Η καραντίνα επηρεάζει σημαντικά τις σχέσεις των ζευγαριών διογκώνοντας προϋπάρχουσες παθογένειες, αναφέρει η σύμβουλος ψυχικής υγείας, ψυχοθεραπεύτρια, και συνεργάτης του Ιατρείου Ψυχοεκπαίδευσης και Οικογενειακών Παρεμβάσεων στην Α’ Πανεπιστημιακή Κλινική της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Μίνα Μαρούγκα.
Η κ. Μαρούγκα μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ με αφορμή την εμπειρία που υπάρχει μέχρι ώρας από τις κλήσεις στο 10306. Τη γραμμή ψυχοκοινωνικής στήριξης της Α’ Ψυχιατρικής κλινικής. «Από τις εκατοντάδες κλήσεις φαίνεται πλέον καθαρά ότι τα περιοριστικά μέτρα και τα επακόλουθά τους αποτελούν εκλυτικό παράγοντα εκδήλωσης κυρίως παλαιότερων παθογενειών στις σχέσεις, που τώρα όμως έρχονται επιτακτικά και ορμητικά στην επιφάνεια. Τα προβλήματα επικοινωνίας ανάμεσα στα ζευγάρια είναι από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούν τους καλούντες».
Η δυσκολία διαχείρισης προβλημάτων των παιδιών, ο λιγότερος χώρος και ο περισσότερος χρόνος «μαζί», δημιουργούν αισθήματα εγκλωβισμού και καταπίεσης, αισθήματα ανίας και βαρεμάρας και –πολύ εντυπωσιακά αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης, ακόμα και σε συντρόφους που διαβιούν κάτω από την ίδια στέγη και αποτελούν σημαντικές εστίες έκλυσης άγχους ή/και εντάσεων επισημαίνει η κ. Μαρούγκα.
Ποιο είδος σχέσεων κλυδωνίζεται αυτό τον καιρό
Θα ενδυναμώσει άραγε η καραντίνα πολυκαιρισμένες σχέσεις ή θα τις οδηγήσει στην πλήρη ρήξη, αναρωτιούνται πολλοί αυτό το διάστημα. «Μια κρίση δε μπορεί να διαλύσει υγιείς σχέσεις, ακόμα κι αν είναι τέτοιας σφοδρότητας όσο αυτή που ζούμε τώρα. Αυτό που κάνει είναι ότι φέρνει με καταιγιστικό τρόπο στην επιφάνεια τα δυσλειτουργικά μοτίβα που προϋπήρχαν και να τα αναδεικνύει σε συμπυκνωμένο χρόνο και με ανυπόφορο τρόπο. Ένα παράδειγμα σχέσεων που θα δοκιμαστούν είναι τα ζευγάρια που διατηρούν τριγωνοποιημένες σχέσεις, σχέσεις δηλαδή όπου επειδή οι δυο δε μπορούν να βρουν μεταξύ τους σταθερότητα και ισορροπία, αναζητούν ένα τρίτο πόλο που εξισορροπεί τη μεταξύ τους ασυμφωνία. Το ρόλο του τρίτου μπορεί να παίζει ένα άλλο πρόσωπο, ή η καταναλωτική μανία λόγου χάρη ενός συντρόφου, ή η συναναστροφή με φίλους εκτός σπιτιού, πρακτικές που τώρα μπαίνουν εκ των πραγμάτων στον πάγο».Ένα άλλο παράδειγμα σχέσεων που θα κλυδωνιστούν, σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια είναι οι λεγόμενες συγχωνευτικές σχέσεις μεταξύ συντρόφων, όπου οι άνθρωποι- και αυτή είναι μια ισχυρή τάση- μπερδεύουν το «μαζί» με τον εκμηδενισμό της δυνατότητας για προσωπικές ανάσες, για προσωπικό χρόνο και για ατομικότητα. «Ο αναγκαστικός εγκλεισμός απειλεί το υποκειμενικό αίσθημα ελευθερίας και κάτω από αυτές τις πρωτοφανείς συνθήκες, κάποια ζευγάρια βλέπουν στο σπίτι τη φυλακή, αντί να βλέπουν το καταφύγιο».
