένου ερωτηματολογίου και χρησιμοποιείται στο θεραπευτικό μας αλγόριθμό. Στόχος των σύγχρονων θεραπειών είναι ταυτόχρονα με την εξάλειψη των δερματικών βλαβών η μηδενική επίδραση της ψωρίασης στην ποιότητα ζωής των ασθενών!
Ποιες είναι οι μέθοδοι που συμβάλλουν στη διάγνωση της ψωρίασης; Είναι σημαντικό να την εξασφαλίσουμε στα πρώιμα στάδια εμφάνισης των συμπτωμάτων;
Η διάγνωση της ψωρίασης είναι κλινική. Σπάνια θα χρειαστεί να κάνουμε βιοψία δέρματος σε έναν ασθενή και αυτό διότι οι χαρακτηριστικές συμμετρικές και με λέπι πλάκες αλλά και ο χρόνιος υποτροπιάζων χαρακτήρας της νόσου είναι αυτός που θα μας δώσει τη βεβαιότητα της κλινικής διάγνωσης.
Από εκεί και πέρα γνωρίζοντας πλέον ότι η ψωρίαση είναι μία συστηματική φλεγμονή, μία νόσος πέραν του δέρματος δηλαδή, οφείλουμε να είμαστε σε εγρήγορση προκειμένου να επιλέξουμε έγκαιρα μία αποτελεσματική θεραπεία και συνεπώς έναν αποτελεσματικό έλεγχο της φλεγμονής. Παράλληλα, σημαντική είναι και η ανίχνευση συν νοσηροτήτων, όπως η ψωριασική αρθρίτιδά, η παχυσαρκία, το άγχος και η κατάθλιψη. Η μη έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση τους μπορεί αφενός να δυσχεραίνει τη θεραπεία της ψωρίασης και αφετέρου να επιδεινώσει περαιτέρω την ποιότητα ζωής αλλά και το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών μας.
Με ποιον τρόπο μπορούμε σήμερα να αντιμετωπίσουμε την ψωρίαση; Ποιες είναι οι τεχνικές και τα σκευάσματα που ως τώρα έχει η ιατρική κοινότητα στα χέρια της;
Ζούμε σε μία εποχή που έχουμε την τύχη να διαθέτουμε μία πληθώρα πολύ αποτελεσματικών θεραπειών για την ψωρίαση κατά πλάκας. Και αυτό συμβαίνει διότι η έρευνα και η επιστήμη έχουν οδηγήσει στην κατανόηση των μονοπατιών και των εμπλεκόμενων μορίων και εν συνέχεια στην ανάπτυξη στο στοχευμένων μορίων – των βιολογικών παραγόντων που με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα συμβάλουν στην θεραπεία των ασθενών με μέτρια – σοβαρή ψωρίαση.
Συγκεκριμένα, ο παράγοντας νέκρωσης των όγκων (TNF), οι ιντερλευκίνες 12 και 23, η ιντερλευκίνη 17 Α και τέλος η ιντερλευκίνη 17 F έχουν αναγνωριστεί ως προφλεγμονώδεις κυτταροκίνες με σημαντικό ρόλο στην παθογένεια τόσο της ψωρίασης όσο και της ψωριασικής αρθρίτιδας και των λοιπών συννοσηροτήτων. Η αναστολή τους με τη χρήση των νεότερων αυτών φαρμάκων οδηγεί σε εξαιρετικά αποτελέσματα και έτσι η επίτευξη καθαρού δέρματος αποτελεί το σύγχρονο θεραπευτικό μας στόχο.
Ποιος είναι ο ρόλος που διαδραματίζει ο νέος βιολογικός παράγοντας, η μπιμεκιζουμάμπη (Bimekizumab), στη θεραπεία της ψωρίασης; Πώς αξιολογούνται τα δεδομένα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας από τη χρήση της;
Η μπιμεκιζουμάμπη αποτελεί την τελευταία εγκεκριμένη θεραπεία για την μέτρια-σοβαρή ψωρίαση κατά πλάκας . Αποτελεί το μοναδικό βιολογικό παράγοντα με ικανότητα αναστολής δύο σημαντικών πρωτεϊνών των ιντερλευκικών 17 A και F. Οι εγκριτικές μελέτες του φαρμάκου ανέδειξαν πολύ υψηλά αποτελέσματα πλήρους δερματικής κάθαρσης, με ταχεία έναρξη δράσης από τον πρώτο μήνα και διάρκεια. Το φάρμακο ήταν πολύ καλά ανεκτό στους ασθενείς καθ΄όλη τη διάρκεια των μελετών, ενώ τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνονται από την καθημέρα πράξη και τη χρήση του φαρμάκου σε χιλιάδες πλέον ασθενείς στην Ευρώπη. Ο παράγοντας αυτός είναι πλέον διαθέσιμος και στη χώρα μας και έρχεται να προστεθεί στις υπόλοιπες νεότερες θεραπείες δίνοντας μας μία ακόμα επιλογή στη θεραπεία των ασθενών μας.
Ψωρίαση και οριστική ίαση, πόσο εφικτό είναι και ποιες προοπτικές διαφαίνονται στον ορίζοντα;
Δεν μπορούμε στην παρούσα χρονική στιγμή να συζητάμε για οριστική ίαση της ψωρίασης. Είναι πάρα πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός ότι οι ασθενείς μας μπορούν να ζουν χωρίς σημεία ψωρίασης στο σώμα τους και χωρίς επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής του, η νόσος όμως ακόμα θεωρείται χρόνια και πλήρως θεραπεύσιμη μεν μη ιάσιμη δε. Η έρευνα και η επιστήμη κινούνται διαρκώς στον άξονα των στοχευμένων θεραπειών, της αναζήτησης γονιδίων και βιοδεικτών και στο μέλλον ίσως ελπίζουμε και πιστεύουμε πως θα μπορούμε να έχουμε και νέα δεδομένα γύρω από αυτή τη χρόνια αυτή φλεγμονώδη και πέραν του δέρματος πάθηση της ψωρίασης.
Γράφει ο Δρ. Δημήτρης Κ. Σγούρος, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, με εξειδίκευση στη Δερματική Ογκολογία, τη Δερματοσκόπηση, την Παιδιατρική Δερματολογία και την Κλινική Δερματολογία. Είναι Ακαδημαϊκός Υπότροφος της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ στη Β’ Κλινική Αφροδισίων & Δερματικών Νόσων στο ΠΓΝ «ΑΤΤΙΚΟΝ». Επίσης, έχει κριθεί με άριστα στη διδακτορική του διατριβή στην Ιατρική Σχολή Αθηνών με θέμα τη συσχέτιση δημογραφικών, κλινικών, δερματοσκοπικών και ιστοπαθολογικών χαρακτηριστικών του βασικοκυτταρικού καρκινώματος.
Το συγγραφικό και ερευνητικό του έργο δημοσιεύεται σε αναγνωρισμένες διεθνείς και ελληνικές επιστημονικές επιθεωρήσεις, ενώ συμμετέχει σταθερά ως ομιλητής σε ελληνικά και διεθνή δερματολογικά συνέδρια. Παράλληλα διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην Αθήνα. Τέλος, είναι εκλεγμένο μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Δερματολογικής και Αφροδισιολογικής Εταιρείας με θέση Γενικού Γραμματέα, καθώς επίσης αποτελεί μέλος (ως εθνικός αντιπρόσωπος) του Board of International Dermoscopy Society, ενώ επί σειρά ετών είχε διατελέσει εκλεγμένο μέλος στο ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Δερματοσκόπησης.