Στις πιο συντηρητικές κοινωνίες μπορεί να υπάρχει βίαιη διακοπή των σχέσεων
Οι αιτήσεις διαζυγίων εκτοξεύτηκαν στην Κίνα τις τελευταίες ημέρες που η χώρα αρχίζει σιγά σιγά να μπαίνει και πάλι σε μια κανονικότητα. Εδω πως θα λειτουργήσει η καραντίνα; Γνωρίζουμε ότι ήδη από το 2000 και μετά οι μισοί από τους γάμους που έγιναν έχουν καταλήξει σε διαζύγιο. Στην πολύπλοκη εξίσωση των σχέσεων όπως διαμορφώνονται σε συνάρτηση με τις πρωτοφανείς συνθήκες εγκλεισμού δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε τα ιδιαίτερα πολιτισμικά στοιχεία κουλτούρας του κάθε λαού, λέει η κ. Μαρούγκα. «Η Κίνα εξακολουθεί να αποτελεί μια βαθιά πατριαρχική κοινωνία, στην οποία η διάκριση των έμφυλων ρόλων παραμένει εξαιρετικά ξεκάθαρη. Στην Ελλάδα βεβαίως ενυπάρχουν αντίστοιχες παράμετροι πατριαρχίας, ωστόσο η χώρα μας διατηρεί μια μεθοριακότητα, κοιτώντας με το ένα μάτι προς την Ανατολή και με το άλλο προς τη Δύση. Υπ’ αυτή τη λογική, οι αυξημένες αιτήσεις διαζυγίων που παρατηρήθηκαν από το 2000 και μετά στη χώρα, δεν είναι απαραίτητα στοιχείο ανησυχητικό για την επόμενη μέρα επιστροφής στην κανονικότητα». Η διακίνηση αρχέγονων και δομικών αγωνιών, όπως ο φόβος του θανάτου ή η στέρηση της ελευθερίας «ενημερώνουν» με διαφορετικούς τρόπους την αντίδραση των ανθρώπων, ανάλογα με τα εθνικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Μια υπόθεση εργασίας είναι ότι σε πιο συντηρητικές κοινωνίες, ένα αίσθημα «πνιγμονής» των μελών της πολλαπλασιάζεται αυτήν την ώρα και καθρεφτίζεται στη βίαιη διακοπή σχέσεων, αναφέρει η ψυχοθεραπεύτρια. «Όταν στο παζλ της καταπιεσμένης ατομικότητας προστίθεται ο παράγοντας του υποχρεωτικού εγκλεισμού, ι οι αντιδράσεις είναι κατακλυσμιαίες. ‘Εχει πάντως ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον για την επόμενη μέρα να καταγραφεί σε ποιές περιοχές του κόσμου επλήγησαν οι συντροφικές σχέσεις με μεγαλύτερη σφοδρότητα.
Μάτια που δεν βλέπονται μπορεί και να αγαπιούνται
Ένα άλλο ερώτημα που πλανάται είναι αν στα ζευγάρια που δεν ζουν μαζί και επικοινωνούν με τις νέες τεχνολογίες, η καραντίνα θα λειτουργήσει θετικά ή το αντίθετο. Θα δούμε να αναζωπυρώνονται σχέσεις με δυνατά πατήματα και άλλες «ραμμένες με αραιές βελονιές», όπως έλεγε η ποιήτρια να αποδυναμώνονται, απαντά η κ. Μαρούγκα και εξηγεί:. Εξαρτάται απολύτως από το είδος της σχέσης. Δηλαδή στο βάθος επικοινωνίας, στο σεβασμό που τρέφουμε για το σύντροφο και στο βαθμό που του αναγνωρίζουμε το δικαίωμα να έχει το δικό του ανεξάρτητο και ολοκληρωμένο Εγώ, κατά τη διάρκεια της συμπόρευσής μας στο αμοιβαίο «μαζί». Βαθιά επικοινωνία μπορεί να έχει κανείς ακόμα και μέσα στις πρώτες μέρες γνωριμίας του ή και να μην αποκτήσει όσα χρόνια συμβίωσης κι αν περάσουν. «Αληθινό δέσιμο ανάμεσα σε δυο ανθρώπους μπορεί να υπάρχει και να καλλιεργείται ακόμα και από απόσταση ή να απουσιάζει απολύτως σε ανθρώπους που διαβιούν κάτω από την ίδια στέγη. Δεν είναι η παρουσία ή η μη παρουσία σωματικής επαφής που θα κάνει τη διαφορά για το διάστημα που διαρκεί η καραντίνα, αλλά η διάθεση των μελών του ζεύγους για ουσιαστική και πολυεπίπεδη, επαφή που θα καθορίσει αν μια σχέση θα έχει διάρκεια».
Μοιραία πιο ειλικρινείς οι σχέσεις την επόμενη μέρα
Αυτό που μπορεί να κάνει στις σχέσεις αυτή η συγκυρία είναι να ξανασυστήσει τον έναν στον άλλο. Αν αυτός που ξαναγνωρίζουμε αυτές τις ώρες, εξακολουθεί να μας ενδιαφέρει σαν άνθρωπος, αν συνεχίσουμε να εκτιμούμε τις βασικές του ποιότητες κι αν κάνουμε μια συνειδητή -με τον εαυτό μας προσπάθεια- να εξαντλήσουμε τα αποθέματα κατανόησης και υπομονής για το σύντροφο που προσπαθεί μαζί με εμάς να δαμάσει τους δικούς του δαίμονες και τις δικές του αγωνίες, τότε έχουμε πολλές πιθανότητες, η επόμενη μέρα να βρει τις σχέσεις μας πιο δυνατές και πιο ασφαλείς από κάθε άλλη φορά, τονίζει η σύμβουλος ψυχικής υγείας. «Αυτό που μπορώ να σας πω με βεβαιότητα είναι ότι θα τις βρει μοιραία πιο ειλικρινείς. Οι σχέσεις μας θα κληθούν να απαντήσουν με την αλήθεια τους. Ό,τι κι αν σημάνει αυτό για την κάθε σχέση».